by admin
Share
Biyo-Bozunur Plastikler
Günümüzde plastiklerin kullanımı oldukça arttı. Her sektörde plastik parçalar ve ürünler kullanımda olduğunu görmek mümkün. Plastikler, genellikle petrol ürünlerinden elde ediliyor. Bu nedenle üretimleri sırasında karbon salımına yol açıyor, dolayısıyla sera gazı etkisini ve küresel ısınmayı artırıyorlar. Yapılarındaki zehirli maddeler çevreye ve canlılara zarar veriyor. Mikro ölçekteki plastik parçaları okyanuslardaki canlılar tarafından besin zincirine dâhil ediliyor. Deniz kuşlarının yüzde 90’ı atık plastik yiyor. Yani plastikler yalnızca biz insanları değil gezegeni paylaştığımız tüm canlıların yaşamını tehdit ediyor. Bilindiği üzere plastiklerin doğada çözülmesi ise 400 – 500 yıl sürmektedir. Bu sebeple plastik ürünler geri dönüştürerek tekrar kullanıma sunulmakta. Son zamanlarda yapılan çalışmalarda ise biyolojik bazlı, biyoplastik, biyo-bozunur plastikler üretime hazırlanıyor.
Biyo-bozunur Plastik Ne Demek?
Biyoplastik terimi biyokütleden veya biyokütleden üretilen monomerlerden elde edilen biyolojik bazlı polimerler için kullanılıyor ve bu terimle genel olarak fosil kaynaklı polimerlerin tam zıttı kastediliyor.
Biyoplastikler farklı malzemelerden elde edilebiliyor ve çok farklı alanlarda kullanılabiliyor. Son yapılan tanımlamalara göre bir plastik malzemenin biyoplastik olarak sınıflandırılabilmesi için biyo bazlı ya da biyo-bozunur olması ya da her iki özelliği de taşıması gerekiyor. Buradan yola çıkılarak biyoplastik malzemeler günümüzde üç ana grupta toplanıyor: biyo bazlı plastikler, biyo bazlı biyo-bozunur plastikler ve petrol bazlı biyo-bozunur plastikler.
Biyoplastikler Nelerden Üretiliyor?
Biyoplastik üretimi için kullanılabilecek malzemelere her geçen gün yenileri eklenmeye devam ediyor. Yaygın olarak kullanılan biyokütleler arasında selüloz, lignin, bitkisel yağlar, mısır nişastası, bezelye nişastası, patates nişastası, şeker kamışı, avokado, yosun ve algler, kaktüs, karides ve mantar sayılabilir. Biyoplastik üretimi için kullanılan kaynakların sürdürülebilir ve doğa dostu olmaları sayesinde hem petrol bazlı hammaddelere ihtiyaç azalıyor hem de daha çevreci bir yaklaşım sergileniyor. Örnek vermek gerekirse, Avrupa’nın yıllık polietilen (PE) talebinin fosil bazlı yerine biyo bazlı kaynaklardan karşılanması durumunda doğaya 42 milyon ton daha az karbondioksit salımı gerçekleşebilir.
Doğada Çözünme Süreci Nasıl Gerçekleşiyor?
Genel olarak biyobozunma süreci dört aşamada gerçekleşiyor. İlk adımda, malzemenin yüzeyinde mikrobiyal film oluşumu ile polimer malzemenin daha küçük parçalara ayrılması gerçekleşiyor. Biyofilm mikroorganizmaları salgıladıkları enzimlerle polimer zincirlerini parçalayarak daha küçük moleküllere dönüşmelerine neden oluyor. Bu daha küçük moleküller mikrobiyal hücrelerde işleniyor. En son aşamada ise mineralizasyon adı verilen süreç gerçekleşiyor ve karbondioksit, metan, su ve azot gibi ürünlere dönüşüm tamamlanıyor. Zararsız olan bu son ürünler doğada yerlerini alıyor. Biyo-bozunur polimerlerin bozunma süreçleri çevre koşullarına bağlı olarak gerçekleşiyor. Nem, sıcaklık ve mikroorganizma konsantrasyonları farklı ortamlar farklı biyolojik bozunma süreçleri anlamına geliyor.
Hazırlayan;
Enis Ekmel TURAL
Kaynakça;
https://bilimgenc.tubitak.gov.tr/makale/doga-dostu-biyoplastik-yapalim
https://environment.ec.europa.eu/topics/plastics/biobased-biodegradable-and-compostable-plastics_en
https://bilimteknik.tubitak.gov.tr/system/files/makale/28-39_plastik.pdf