Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü

Resmî
T.C .
Gazete
Kuruluş Tarihi: (7 Teşrinievvel 1336) – 7 Ekim 1920
Yönetim ve yazı işleri için
Başbakanlık Neşriyat ve Müdevvenat
Genel Müdürlüğüne
başvurulur
11 OCAK 1974
CUM A Sayı: 14765
KARARNAMELE R
Karar Sayısı : 7/7583
Çalışma ve Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlıklarınca birlikte hazırlanmış ve Danıştayca incelenmiş bulunan ilişik «İşçi Sağlığı ve İş
Güvenliği Tüzüğü» nün yürürlüğe konulması; Bakanlar Kurulunca
4/12/1973 tarihinde kararlaştırılmıştır.
CUMHURBAŞKANI
FAHRİ S. KORUTÜRK
Başbakan
N. TALÜ
Devlet Bakanı
Başbakan Yardımcısı
N. ERKMEN
Devlet Bakanı
Başbakan Yardımcısı
K. SATIR
Devlet Bakanı
İ. H. TEKINEL
Devlet Balkanı Adalet Bakanı Millî Savunma Bakanı V.
Prof- İ. ÖZTRAK H. MUMCUOĞLU K. SATIR
İçişleri Bakanı Dışişleri Bakanı Maliye Bakanı
M- ÖZTEKlN Ü. H. BAY ÜLKEN S. T. MÜFTÜOĞLU
Millî Eğitim Bakanı Bayındırlık Bakanı Ticaret Bakanı
0. DENGİZ N. OK A- TÜRKEL
Sağ. ve Sos. Y. Bakanı Güm. ve Tekel Bakanı Tarım Bakanı
Dr. V. TANIR F. ÇELİKBAS A. N. TUNA
Ulaştırma Bakanı Çalışma Bakanı Sanayi ve Tek- Bakanı
Prof. S. ÖZBEK A. N- ERDEM Dr. N. BAY AR
En. ve Tab- Kay Bakanı Turizm ve Tan- Bakanı İmar ve İskân Bakanı
Dr. K. DEMİR Dr. A. t. KIRIMLI M. N. OKTAY
Köy İşleri Bakanı Orman Balkanı Genç. ve Spor Bakanı
O. KURÜMOĞLU İ. BİNGÖL C. COŞKUN
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
BİRİNCİ KISI M
Genel Hükümler
Madde 1 — 1475 sayılı İş Kanunu kapsamına giren işyerlerinde,
işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilâtında bulunması
gereken sağlık şartlarının ve işyerlerinde kullanılan alet, edevat, maki –
nalar ve hammaddeler yüzünden, çıkabilecek hastalıklara engel olacak
tedbir ve araçların, işyerlerinde işkazalarını önlemek üzere bulundurulması gerekli araçların ve alınacak güvenlik tedbirlerinin neler olduğu
bu Tüzükte belirtilmiştir.
Madde 2 — Her işveren, işyerinde işçilerinin sağlığını ve iş güvenliğini sağlamak için, bu Tüzükte belirtilen şartları yerine getirmek araçları noksansız bulundurmak gerekli olanı yapmakla yükümlüdür.
İşçiler de, bu yoldaki usuller ve şartlara uymak zorundadırlar.
Madde 3 — İşveren, işçilere yapmakta oldukları işlerinde uymaları gerekli sağlık ve güvenlik tedbirlerini öğretmek ve iş değiştirecek işçilere yenisinin gerektiği bilgiler i vermek zorundadır.
Madde 4 — İşverenin, işyerinde, teknik ilerlemelerin getirdiği
daha uygun sağlık şartlarını sağlaması; kullanılan makinalarla alet ve
edevattan herhangi bi r şekilde tehlike gösterenleri veya hammaddelerden
zehirli veya zararlı olanları, yapılan işin özelliğine ve fennin gereklerine
göre bu tehlike ve zararları azaltan alet ve edevatla değiştirmesi iş kazalarını önlemek üzere işyerinde alınması ve bulundurulması gerekli tedbir
ve araçları ve alınacak diğer iş güvenliği tedbirlerini devamlı surette izlemesi esastır.
İKİNCİ KISI M
Sağlık Şartlan ve Güvenlik Tedbirleri
BİRİNCİ BÖLÜM
İşyerlerinde Bulunması Gereken Sağlık Şartları ve Güvenlik Tedbirleri :
Madde 5 — İşyeri kurulması amacıyla yeniden yaptırılacak binalarla bunlara yapılacak her çeşit ekler ve bunlardaki değişiklikler, mevzuata ve o binada yapılacak işin nitelik ve özelliklerine uygun bulunacaktır.
Evvelce inşa edilmiş olan herhangi bi r binanın tümünün veya bi r
kısmının işyeri olarak kullanılmasında da, bu şartlar aranacaktır.
Madde 6 — İşyerlerinin çatıları; ısı, rüzgâr, yağmur, kar gibi dış etkilerden işçileri tamamen koruyacak surette dayanıklı ve muhafazalı yapılmış olacaktır. Çatının üzeri, yazın fazla ısı geçiren saç ve benzeri malzeme ile örtülü bulunduğu takdirde, ayrıca bi r tavan yapılması, bununla
çatı arasında hava akımı sağlayacak menfezler bulunması gereklidir.
İşyerlerinin bulunduğu baraka, sayvan, sundurma ve benzeri yerlerin çatıları, ısı geçiren saç ve benzeri malzeme de örtülmüş olduğu hallerde bu çatılar, en az 350 santimetre yükseklikte yapılmış olacaktır.
Madde 7 — İşyerlerinde işçilerin daimî olarak çalıştırıldığı yerlerin tavan yüksekliği, en az 3 metre olacaktır.
Tabana paralel olmayan tavanlarda bu yüksekliğin ortalaması 3 metre olacak ve en alçak kısmı, varsa, kirişin alt noktasından 240 santimetreden aşağı olmayacaktır.
17/5/1941 tarihinden önce çalışmakta bulunan işyerlerinde, fazla ısı,
buhar, gaz yahut zararlı tozlar çıkarması gibi sağlık yönünden sakıncalı
olmayan işler için, hava hacmi 8 inc i maddede yazılı miktara uygun bu-
lunduğu ve yeterli havalandırma sağlandığı hallerde, bu yükseklik 2 metreye kadar kabul edilebilir.
17/5/1941 tarihinden sonra ve bu Tüzüğün yürürlüğe girmesinden
önce çalışmakta olan işyerlerinde birinci ve ikinci fıkralarda yazılı tavan
yüksekliği, en az 285 santimetre olarak kabul edilir.
Madde 8 — İşyerlerindeki hava hacmi, makine, malzeme ve benzeri
tesislerin kapladığı hacimler dahil olmak üzere, işçi başına en az 10 metreküp olacaktır. Hava hacminin hesabında, tavan yüksekliğinin 4 metreden fazlası nazara alınmaz.
Madde 9 — Her işyerinde, makine, tezgâh, malzeme ve benzeri tesisler, çalışan işçilerin işlerini rahatça yapmalarına engel olmayacak ve
herhangibir tehlikeye sebebiyet vermeyecek şekilde yerleştirilecek ve
bunlar, gereği gibi korunacaktır.
İşyeri olarak kullanılan binaların döşeme yüzeyine, orada çalışan işçiler için tehilkeli olacak şekilde, makine, tesis, ham, yarı işlenmiş veya
tam işlenmiş malzeme bırakılmayacaktır.
Madde 10 — İşyerlerinde taban döşeme ve kaplamaları, sağlam, kuru ve mümkün olduğu kadar düz ve kaymaz bi r şekilde olacak ve malzemesi kolayca yıkanıp temizlenmeye elverişli bulunacaktır.
Yapılan işe göre, tabana fazla su veya sulu şeyler dökülen işyerlerinde, çamur yahut bulaşık su birikintiler i olmaması için gerekli tedbirler
alınacak ve yer sifonları konulacaktır.
Taban ve asma katların döşemeleri, üzerine konulacak makine, alet
ve edevat ve benzeri malzeme ile orada çalıştırılacak işçilerin ağırlığına
dayanabilecek şekilde yapılmış olacak ve metrekare hesabı ile taşıyabilecekleri en çok ağırlık miktarları, yetkili teknik elemana tespit ettirilecek
ve bu hadler üstünde yüklemelere meydan verilmeyecektir.
Ahşap ve yanıcı maddelerden yapılmış döşemelerin bulunduğu yerlerde, açık ateş veya alevle çalışmalar yapılmayacaktır.
Teknik nedenlerle döşemelerde çukur, delik, merdiven başları, menholler ve kanallar gibi tehlike gösteren seviye farkı bulunduğu hallerde,
gerekli tedbirler alınacaktır.
İçinde aşındırıcı, yakıcı veya sıcak sıvılar bulunan büyük kap, sarnıç, kuyu, havuz ve depoların ağızları, döşeme ile aynı seviyede bulunuyorsa, bunların kenarları, sağlam bi r korkulukla çevrilecek veya ağızları
kapakla örtülecektir.
Madde 11 — İşyerlerindeki koridorlar, işçilerin kolaylıkla gelip
geçmesini sağlayacak ve tehlike başgösterdiğinde işyerini çabuklukla boşaltmaya yetecek genişlikte olacak, tabiî veya sunî ışıkla aydınlatılmış
bulunacaktır.
Makınalar. motorlar ve bunlar tarafından çalıştırılan aletler ve diğer
tezgâhlar arasındaki açıklık, işçilerin rahat çalışmalarını sağlamak üzere,
en az 80 santimetre olacaktır. İşyerindeki geçitlerin genişliği, oradan geçecek işçilerin miktarına ve malzeme hareketine uygun olarak ayarlanacak ve bu genişlik 120 santimetreden az olmayacaktır. Geçitlerin tabam
sağlam, arızasız ve kaymaz şekilde yapılmış olacak, ayrıca geçitler işaretlenecektir.
Yüksek geçit, platform veya çalışma sahanlıklarının (yükleme boşaltma rampaları ile bir kişinin durabilemesine imkân vermeyecek darlıktaki yerler hariç) serbest bulunan bütün tarafları, en az 90 santimetre
yükseklikte etekli korkuluklarla çevrilecektir.
Köprü şeklindeki asma geçitler, üzerinden geçirilecek en ağır yüke
göre hesap edilerek sağlam bi r şekilde inşa edilecek ve buralarda kaymaları önleyecek tedbirler alınmış olacaktır.
Taşıma bandlarının (Konveyör) veya diğer makinalann üzerinden
geçen bütün geçitlerin açık bulunan tarafları, uygun korkuluk ve eteklerle
çevrilecektir.
Madde 12 — İşyerlerindeki kapıların yükseklik ve genişliği, oralarda çalışanların serbestçe girip, çıkmalarına elverişli ve dışarıdan gelecek
sıcak ve soğuk havadan veya zararlı koku gaz ve gürültüden işçileri koruyacak şekil ve nitelikte yapılmış olacaktır.
Boşluğa açılan kapı ve diğer menfezlerin uygun koruyucuları veya
korkulukları bulunacaktır.
Madde 13 — İşyerlerinde dışarıdan ışık almaya yarayan yan ve
tepe pencereleri ile menfezlerin aydınlık veren yüzeyleri toplamı, işyeri
taban yüzeyinin en az 1/10 oranında olacaktır. Dışarı ile doğrudan doğruya bağlantısı olmayan iç kapı, pencere ve menfezlerin dolaylı olarak
aydınlık veren yüzeyleri bu hesaba katılmaz.
Dış pencere ve menfezler işyerine ışığı, bol ve eşit olarak yayacak ve
ihtiyaca göre kolayca açılıp kapanabilecek ve temizlenebilecek şekilde
yapılacaktır.
işçilerin, pencere ve menfezlerden gelen güneş ışığına ve ısısına veya
hava akımlarına karşı sağlıklarını koruyacak şekilde, gereğine göre, perde,
tente veya pancur konulması, yahut camların boyanması gibi tedbirler
de alınacaktır.
Madde 14 — İşyerlerinde kullanılacak korkuluklar ; sağlam bi r şekilde ahşap boru veya metal profilli malzemeden yapılacak, yüzeyleri
pürüzlü ve köşeleri keskin olmayacaktır.
Korkulukların, tabandan yüksekliği en az 90 santimetre olacaktır.
Korkuluklar , en çok 2 metrede bi r dikme konulmak suretiyle tabana
veya elverişli diğer bi r yere sağlam bir şekilde tespit edilecek ve üst
seviyesi ile taban arasındaki mesafenin yarı hizasına da, bi r ara korkuluk çekilecektir.
Korkuluğun tümü, herhangi bi r yönden gelebilecek en az 100 kilogramlık bir yüke dayanabilecek şekilde yapılacaktır.
Ahşap korkulukların trabzan ve dikmeleri, en az 5 x 10 santimetrelik
latadan ve ara korkuluklar ise, en az 5x 5 santimetrelik kadrodan veya
2,5 x 10 santimetrelik latadan yapılacaktır.
Boru korkulukların trabzan veya dikmeleri, en az 1 1/4 parmak ve
ara korkuluklar ise, en az (1) parmak borudan yapılmış olacaktır.
Metal profilli malzemeden yapılan köşebentli korkulukların trabzan ve dikmeleri, en az 5 milimetre et payı olan 40×40 milimetrelik köşebentden ve ara korkuluklar ise, en az 3 milimetre et payı olan 30 x 30
milimetrelik köşebentten yapılacak ve köşebentlerin yatay kenarları, tehlikeli tarafa dönük olacaktır.
Dördüncü fıkradaki şart, yerine getirilmek suretiyle diğer metal
profilli malzemeden de korkuluklar yapılabilir.
Madde 15 — Etekler; ahşap, metal veya yeteri sağlamlıkta diğer
malzemeden yapılacaktır. Bunların yükseklikleri, tabandan en az 15 santimetre olacak ve gerektiğinde tabanla en çok 1 santimetrelik bi r aralığı
bulunabilecektir.
Madde 16 — İşyerlerinin gün ışığıyle yeter derecede aydınlatılmış
olması esastır. Şu kadar ki , işin konusu veya işyerinin inşa tarzı nedeniyle gün ışığından faydalanılamayan hallerde yahut gece çalışmalarında, sunî ışıkla yeterli aydınlatma sağlanacaktır.
Gerek tabiî ve gerek sunî ışıklar, işçilere yeter derecede ve eşit
olarak dağılmayı sağlayacak şekilde düzenlenecektir.
Madde 17 — İşyerlerinde sunî ışık kullanıldığı hallerde:
1) Elektriğin sağlanabildiği yerlerde elektrik ışığı kullanılacak ve
tesisat, teknik usul ve koşullara uygun bi r şekilde yapılmış olacaktır.
2) Sunî ışık tesis ve araçları; havayı kirletecek nitelikte gaz, koku
çıkararak işçilerin sağlığına zarar vermeyecek, keskin, göz kamaştırıcı
ve titrek ışık meydana getirmeyecek şekilde olacaktır.
3) 35°C tan aşağı sıcaklıkta parlayabilen, buhar çıkaran benzin,
benzol gibi sıvılar, aydınlatma cihazlarında kullanılmayacaktır.
4) Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada, lambaların hazneleri metal olacak, sızıntı yapmayacak ve kızmaması için de gerekli tedbirler alınmış
olacaktır.
5) Lamba alevinin, parlayabilen gaz ve maddelerle teması ihtimali
olan işlerde; alev, tel kafes ve benzeri malzeme ile örtülecektir.
6) İçinde kolayca parlayıcı veya patlayıcı maddeler ile ilgili işler
yapılan yahut parlayıcı, patlayıcı maddeler bulunan yerler, sağlam cam
mahfazalara konulmuş lambalarla, ışık dışardan yansıtılmak suretiyle
aydınlatılacaktır.
7) Sıvı yakıtlar ile aydınlatmada lambalar ateş ve alev yakınında
doldurulmayacak, üstlerinde 1 metre, yanlarında (30) santimetre kadar
mesafede sanabilecek eşya ve malzeme bulundurulmayacak ve sağlam bi r
şekilde tespit edilecektir.
Lambalar portatif olduğu takdirde, yere konulduğunda devrilmeyecek şekilde oturaklı olacaktır.
Sıvı yakıtlarla aydınlatma yapılan yerlerde, en az bi r adet yangın
söndürm^ cihazı bulundurulacaktır.
Madde 18 — İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler
ve benzeri yerler, en az 20 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri
kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en
az 50 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi ve benzeri
işlerin yapıldığı yerler ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yükasansör kabinleri malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri,
yemekhane ve helalar, en az 100 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Normal montaj, kaba işler yapılan tezgâhlar, konserve ve kutulama
ve benzeri işlerin yapıldığı yerler, en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler,
en az 300 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
_ 2 —
Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince
işlerin yapıldığı yerler, en az 500 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır.
Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler en az 1000 lüks (lux)
ile aydınlatılacaktır.
Madde 19 — Bi r aydınlatma merkezine bağlı olan işyerlerinde; herhangi bi r arıza dolayısiyle ışıkların sönmesi ihtimaline karşı, yeteri kadar yedek aydınlatma araçları bulundurulacak ve gece çalışmaları yapılan yerlerin gerekli mahallerinde tercihan otomatik olarak yanabilecek
yedek aydınlatma tesisatı bulundurulacaktır.
Yangının, yedek aydınlatma tesisatını bozması ihtimali bulunan yerlerde; ışığı yansıtacak işaretler, fosforesan boya, pill i lambalar uygun
yerlere yerleştirilecek veya bunlara benzer tedbirler alınacaktır.
Madde 20 — Kapalı işyerlerindeki sıcaklık ve nem derecesinin, yapılan işin niteliğine uygun olmakla beraber ılımlı bulunması esastır. B u
itibarla, yazın sıcaklığın dayanılmayacak bi r dereceye çıkmaması için işyerlerinde serinletici tedbirler alınacak, kışın da işçilerin muhtaç bulundukları en az sıcaklığın sağlanması için, işyerleri zararlı gazlar çıkararak havayı bozmayacak şekilde uygun vasıtalarla ısıtılacaktır. Çok buğu
husule gelen işyerlerinde sıcaklık derecesi 15 santigrat dereceden az ve
30 santigrat dereceden yüksek olmayacaktır.
Fazla ısı veren ısıtıcı vasıtaların yakınında çalışan işçilerin bulunması halinde, doğrudan yansıyan sıcaklığa karşı, gereken tedbirler alınacak ve işyerlerinin, ısıtıcı vasıtalardan oldukça uzak ve uygun yükseklikte bi r yerine, santigrat taksimatlı bi r termometre asılı bulundurulacaktır.
Yapılan işin niteliğine göre, sürekli olarak çok sıcak veya çok soğuk bi r derecede çalışılması ve bu durumun değiştirilmemesi zorunlu
olunan hallerde, işçilere, kendilerini fazla sıcak veya soğuktan koruyacak
özellikte elbise vesaire malzeme verilecektir.
Madde 21 — Kapalı işyerleri günde en az bi r defa bi r saatten aşağı
olmamak üzere baştan başa havalandırılacaktır. Ayrıca işçilerin çalışma
saatlerinde işin özelliğine göre, havanın sağlığa zararlı bi r hal almaması
için sık sık değiştirilmesi gereklidir. Şu kadar ki , iş sırasında yapılan bu
havalandırmada işçileri etkileyecek hava akımları önlenecek yahut kış
mevsiminde sıcaklık birdenbire çok aşağı hadlere düşürülmeyecektir.
Toz, buğu, duman ve fena koku çıkaran işlerin yapıldığı yerlere,
bunları çekecek yeterlikte bacalar ve menfezler yapılacak ve yapılan işin
niteliğine göre, bu tedbirlerin yetmediği hallerde diğer teknik tedbirler
alınacaktır.
Boğucu, zehirli veya tahriş edici gaz ve duman meydana gelen işyerlerinde, işçilerin hayat ve sağlıklarının tehlikeye girmemesi için, havalandırma tesisatı yapılacak ve işçilere ayrıca yapılan işin özelliğine göre
maske ve diğer koruyucu araç ve gereçler verilecektir.
Madde 22 — Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde, gürültü
derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde, gürültü derecesi en çok 95 desibel olabilir.
Ancak, bu durumda işçilere başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi
uygun koruyucu araç ve gereçler verilecektir.
Madde 23 — Birden fazla katlı binalardaki işyerlerinde asansör
tertibatı bulunsa da, katlar arasındaki inip çıkmalar, aşağıda yazılı özellikler i bulunan sabit merdivenlerle sağlanacaktır.
1) Merdivenlerin; ateşe dayanıklı taş, sunî taş, tuğla, betonarme,
metal veya benzeri yanmaz maddelerden yapılmış olması şarttır.
B u Tüzüğün yayımından önce kurulmuş olan işyerlerindeki ahşap
merdiven ve sahanlıkları, gerekli güvenlik tedbirlerine aykırı bi r durumu
bulunmamak şartiyle kullanabilirler. Ancak bunlar, kolayca yanmayan
sert veya enprenye edilmiş, güç yanar durumdaki ağaçlardan olacak yahut alt tarafları bağdadî üzerine en az 1,5 santimetre kalınlığında alçı
veya amyantla sıvanacak, üstleri de ateşe karşı dayanıklı maddelerle kaplanacaktır.
2) İşyeri merdivenlerinin mukavemet katsayısı 4 olacak ve metrekarede en az 500 kilogram yük taşıyacaktır.
3) Delikli veya ızgaralı merdiven ve sahanlıklardaki delikler ve ızgara aralıkları en çok 2 santimetre olacaktır.
4) Merdivenlerin genişliği, bakım işlerinde kullanılanlar dışında
en az 110 santimetre olacak ve merdiven korkuluklarının bu genişlik
içinde bulunmaları zorunluluğu halinde temiz genişlik 100 santimetreden
az olmayacaktır.
5) Merdivenlerin eğimi, bakım işlerinde kullanılanlar dışında tabanla en az 20 ve en çok 45 derece olacaktır. Tabandan (20) dereceden
az eğimin bulunması gerektiği işyerlerinde, rampalar yapılacak ve 45
dereceden fazla diklik gereken hallerde de, korkuluklu servis merdivenler i şeklinde sabit merdivenler kurulacaktır.
6) Merdivenlerde, baş üstü boşlukları Bulunacak ve bu boşlukların
yüksekliği de 220 santimetreden az olmayacaktır.
7) Basamakların eni, bakım merdivenleri dışında 22 santimetreden az olmayacak ve yükseklikleri en az 13 santimetre ve en çok 26
santimetre olacaktır.
8) Dört basamaktan fazla olan her merdivende, korkuluk ve trabzan bulunacaktır.
9) Genişliği 225 santimetreyi aşan merdivenlerin ortalarında, ayrıca bi r trabzan bulundurulacaktır.
10) Merdivenlerin korkuluk ve trabzanlarmda 14 üncü maddedeki
teknik özellikler bulunacaktır.
11) İşyerlerindeki merdivenler, bi r tehlike anında, orada çalışan
işçilerin kolayca çıkmalarına yeterli genişlikte olmadığı takdirde, bina
durumunun elverişliliğine göre, bunların genişletilmesi veya içten ek
merdivenler yapılması veya kolay yanmayan veya yanmaz maddelerden
dışarıya çıkış merdivenleri yapılması gibi gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
12) İşyerlerindeki asma katlara çıkıp inmek için, yerin durumuna
göre, eğimli veya dik demir merdivenler kullanılabilir. Ancak, bunların
üst ve alt başlarından sağlam bi r şekilde tespit edilmiş bulunması, geniş
basamaklı ve ik i tarafı korkuluklu ve bu korkulukların, merdivenin bittiği asma kat döşemesinde kesilmeyerek en az 75 santimetre daha uzatılması gereklidir.
Madde 24 — Bakım, onarım ve kontrol için işyerlerinde kullanılan
bütün merdivenler görülecek işe uygun sağlamlıkta olacak ve bunların
genişliği 55 santimetreden dar olmayacak eğimleri 60 dereceyi geçmeyecek ve basamakların, çubuktan yapılmadığı hallerde, genişlikleri en az
(13) santimetre olacaktır.
Bakım, onarım ve kontrol işlerinde helezoni merdivenler kullanılmayacaktır.
Bakım, onarım ve kontrol işlerinde kullanılacak seyyar el merdivenleri, sağlam ve görülecek işe uygun uzunlukta yapılmış olacak, yanlarına tahta çakılmak suretiyle veya benzeri şekilde sonradan boyları
uzatılmış ve boyanmış bulunmayacaktır. Basamakları noksan, yerinden
oynamış yahut çatlak veya kırık olmayacaktır. E l merdivenlerinde, kullanılırken kaymalara karşı, tırtıl, lastik, mantar, mahfuz ve çengel koymak gibi gerekli tedbirler alınacaktır.
Çift el merdivenlerinde, ayaklarının birbirlerinden ayrılmaması için,
her ik i yanından çengelli demir çubuk veya zincir ile bağlanacaktır.
Madde 25 — İşyerlerinde kullanılacak insan ve yük asansörlerinin,
yürürlükteki mevzuatın ve tekniğin öngördüğü şekilde imal ve inşaa edilerek kurulması ve bakımlarının yapılması şarttır.
Asansörlerin imali, inşası, kurulması, muayene ve bakımı, bu işlerin fenni, teknik ve kanunî sorumluluğunu taşıyabilecek nitelik ve ehliyeti bulunduğu Hükümet veya belediyelerce kabul edilen teşekkül veya
şahıslara yaptırılacaktır.
Her işveren, asansörlere ait kullanma iznini ve periyodik muayene
raporlarını, işyerinde bulundurmak ve denetlemeye yetkili makam ve memurların her isteyişinde göstermek zorundadır.
Asansör boşluğundan, asansörün çalışmasına özgü tesis ve tertibattan başka, hiç bi r şekilde halat, tel ve boru gibi sair malzeme veya tesis
geçirilmeyecektir.
Asansör makine dairesi veya boşlukları, geçit olarak kullanılmayacak ve buralara hiç bi r şey depo edilmeyecektir. B u yerlere girilmesini sağlayacak kapılar, her zaman kilitl i bulundurulacak ve ancak sorumlu elemanlar tarafından açılacaktır.
Yük asansörlerinde, insan taşınmaması esastır. B u yasağı belirten
levhalar, her kat kapısına ve kabin içine, görülür bi r şekilde konulacaktır. Ancak, işin gereği olarak insan taşınması halinde, insan asansörlerindeki güvenlik koşulları, bu asansörlerde de bulunacaktır.
Bütün asansör kabinlerinde, taşıyabilecekleri en çok yükü açıkça
gösteren levhalar bulundurulacaktır.
K a t kontağı bulunmayan yük asansörlerinde asansörcü bulundurulacaktır.
Bin a dışında kurulan yük asansörlerinin çerçevesi, tabandan en az
3 metre kadar sağlam bi r şekilde örtülecek ve ayrıca kapıların bulunduğu cephe, yüksekliği boyunca tamamen kapatılacaktır.
Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerde, kıvılcım tehlikesine karşı, asansörlerin kabin kızakları ile kapıların çarpan kısımları, ağaç veya kıvılcım çıkarmayan metal veya alaşımlarından yapılmış
olacaktır.
Madde 26 — İşyerlerindeki atelyeler, geçit, depo ve ambarlar ile
bakım odalarının duvar, taban, tavan, pencere, kapı ve diğer yerleri,
her zaman için temiz ve bakımlı bi r şekilde bulundurulacaktır.
— 3 —
Çalışılan yerler, günde en az bi r fcere temizlenmiş olacaktır.
Gündüz ve gece devamlı olarak çalışılan İşyerlerinde bu temizlik,
ya işin başlamasından önce veya bitiminden sonra yahut yapılan işin
gereğine göre ara dinlenmelerinde yapılacak ve her halde çalışma sırasında yapılmayacaktır.
Temizlik, ister aspirasyon yoluyla, ister diğer yollarla yapılsın, toz
kaldırılmaması için, gerekli tedbirler alınacak, bunun için, önce çalışma
artıkları atıldıktan sonra, yıkama, fırçalama yapılacak veya ıslak bezler kullanılacaktır. Duvarlar ve tavanlar, sık sık temizlenecektir. Gerektiğinde sıva, badana ve boyalar yenilenecektir.
Madde 27 — Değişen ve kokuşan organik maddelerle çalışılan işyerlerinde; maddelerin parçalandığı, ayıklandığı, tarandığı kısımlarının tabam, su geçirmez bi r maddeden ve her türlü birikintiyi önleyecek şekilde yapılmış olacak ve duvarlar, kolayca yıkanacak bi r sıva ile sıvamp
boyanacak, duvarlar ve taban, en az ayda bi r defa dezenfekten bi r solüsyonla temizlenecektir.
Paçavraların işlendiği veya tarandığı yerlerde temizlik, mekanik aspirasyon yoluyla da yapılabilir.
Değişen v « kokuşan maddeler, çalışılan yerlerde bırakılmayacak,
biriktirilmeyecek, iyice kapanan kapaklı metal kaplarda toplanacak ve
bunlar günde en az bi r kere boşaltılıp yıkanacaktır.
Madde 28 — Atelyeler ile işçilerin çalıştığı diğer yerler; fosseptiklerden, koku çıkaran her türlü çukur ve yerlerden ve enfeksiyon kaynaklarından yeteri uzaklıkta bulunacak ve bunların kokularından korunacaktır.
İşyerlerinde atık ve birikinti suların aktığı ve toplandığı yerler,
özel veya genel bi r kanalizasyona veya fosseptiğe bağlanacak ve buralar, uygun bi r kapak ile örtülecektir. B u kapak, günde en az bi r kere bol
su ile yıkamp temizlenecektir. Boşaltma boruları, su geçirmez ve sızdırmaz maddelerden yapılacak ve sızdırmayacak şekilde iyice bağlanacaktır. Akış doğrultusunda, bi r eğim verilecek ve koku çıkmasını önleyecek tedbirler alınacaktır. I
Madde 29 —• Döşemelere duvarlara ve diğer yerlere tükürmek, süprüntü atmak yasaktır. Uygun yerlere ve duvarlara, bu yasağı belirten yazılar ve zararlarını anlatan afişler asılacaktır. Gereken yerlere çöp kutuları, uygun nitelikte tükürük hokkaları konacak ve bunlar, her postada
temizlenip dezenfekte edilecektir. Pazla balgam çıkaran işçiler için kul ­
lanılmak üzere, üstü kapalı plastik, emaye, prafinli mukavva ve benzeri
maddelerden yapılmış kişisel tükürük hokkaları bulundurulacak, kâğıt
hokkalar kullanıldıktan sonra yakılacak ve diğerleri yıkanıp dezenfekte
edilecektir.
Madde 30 —. İşyerlerinde ve müştemilâtında haşarat, böcek ve kemiric i hayvanların bulunmaması için her türlü tedbir alınacak, yok
edilmesi için, gereken ensektisit, rodentisit maddeler kullanılacak, üremeyi kolaylaştıran şartlar yok edilecek, yuvaları yakılarak bozulacak, uygun aralıklarla ensektisit uygulaması yapılacak, sineklere karşı kapı ve
pencerelere tel kafes konacaktır.
Madde 31 — İşyerlerinde, çalışanların kolaylıkla faydalanabileceği
ve «Gıda Maddelerinin ve Umumî Sağlığı ilgilendiren eşya ve levazımın
hususi vasıflarını gösteren Tüzük» teki tanıma uygun özellikte serin içme suyu bulundurulacaktır.
B u uygunluk, mahallî resmî makamlar ve belediyeler tarafından belgelendirilecektir.
Madde 32 —• İçme suyu, gerek taşınmasında ve gerekse kullanılmasında, her türlü bulaşmadan korunmuş olacak ve içine doğrudan
doğruya buz atılmayacaktır.
Madde 33 — İçme suyu tesisatı veya kapları, kullanma suyundan
ayrı olacak ve üzerine, «İçilecek Su» işareti konulacaktır.
İşyerlerinde içme suyu için özel musluklar yapılacak ve bu musluklarda mümkün olan hallerde suyun, aşağıdan yukarıya uygun bi r yükseklikte fışkırması sağlanacak, mümkün olmayan hallerde ve yerlerde,
su içmek için, kişiye özel maşraba veya bardak kullanılacaktır. Karton
veya benzeri bardaklar kullanıldığı takdirde, bunlar özel ambalajlarında
veya temiz bi r kutuda saklanacak, bi r kere kullanılan bardakların atılması için musluğun yanında özel bi r sepet bulundurulacaktır.
Madde 34 — İçme suyu tesisatı bulunmayan yerlerde, temiz ve
sıhhi içme suyu kapları sağlanacak ve bunlar , özel sehpalara oturtulup
uygun musluklar takılacaktır. İçme suyu kapları, eğilerek boşaltılmayacak veya maşraba daldırılarak su alınmayacak, ağzı açık varil, küp,
kova, fıçı gibi kaplar, kapaksız ve musluksuz olarak kullanılmayacaktır.
Madde 35 — Şehir suyunun veya 31 inci maddede belirtilen nitelikteki suların sağlanması mümkün olmayan hallerde, mevcut sular, su dezenfeksiyonu usullerine uygun olarak dezenfekte edildikten sonra kul ­
lanılacaktır.
Madde 36 — Yemek aralığının eve gidip gelmeye elverişli olmayışı,
işyerinin meskûn mahallerden uzak oluşu, vasıta yetersizliği veya yokluğu veya benzeri sebeplerle yemeklerini işyerinde yemek zorunda olan
işçiler için, işverence rahat yemek yenebilecek nitelik ve geniştikte bi r
yemek yeri sağlanacaktır.
B u yemek yeri;
1) İşyerinden tamamen ayrılmış, soyunma yerleri ve lavabolara
yakın bi r yerde yapılacaktır.
2) Temiz, aydınlık, havadar, mevsimine göre iyice ısıtılabilecek,
yerler kolayca temizlenecek nitelikte olacak, taban bol su ile yıkanacak
şekilde su geçirmez malzemeden yapılacak, duvarlar kolayca silinecek
ve yıkanabilecek özellikte olacaktır.
3) Yemek masaları yeter sayıda, kolay silinen ve temizlenen mal ­
zeme ile kaplı olacaktır. Masalarda oturmak için, sıra yerine sandalye
tercih edilecek ve yeteri kadar sürahi, bardak ve içilecek su bulundurulacaktır.
4) İşveren tarafından yemek verilmeyen yerlerde yemek yerlerinde işçilerin kendi yemeklerini ısıtabilmeleri ve koruyabilmeleri için
özel bi r yer ayrılacak, gerekli malzeme bulundurulacaktır.
5) İşyerlerinde daha uygun bi r yer yoksa, yemek saatleri dışında dinlenmek, meşrubat ihtiyacılarını karşılamak ve sigara içmek için,
yemek yerlerinden faydalanılacak ve bunun için gerekli malzeme bulundurulacaktır.
Madde 37 — İşçilerin çalıştıkları yerlerde ve işbaşında yemek yemeleri yasaktır. Ancak işin gereği olarak, işinin başından ayrılamayan işçiler ile, ayrıca yemek yerleri ayrılmamış bulunan işyerlerindeki işçilerden hava muhalefeti gibi olağanüstü bi r sebeple veya kişisel bi r özre dayanarak işyerlerinde kalanlar; o işyerinde yapılan işin toz, duman, gaz
çıkması gibi sağlığa zararlı olmaması şartıyla bu hükmün dışındadır.
Madde 38 — İşyerlerinin uygun mahallerinde yeter sayıda helalar
bulunacaktır. Helâ yapılmasına işyerinin durumu müsait değilse ve yakınlarda da özel helalar bulunmuyorsa, işverenler, işçilerin b u ihtiyaçları için civarda yer bularak helalar yapmak zorundadırlar.
İşyerlerinde yapılmış veya yapılacak helalarda;
ıl) Kabinler , insanların bulunduğu kapalı yerlere açılmayacak bi r
şekilde yerleştirilecek ve gereği gibi havalandırılacak, koku çıkmasını
önleyecek tedbirler alınacak, yeterli ve uygun bi r şekilde aydınlatılacaktır. Taban ve duvarlar, su geçirmez maddeden yapılacak, boyalar açık
renklerden seçilecektir. Duvar yüzeyleri, düz yapılmış olacak, kapılar iy i
b i r şekilde kapanacaktır. 100 kişiye kadar işçi çalıştıran işyerlerinde 30
erkek işçi için, bi r kabin ve pisuvar, her 25 kadın işçi için de en az bi r
kabin (helâ) hesap edilecek, 100 den sonrası için her 50 kişiye 1 tane
hesabı ile helâ bulundurulacaktır. Kadın ve erkek işçilerin birlikte
çalıştığı işyerlerinde; kadın ve erkek helaları, birbirinden ayrı olacak ve
günde en az bi r kere iyice yıkanacak, her kullanmadan sonra temiz bi r
halde bulundurulması sağlanacak, kokuları sıhhi usullere uygun bi r şekilde giderilmiş olacaktır.
2) Helalarda, çatıya kadar yükseltilmiş şapkalı havalandırma bacası, rezervuar, sifon gibi kokuya karşı alınan tedbirlerle beraber, gerektiğinde kireç kaymağı ve benzeri kimyasal maddelerden de faydalanılacaktır.
3) Helalar , su depolarından ve su geçen yerlerden uzak bi r yerde
yapılacaktır.
4) Helâ çukurlarının toprakla örtülmesi halinde, çukurun durumunu belirten bi r işaret veya yazı konacaktır.
5) Pis su tesisleri yürürlükteki mevzuata uygun olacak ve fosseptiklere, ancak kanalizasyon tertibatı ve bağlantısı olmayan yerlerde izin
verilecektir. Fosseptikler gıda maddelerinin depolandığı veya işlendiği
yerlere 30 metreden daha yakın bi r yerde yapılmayacaktır.
6) Açıktaki işyerlerinde çalıştırılan işçiler için, işyerleri çevresinde uygun yerlerde yapılacak helalar, üstü ve etrafı kapalı barakalar
şeklinde olacak, içlerinde musluklu kaplarda temizlik suyu bulundurulacak ve çukurlarına her gün bol miktarda sönmemiş kireç tozu dökülecektir. İşçiler de bu helaları kullanmak zorundadırlar.
Madde 39 — İşçilerin işten çıkarken el ve yüzlerim yıkayıp temizlemeleri için, işyerlerinin uygun yerlerinde yeterli kadar musluklu akarsu,
temizlik ve silecek malzemesi bulundurulacaktır. Yıkanma yerleri, temiz,
bakımlı, havalı, aydınlık ve sağlık şartlarına uygun olacaktır. Kadın ve
erkek işçilerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde, kadın ve erkek yıkanma
yerleri, birbirinden ayrı yapılacaktır.
Madde 40 — İşveren, işin özelliği bakımından yalnız el ve yüz temizliğinin yeterli olmadığı hallerde veya kirli, tozlu ve yorucu işlerden
sonra veya gerektiğinde işçilerin yıkanmalarını, temizlemelerini sağ-
_ 4 –
— 5 —
lamak için, duş tesisleri yapmak, kurmak ve işçilerin yararlanmalarına
hazır bulundurmakla yükümlüdür.
Her duş, özel bi r kabin içine yerleştirilecektir. He r kabin, biris i yıkanmak, diğeri soyunmak- ve giyinmek için 2 bölmeden yapılmış olacaktır. Duş kabinlerinin boyutları 1×1, 20 metre, soyunma yerlerinin 2×1, 40
metreden az olmayacaktır. Ayrı ayrı soyunma yerleri yapılamayan hallerde, ortak soyunma yeri yapılabilir.
Duş kabinlerinin taban ve duvarları, kolaylıkla temizlenecek malzemeden yapılacak, yan duvarların ve kapıların yüksekliği 170 santimetreden az olmayacak, yerlerdeki kirl i suların kolayca akması için, gerekli
tedbirler alınacak, sağlık şartlarına önem verilecektir.
Duş kabinlerinde yeterli havalandırmaya elverişli aspirasyon ve vantilasyon tertibatı yapılacak, koku ve pislik önlenecektir.
Duş kabinleri, mevsime göre yeteri kadar ısıtılacak, bu sıcaklık 25°C
den aşağı olmayacak ve yeterli şekilde aydınlatılacaktır.
Kadın ve erkeklerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde, kadın ve erkek
duş kabmleri, birbirinden ayrı bulunacak ve işçilerin, dışardan görülmesi
önlenecektir.
Duşlarda sıcak ve soğuk akar suyun, iy i bi r şekilde ayarlanacak durumda olması ve yeteri kadar basınçla akması esastır. Duşta yıkanmak
için, gerekli sabun ve benzeri malzeme, işveren tarafından sağlanacaktır.
Duşlarda kullanılmak üzere, işveren tarafmdan sağlanmış temiz havlu ve peştemallar, özel dolaplarda bulundurulacak, kullanılmış olanları,
yıkanıp, kurutulup, iyice temizlenmedikçe bi r başkasına kullandırılmayacaktır.
Duş soyunma yerlerinde, kirl i havlu, ve benzeri malzeme için,
özel sepetler ve kâğıt, çöp v.b. nin atılması için üstü kenetli özel çöp
kutuları bulundurulacaktır.
İşveren, duşların kullanma zamanını, saatini, şartlarım ve işçilerin
sırasını düzenleyecektir.
Duşlar, normal temizlik ve bakım dışında, her 15 günde bir , iyice
yıkanıp temizlenecek ve dezenfekte edilecektir.
Madde 41 — İşyerlerinde soyunma yerleri, vestiyerler ve gardroplar atelyelerden ayrı, duş ve lavabolara bitişik, işçilerin çıkış yerlerine yakın bi r yerde yapılacak ve onların rahatça soyunup giyinmelerine elverişli
genişlikte olacaktır.
Lavabo ve vestiyerler, özel ve ayrı bi r yerde iseler, bunlara kapalı
bi r geçitle geçilecektir.
Soyunma yerleri, aydınlık, havalandırmaya elverişli ve soğuk mevsimlerde yeteri kadar ısıtılmış olacak, temiz ve bakımlı bulundurulacaktır. Buraların en az günde bi r kere temizlenmesi ve yıkanması sağlanacak ve duvarları, açık renkle boyanacaktır.
Kadın ve erkeklerin birlikte çalıştıkları işyerlerinde soyunma yerler i ayrı ayrı olacaktır.
Madde 42 — Soyunma yerlerinde işçiler için, yeteri kadar elbise
dolabı, sıra, sandalye, tabure ve benzeri eşya bulundurulacaktır.
Soyunma yerlerindeki dolaplar, metal veya kolay temizlenecek
malzemelerden, gerektiğinde boyanabilir benzeri maddelerden yapılacak,
kapıları, hava cereyanını sağlayacak şekilde kafesli veya çeşitli yerlerden
delikli olacaktır.
Dolapların yüksekliği, 150 santimetreden aşağı olmayacak, üstte
şapka ve altta ayakkabı konacak gözleri bulunacak ve ortasında 2 elbise asmak için, özel bir çubuğu olacaktır.
İşçilerin dolapları, kilitl i olacak ve temizlikleri, işveren tarafından hazırlanmış biı yönergeye göre yapılacaktır.
Madde 43 — Zehirli, tehlikeli tozlu ve kirl i işlerde çalışılan yerlerde,
iş elbiseleri ile harici elbiselerin ayrı yerlerde saklanabilmesi için, işçilere, yanyana 2 bölmeli, bulunmayan hallerde, 2 ayrı dolap verilecektir.
Madde 44 — İşveren, soyunma yerleri ile gradrop ve dolapların
bakımından sorumludur.
Madde 45 — İşçiler, ıslak elbise ile çalıştırılmayacaktır.
İKİNCİ BÖLÜM
İşçilere Ait Yatıp Kalkma Yerlerinde ve Diğer Müştemilâtında Bulunması Gereken Sağlık Şartları ve Güvenlik Tedbirleri:
Madde 46 — Coğrafi ve teknik durum ve şartlar nedeniyle işçiler i için konut sağlanması gereken işyerlerindeki konutlar ve bunlara
ilişkin tesislerde bu bölümde gösterilen şartlar aranacaktır.
Madde 47 — İşçi konutları; bekâr işçiler için müşterek koğuşları
bulunan binalar halinde, aileleri ile birlikte oturan işçiler için ayrı evler veya apartmanlar şeklinde olacak ve bi r konut için gerekli tesisat
tertibat ve müştemilâtı bulunacak, güneş ve hava alacak ve dış etkilere
karşı korunmuş olacak, sağlık ve teknik şartlara uygun bi r şekilde inşa
edilecek ve bunlar, işyerlerinin gürültüsü, pisliği ve hava kirletici etkilerinden korunmuş olacaktır.
Madde 48 — Bekâr işçilere özgü binalardaki koğuşların tabam, her
gün kolaylıkla temizlenecek ve gerektiğinde yıkanacak nitelikte, duvar
ve tavanların yüzleri de kolayca sıvanıp boyanacak veya badana edilecek şekilde yapılmış ve açık renk bi r boya ile boyanmış veya badana
edilmiş olacak ve her yıl badana yapılacaktır.
Koğuşlarm pencerelerinin üst kısımları, her zaman açılıp kapanacak şekilde (vasistaslı) olacak, ayrıca koğuşlardaki havayı, devamlı
bi r şekilde değiştirebilecek tertibat tesisat, baca, menfez veya elektrikli
özel vantilasyon cihazları bulunacaktır.
Koğuşlarda tavan yüksekliği 280 santimetreden aşağı olmayacak ve
adam basma düşen hava hacmi, en az 12 metreküp olarak hesap edilecek, her koğuşta yatırılacak işçi sayısı, buna göre tespit edilerek koğuşun hava hacmi Ue yatabilecek en çok işçi sayısını gösteren ve işveren
veya işveren vekilinin imzasını taşıyan bi r cetvel, koğuşlara asılacaktır.
Koğuşlardaki yataklar, tabanla bağlantısı kesilecek surette karyola
ve somyalar üzerine yayılacak, aralarında en az 80 santimetrelik bir açıklık bulunacak, başuçlarına, özel eşyaların konması için, küçük etejer veya
komodinler konacak, ik i katlı karyola ranza kullanıldığı hallerde, katlar arasındaki yükseklik ile karyola veya somyaların genişüği 80 santimetreden az olmayacaktır.
Koğuşlarda, duvarlara çivi çakılması, elbise ve benzerinin asılması
yasaktır. Koğuşlarda yatan işçi sayısı kadar, kilitl i ve uygun elbise dolapları bulundurulacak ve bunların yüksekliği 170 santimetreden aşağı olmayacaktır.
Koğuşlardaki yatak, yastık, yorgan, battaniye, yatak örtüsü, yastık
kılıflı, pike gibi yatak eşyası, mevsim ve iklime göre sağlanacak ve bunlar, temiz bi r halde bulundurulacak ve yataklar, pamuktan, yünden veya
kauçuktan yapılacak, her gün havalandırılarak üstleri temiz örtü ile
örtülecektir.
Koğuşlarda, yatağa iş elbiseleri ile oturmak ve yatmak yasaktır.
Koğuşların, soğuk mesimlerde sağlığa uygun bi r şekilde ısıtılması
gerekir. Isıtmak için soba kullanıldığında, duman, gaz ve yangın tehlikesine karşı, gerekli tedbirler alınacaktır. Mangal kömürü veya kok kömürü ile mangal veya maltız gibi vasıtalarla veya üstü açık ateşle veya
borusuz petrol sobası veya havagazı sobası ile ısıtma yasaktır. Tutuşturucu olarak benzol ve petrol gibi parlayıcı maddeler kullanılamaz.
Koğuşlar, geceleri yatma zamanına kadar, koridor ve helalar ise.
sürekli olarak aydınlatılacak, koğuş kapılarının yukarı kısımları, camlı
yapılmak suretiyle koridorlardaki ışıktan yararlanılacaktır.
Koğuşlarda, havagazı ile aydınlatma yasaktır.
Koğuşlarda yemek pişirmek ve yemek yemek yasaktır. Ancak yemek yerlerine gitmesinde tıbbî sakınca görülen hasta işçilere, doktorun
göstereceği lüzuma göre, odalarında yemek yeme izni verilir.
Koğuşlar her gün, toz kaldırmayacak bi r şekilde süpürülüp temizlenecek, gereken yerlerin tozları alınacaktır. E n az 6 ayda bi r veya gerektiğinde antiseptik solüsyonlarla genel temizlik ve ensektisit ve rodentisit uygulaması yapılacaktır.
Madde 49 — Bekâr işçilere özgü binalarda kadınlarla 18 yaşından
küçük çocuklar, erkeklerle ilişkisi olmayan ayrı ayrı özel kısımlarda yatırılacaktır. Hastalanan işçiler de, hastaneye ve başka bi r odaya nakledilmek suretiyle diğer işçilerden ayrılacaktır.
Madde 50 — Bekâr işçilere özgü binanın uygun yerlerinde, koğuşlara koku vermeyecek şekilde ve yeteri kadar helalar bulunacak ve bunlar 38 inc i maddede yazılı koşulları taşıyacaktır.
Binaların uygun bi r yerinde, işçilerin yatarken veya kalktıklarında
el, yüz ve ayaklarını yıkamaları, traş olmaları için, yeteri kadar akar
sulu lavabolar ve yıkanma yerleri bulundurulacaktır.
Bekâr işçilere ait binaların uygun bi r yerinde, o binada barınanların
yararlanması için, ayrı veya birlikte kullanılacak duş yerleri ve banyolar veya işçi konutları çevresinde özel hamamlar yapılacaktır.
Madde 51 — Bekâr işçilere özgü binanın uygun bi r yerinde veya yakınında, işçilerin çamaşırları ile yatakhane malzemesinin yıkanıp ütülenebileceği bi r çamaşırhane ile ütü yer i yapılacaktır.
Madde 52 — Aileleri ile birlikte oturan işçilere özgü ev veya apart
man daireleri, bekâr işçilere özgü binalardan ayrı ve sakin yerlerde ya
pılacak ve her işçiye verilecek ev veya apartman dairesinde, ailesinir
nüfusuna yetecek sayıda oda ile bi r mutfak ve helâ, duş veya banyo bu
lunacak veya birlikte kullanılmak üzere duş, banyo veya hamam yapıla
çaktır.
Bunların aydınlatma, ısıtma, su ve kanalizasyon işleri, işverenlerece
mevzuat ve sağlık gereklerine göre yerine getirilecektir.
— 6
İşçiler, kendilerine ayrılan ev veya daireyi, gereği gibi temiz tutmakla ve harap olmasına meydan vermemekle yükümlüdürler.
İşçilere veya aileleri fertlerinden birisinin kusuru neticesi meydana gelecek cam kırılması, iç tesisattan herhangi birinin bozulması gibi
hallerde, bunların onarımı ve düzeltilmesi, orada oturan işçilere aittir.
Ancak esaslı onarım, değişiklik ve düzeltmeler, işverenlerce yapılır.
Çok sayıda işçi ailesinin oturduğu site veya apartmanlarda, uygun
bi r yere, küçük çocuklar için, bi r oyun bahçesi yapılacaktır.
Madde 53 — İşveren veya işveren vekilleri veya yetki verecekleri
kimseler, bu bölümde sözü geçen konutların ve müştemilâtının temiz ve
iy i bi r halde bulundurulup bulundurulmadığını, uygun zamanlarda denetleyecekler ve gereken tedbirleri alacaklardır. B u denetlemenin yapılması
için, ilgili işçiye haber verilmesi, kendisinin veya ailesinden birisinin bulunması şarttır.
Madde 54 — İşyerlerinde işçilerin, içinde çalıştıkları yerler ile depo
ve ambar gibi yerlerin, aynı zamanda işçi konutu olarak kullanılması
ve buralarda işçi yatırılması yasaktır.
Ancak, bekçi ve nöbetçi gibi kimselerin, görevin gerektirdiği hallerde, işyerlerinde ayrılan özel bi r yerde yatmalarına izin verilebilir.
Madde 55 — Yol, demiryolu, köprü inşaatı gibi açık havada ve
meskûn yerlerden uzakta yapılan işlerde çalışanlardan gecelerini işyerinde geçirmek zorunda bulunanların açıkta yatmamaları için, basit barakalar veya çadırlar sağlanır.
Baraka ve çadırlar, mahfuz bi r yere kurulacak, yerler düzeltilecek,
drenaj için gerekli tedbirler alınacaktır.
Baraka ve çadırlar, sağlık şartlan ve dış etkilerden korunma bakımından yeterli nitelikte olacaktır.
Baraka ve çadırların ısıtılması için, gerekli araçlar sağlanacaktır.
Yangın ve zehirlenmelere karşı, gerekli tedbirler alınmak suretiyle sobadan yararlanılabilir. Baraka ve çadırlarda mangal, maltız ve benzeri açık
ateşler yasaktır.
Baraka ve çadırlarda, yere yatak sermek suretiyle yatmak yasaktır.
İşveren, karyola, ranza ve benzerini sağlamak zorundadır.
Baraka ve çadırlarda, işçilerin gerekli şekilde örtünmeleri için,
yeteri kadar battaniye, işverence verilir. Yatak, battaniye ve benzerleri
temiz bi r halde bulundurulup, gerektiğinde dezenfeksiyonu yapılır.
Madde 56 — Banyo, duş yerleri ve hamamlar, evin veya dairenin
bi r parçası olarak planlanacak, küvetli veya küvetsiz, kurnalı veya duşlu oluşuna göre, tesisatı yapılacak, ayrıca sıcak su tertibatı bulunmayan
yerlerde, uygun vasıta ile ısıtılacak bi r termosifon bulundurulacaktır.
Banyoların yakılması, ısıtılması, bakımı ve temizliği, o ev Veya
dairede oturan aileye aittir.
Birlikt e kullanılan duş yerleri, banyo ve hamamlar, dış etkilere ve
hava şartlarına karşı, korunmuş bi r halde inşa edilecek, taban, tavan ve
duvarlar, neme ve sıcak suya dayanıklı şekilde yapılacak, taban, su birikmeyecek şekilde eyimli ve akıntılı olacaktır.
İşyerlerindeki duşlar için belirtilen diğer özellikler, bunlarda da
aranır.
B u yerlerin ısıtılması, temizliği ve bunlarla ilgili diğer hususlar ve
gerekli personel, işveren tarafından sağlanacaktır.
Birlikt e kullanılan duş yerleri ile banyo ve hamamlar, işçi sayışma,
her işçinin en az haftada bi r banyo veya hamam yapacağına ve dinlenme
sürelerine göre, yeter sayıda inşa edilecektir.
Birlikt e kullanılan duş yerleri ile banyo ve hamamlarda, sıcak ve
soğuk su tertibatı bulundurulacak, ihtiyaca göre, sıcaklığın ayarlanacak
durumda olması sağlanacaktır.
Kurnalı hamamlarda, birden fazla kurnalar bi r arada bulunabilir .
Duşların ve banyoların, bölmelere ayrılmış bi r şekilde birer kişilik olması şarttır.
Birlikt e kullanılan duş yerleri, banyo ve hamamlarda, genel veya
özel soyunma yerleri yapılacak ve her işçiye sabun, havlu, peştemal ve
benzeri yıkanma ve silinme için gerekli malzeme verilecektir.
Havlu ve peştemallar, her kullanmadan sonra iyice yıkanıp kurutulacak, temiz bi r halde bulundurulacak, uygun bi r yerde veya dolapta
saklanacaktır. Soyunma ve yıkanma yerlerinin temizliğinden, işveren sorumlu olduğu gibi, temiz tutulması da, yararlananların görevidir.
Erkek ve kadın işçilerle 18 yaşından aşağı çocuk işçilerin yıkanma
günü ve saatleri, ayrı ayrı düzenlenecektir.
ÜÇÜNCÜ KISI M
işyerlerinde Kullanılan Alet, Edevat, Makine ve Ham Maddeler Yüzünden Çıkabilecek Hastalıklara Engel Olacak Tedbirler
BİRİNCİ BÖLÜM
Bulaşıcı Hastalıklara Karşı Alınacak Tedbirler:
Madde 57 — Bulaşıcı hastalıkların çıkması ihtimaline karşı, işyerlerinde ve işçilere ait yatıp kalkma yerlerinde ve diğer müştemilâtında b u
Tüzüğün ikinc i kısmında yazılı tedbirlerden başka, aşağıda yazılı sağlık
tedbirleri alınacaktır.
1) İşyerleriyle müştemilâtının ve özellikle işçi konutlarının ve helalarının temizliği artırılacak ve buralarda kullanılan içme ve kullanma
suları, gerektiğinde sterilize veya dezenfekte edilecektir.
2) İşyerleri ile işçi konutlarında sivrisinek, sinek, tahtakurusu, pire
ve benzeri zararlıların yokedilmesi için, sık sık gereken temizleme tedbirler i alınacak ve fennî usullere göre, gerekli emniyet kurallarına uyularak ensektisit, rodentisit uygulaması yapılacak ve bunların yuvaları yakılacak ve yokedilecektir.
Farelere karşı da, diğer etkili rodentisitler kullanılacak ve gerektiğinde bunlar, fennî usullerle yokedilecektir.
3) İşçiler, sık sık temizlik ve özellikle muayenelerine tabi tutulacaklar, bekâr işçilere özgü binalardaki yataklar v.b. eşya aynı şekilde
kontrol edilecektir.
4) İşyerleri ve müştemilâtı ile işçi konutları etrafında gübre, süprüntü ve benzeri pislik biriktirilmeden kaldırılacak, haşeratın üremesine
yarayacak su birikintiler i akıtılacak veya kurutulacaktır.
5) Bulaşma ihtimali olan işyerlerinde ve işlerde, işçilere, uygun
koruyucu elbise, çizme ve benzeri gerekli malzeme verilecek, maden ocakları, yeraltı ve benzeri işlerde derinden bulaşma tehlikesine karşı, çıplak
ayakla çalışma önlenecektir.
6) Bulaşıcı hastalıkların çıkmasına yol açan yiyecek maddelerinin,
işyerlerinde bulundurulması ve tüketilmesi, işveren veya işveren vekillerince önlenecektir.
7) Yeniden işe girecek işçilerden, bulaşıcı bi r hastalığı bulunmadığına dair sağlık raporu ile çiçek aşısı kâğıdı aranacak, sağlık dosyasında
saklanacaktır.
Madde 58 — İşçiler arasında bulaşıcı bi r hastalık çıktığı, yahut çıkan hastalığın bulaşıcı olmasından şüphe edildiği .hallerde, derhal en
yakın Hükümet veya belediye tabipliğine haber verilecek resmî sağlık
teşkilâtının işe elkoyması sağlanacaktır.
Hastalığın mahiyetine göre, işçilere aşı uygulaması veya bunların
tecridi ve eşyaların etüvden geçirilmesi, yahut işyeri ve müştemilâtının
genel dezenfeksiyonu gibi sağlık tedbirlerinin uygulanmasında, işveren
veya işveren vekiller i ile işçiler, resmî tabiplerin öğütlerine göre hareket
etmek zorundadırlar.
İşyerlerinin özel tabipleri bulunması halinde, de bulaşıcı hastalık
çıktığında, yukarıdaki hükümler uygulanır. B u gibi hallerde bu tabipler,
resmî sağlık teşkilâtına yardımcı olarak çalışırlar.
İKİNCİ BÖLÜM
Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Genel Tedbirler:
Madde 59 — Meslek hastalıklarının meydana gelmesine sebep olan
işlerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu
Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte, alınacak genel
koruyucu tedbirler, aşağıda gösterilmiştir.
1) Meslek hastalığı meydana getirebilen veya meslek hastalıkları
listesinde kayıtlı maddelerle çalışılan işyerlerinde; bu maddelerin özellikleri, zararları ve korunma çareleri hakkında, çalışanlar eğitilecektir.
2) İşyerlerinde, bu maddelerle hastalanma ve zehirlenmelere ait
i lk belirtiler ile alınacak tedbirleri gösteren özel afişler uygun yerlere
asılacaktır.
3) İşyerlerinde kullanılan zehirli ve zararlı maddeler, teknik imkân
varsa aynı işi gören daha az zehirli ve zararlı maddelerle değiştirilecektir.
4) Zehirli toz, duman, gaz, buhar, sis veya sıvılarla çalışmalar, teknik imkânlara göre kapalı sistemle yapılacak, bu gibi işyerlerinde, etkili
ve yeterli havalandırma sağlanacak, atıklar, zararsız hale getirilmeden
atmosfere ve dış çevreye verilmeyecektir.
5) Çok zehirli maddelerin kullanıldığı işyerlerinde bu maddeler ve
bu maddelerin bulunduğu bölümler, diğer yerlerden tecrit edilmek suretiyle bunların etkiler i azaltılacaktır.
6) Zehirli toz, duman ve buharlı işyerlerinde, işyeri havası nemli;
taban, duvar ve tezgâhlar yaş bulundurulmak suretiyle zararlı maddelerin yapılması önlenecek, gerektiğinde bu çalışmalar, genel ve lokal havalandırma ile birlikte yapılacaktır.
7) Meslek hastalığı yapan zehirli ve zararlı maddelerle çalışılan
işyerlerinde, işçilere uygun kişisel korunma araçları verilecek ve bunların
kullanılmaları öğretilecek ve gerektiğinde sağlanacaktır.
8) Meslek hastalıklarından korunmak için, işe giriş ve işe yerleştirme muayeneleri düzenli yapılacak, kullanılan maddelere karşı hassas
olanlar bu işlerde çalıştırılmayacak, işe uygun kişilerin yerleştirilmesine
önem verilecektir.
Ayrıca, işe yerleştirilen işçilerin, tehlike ve zararın özelliğine göre,
belirli sürelerde sağlık muayeneleri ve gerektiğinde laboratuvar araştırmaları yapılacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kimyasal Etkilerle Ortaya Çıkabilecek Meslek Hastalıklarına Karşı
Alınacak Özel Tedbirler:
Madde 60 — Kimyasal etkilerle ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına sebep olan islerde çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alınacak özel koruyucu tedbirler, bu bölümde gösterilmiştir.
Madde 61 — Kursun veya bunun suda eriyen bileşiklerinin eritilmesi, dökümü, hamur haline getirilmesi, temizlenmesi, eğelenmesi, kurşunlu yağlı boya ve ensektisitlerin hazırlanması, hurda kurşun ile temas
ve benzeri kursun ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda, zehirlenmeden
korunma tedbirlerinin esasını teşkil eden kursundan, toz, duman ve
buharından arınmış bi r çevrenin sağlanması için, planlama sırasında veya
sonradan yapılacak değişikliklerde aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Kurşunlu çalışmalar sonucu meydana gelecek toz. duman ve
buharın kaynaklarında zararsız hale getirilmeleri için, etkili aspirasyon
sistemleri kurulacak ve sürekli olarak bakımı yapılacaktır.
2) Kurşunla çalışmaların yapıldığı oda veya bölümlerin tabanları,
su geçirmez, kaygan olmayan ve kolay yıkanabilir malzemeden yapılacak,
duvar ve tezgâhların üzerleri, kolay yıkanıp temizlenebilir durumda olacak, iyi çalışan drenaj sistemi kurulacaktır.
3) Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, adam başına 15 metreküp hacim düşecek ve 4 metreden fazla tavan yükseklikleri, bu hesaba
katılmayacaktır.
4) Kurşunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, işçilerin el, yüz, ağız
temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat edilecek, her yemekten önce
vardiyadan sonra, ellerini yıkamaları sağlanacaktır.
5) İsçiler, kursunla çalışılan yerlerde, yiyip içmeyecek, sigara kul ­
lanmayacaklardır Yemek ve dinlenmek için, özel yerler bulundurulacaktır.
6) Kursunla çalışmalar yapılan işyerlerinde, kişisel korunma araçları olarak, iş elbibesi, önlük, uygun ayakkabı, lâstik eldiven sağlanacak ve
gerektiğinde kullanılmak üzere, toz ve gaz maskeleri ile solunum cihazları bulundurulacaktır.
7) İşyeri havasından, periyodik olarak numuneler alınarak kurşun
miktarı tayin edilecek ve bu miktarın 0,15 miligram/metreküpü geçmemesi sağlanacaktır.
8) Kursunla çalışacak işçiler, işe alınırken klinik ve laboratuvar
usulleri ile genel muayeneleri yapılacak, kan. kan yapıcı sistem, karaciğer
ve böbreğin durumu incelenerek, kurşuna hassas olanlar ve alkolikler, bu
işlere alınmayacaktır.
9) Kurşunla çalışan işçiler, her üç ayda bir , sağlık muayenesine
tabi tutulacaktır. B u muayeneler ile kursun absorbsiyonunun ilk belirtileri, klinik ve laboratuvar usulleri ile tespit edilecektir. İşçinin hazım şikâyetleri olup olmadığı, diş etlerinde burton çizgisi bulunup bulunmadığı,
kolların ekstansiyon durumları incelenecektir. İdrarda kopraporfirin
aranacak ve kanda hemoglobin yüzdesi ölçülecek, bazofil granulasyonlu
eritrosit sayımı yapılacaktır. Gerektiğinde kanda ve idrarda kurşun aramak üzere numuneler, ihtisas laboratuvarlarına gönderilecektir.
10) Kurşun absorbsiyonu veya zehirlenmesi tespit edilen işçiler, yaptıkları işten, bi r süre için ayrılacak ve kontrol altında tedavi edileceklerdir.
11) Kurşunla çalışan işçiler arasında, kurşun absorbsiyonu veya zehirlenmesi görüldüğü takdirde, işyerinde araştırma yapılacak, zehirlenme
kaynağı bulunacak ve gereken teknik tedbirler alınacaktır.
12) Her işçi için, işyerinde, bir sağlık sicili kartı tutulacak ve bu
karta, işe giriş ve periyodik muayene bulguları kaydedilecektir.
Madde 62 — Cıva cevherlerinin elde edilmesi, izabesi, distilasyonu,
metal cıvanın çeşitli aletlerin yapılması içm kullanılması, çeşitli metallerle amalgam hazırlanması, civa tuzlarının yağlı boya, kimya ve ilâç
sanayiinde kullanılması, cıva fulmınat imali, organik civa bileşiklerinin
elde edilmeleri ve kullanılmaları gibi civa ve civa bileşikleri ile yapılan
çalışmalarda aşağıdaki tedoırier alınacaktır.
1) İşyeri tabanı, civadan etkilenmeyen ve su geçirmeyen, düz ve
pürtüksüz malzemeden, mümkün ise yekpare olarak yapılacak, üzerinde
hiç bir çatlak bulunmayacaktır. Çalışma masaları, aynı özellikte yapılacak
ve duvar ile birleşme yerleri, köşeli olmayacak, civa döküntülerinin tabana düşmemesi için, masalar geriye eğik olarak yerleştirilecektir.
2) Genel havalandırma ile yetinilmeyerek civa ile çalışmaların yapıldığı seviyeden veya yeteri kadar aşağıdan etkili aspirasyon sistemi kurulacak, çalışma masalarının üzerine, aspirasyon davlumbazları yerleştirilecektir. Civanın, izabe fırınlarından distilasyon borusuna sevkedildiği
yerlerde meydana gelen civa buharım kapacak sulu bi r sistem kurulacaktır.
3) İşyeri havasından periyodik olarak numuneler alınarak, civa
seviyesi tayin edilecek ve bu seviyenin 0,075 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.
4) Kişisel korunma araçları olarak, işçilere lastik eldiven, uygun
iş elbisesi ve civa buharının yüksek olduğu işyerlerindeki işçilere de ayrıca
uygun maskeler verilecektir.
5) İşyerinde çevrenin temizliğine özellikle dikkat edilecek, tabanda,
masalar üzerinde civa döküntüleri bırakılmayacak ve buralar, özel fırça
ve yaş bezlerle temizlenecektir. Ayrıca gece yerlere amonyak ve kalsiyum
hipoklorit ile ıslatılmış talaş döşenecek veya uygun miktarda sıvı amonyak dökülecektir.
6) İşçilerin el, yüz. ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat
edilecek, her yemekten önce ve vardiyadan sonra ellerini sıcak su ile veya
% 10 sodyum tiosülfat ile yıkamaları sağlanacaktır.
7) İsçiler civa ile çalışılan yerlerde, yiyip içmeyecek, yiyecek ve içeceklerini bulundurmayacak ve sigara içmeyeceklerdir.
8) Civa ile çalışacak isçiler, işe alınırken, klinik ve laboratuvar
usulleri ile genel muayeneleri yapılacak, karaciğer veya böbrek yetersizliği olanlar ile ciltleri hassas bulunanlar veya cilt hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
9) Civa ile çalışan işçilerin, her üç ayda bir, klinik ve laboratuvar
usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacaktır. TUkrük artması, diş etlerinde
ülserasyon, el, göz kapaklarında titremeler şeklindeki belirtileri bulunanlar, yaptıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
10) Her isçi için, işyerinde, sağlık sicili kartı tutulacak ve bu karta,
işe giriş ve periyodik muayene bulguları kaydedilecektir.
Madde 63 — Arsenik cevherinin elde edilmesi, cevherin izabesi, arsenik ve içinde arsenik bulunan çeşitli bileşik ve alaşımların elde edilmesi, arseniğin ilâç ve kimya sanayiinde kullanılması, organik arsenik
bileşiklerinin imali ve kullanılmaları gibi arsenik ve arsenik bileşikleri
ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İsveri tabanı, su geçirmez, çatlaksız ve temizlenmesi kolay malzemeden yapılacaktır.
2) Arsenik ile yapılan çalışmalar, kapalı sistem içinde yapılacak,
böyle bi r sistemin kurulamadığı yerlerde, aşağıdan çekmeli asnirasvon
sistemi kurularak ince tozun, çevre havasına yayılmasına eneel olunacaktır. Arsenik ile ilgili sıcak işler, kapalı cam davlumbaz altında yapılacaktır.
3) Arsenik ile çalışılan yerlerdeki çevre havasından perivodik
olarak numune alınarak arsenik miktarı tayin edilecek ve bu miktarın
0,5 miligram/metreküpten yukarıya çıkmaması sağlanacaktır.
4) Kişisel korunma aracı olarak işçilere, cildi ve solunum sistemini
koruvacak baslık ve özel iş elbisesi verilecektir Arseniğin uçucu bileşikleriyle çalışan isçiler için, özel solunum cihazları sağlanacaktır.
5) Arsenikli atıklar, zararları giderilmeden atmosfere veya civardaki sulara verilmeyecektir.
6) İşçilerin el, yüz, ağız temizliği gibi kişisel temizliklerine dikkat
edilecek, işyerlerinde yiyecek, içecek, bulundurulmayacak ve yenip içilmeyecek, sigara kullanılmayacaktır.
7) Arsenikle çalışacak, işçilerin, işe alınırken klinik ve laboratuvar
usulleri ile genel muayeneleri, yapılacak, cildi nemli ve hassas olanlar ile
cilt, karaciğer ve sinir hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
8) Arsenikle çalışan işçilerin, altı ayda bir, klinik ve laboratuvar
usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacaktır. İdrar, dışkı, kıl ve tırnaklardaki arsenik miktarı tayin edilecek, arsenikle ilgili zehirlenmelerin görülmesinde işçiler, yaptıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına
alınacaklardır.
Madde 64 — Fosforun ve beyaz fosforun çeşitli sanayide kullanılması ve çeşitli bileşiklerinin elde edilmesi ve kullanılması gibi, fosfor ve
fosfor bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İşyerinin genel temizliğine dikkat edilecek, beyaz fosfor kapları
su altında muhafaza edilecektir.
— 7 —
2) İşyerinde, yeterli ve aşağıdan aspirasyon sistemi uygulanacaktır.
3) İşçilerin el, yüz ağız, boğaz, diş ve diğer temizliklerine dikkat
edilecek ve işyerinde, yiyecek ve içecek bulundurulmayacak, yenilip, içilmeyecek, sigara kullanılmayacaktır.
4) Fosfor ve bileşikleri ile çalışılan yerlerdeki işçilere, cildi koruyacak iş elbisesi ve eldiven, uçucu fosfor bileşikleriyle çalışılan yerlerdeki işçilere, ayrıca uygun maskeler veya solunum cihazları gibi kişisel
korunma araçları verilecektir.
5) Beyaz fosfor ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, giriş ve periyodik
muayenelerinde, genel sağlık muayenesi ile beraber, çene ve dişlerin filmler i çektirilecek, fosfordan meydana gelen alt çene nekrozu (Fossy – Jow)
nun ilk belirtiler i aranacaktır.
Madde 65 — Kolinesteraz aktivitesini inhibe eden ve genellikle ensektisit olarak kullanılan organik fosfor bileşiklerinin üretildiği ve kullanıldığı işyerlerinde aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Ensektisit üretiminde, paketlenmesinde ve uygulanması işlerinde
çalışan işçilere, ürettikleri ve kullandıkları maddenin zehirlilik derecesi
ve kişisel korunma yolları öğretilecektir.
2) Ensektisitle temasa gelmesi muhtemel işçilere iy i bi r tıbbî bakım
temin edilecek, herhangi bi r zehirlenme anında uygulanmak üzere gerekli
atropin v.b. ilâçlar hazır bulundurulacaktır.
3) Ensektisitle temasa gelecek işçiler, bu işi yaparken, başı da koruyan temiz, su geçirmez bi r tulum giyeceklerdir.
4) Ensektisitlerin vücuda deriden de girebileceği düşünülerek, vücudunun herhangi bi r yerinde yara veya bi r leziyon olan işçiler bu işlerde
çalıştırılmayacaklardır.
5) İşçi için yıkanıp temizlenme imkânları hazırlanacak ve işini
terkederken bol sıcak su ve sabunla yıkanma mecburiyeti konacaktır. İşçilere çift elbise verilecek, bunlar sık sık yıkanıp çamaşır sodalarma batırılarak dekontamine edilecek ve zararsız hale getirilecektir.
6) Bütün ensektisit paketleri muntazam etiketlenecek, üzerine
maddenin bileşimi ve etkileri kısaca yazılacak, bunlara ilişkin yeterli bilgi
verilecektir.
7) İlâç kapları iy i boşaltılacak, temizlenecek ve bu kaplara yiyecek,
içecek konulmayacaktır.
8) İşçiler işe girerken daha önce fosfor bileşikleri ile temasa gelip
gelmedikleri incelenecek ve klinik belirti aranacaktır.
Herhangi bi r şekilde organik fosforlu ve karbamatlı ensektisitlere
maruz kalanlarda, rutin olarak biyokimyasal testle kolinesteraz aktivitesinin tayini yapılacak, işçi işe girerken ve işin devamı süresince en az 6
ayda bi r defa hassas tıbbî kontrola tabi tutulacaktır. Kolinesteraz seviyesi % 25 oranında düşünce işçi, organik fosfor bileşikleri ile temas ettirilmeyecek, işi değiştirilecektir.
Madde 66 — Kadmiyum cevherlerinin izabesi, alaşımlarının hazırlanması, kadmiyum ile kaplama yapılması, kadmiyum kaplı malzemelerin
işlenmesi ve bazı akümülatör imali işleri gibi, kadmiyum ve kadmiyum
bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Kadmiyum oksit tozu ve dumanının, çevre havasına yayılması
önlenecektir. Kaplama tanklarının kenarlarına, sıvı seviyesine yakın, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, çevre havasında kadmiyum miktarı,
0,1 miligram/metreküpü geçmeyecektir.
2) Kadmiyum tozu ve dumanına karşı, işçilere uygun maske verilecektir.
3) Kadmiyumla çalışan işçiler, işe alınırken, periyodik olarak klinik
ve laboratuvar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacak, solunum sistemi
ve böbrek hastalığı tespit edilenler, yaptıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altma alınacaklardır.
Madde 67 — Manganez ve manganez bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Maden ocaklarında pnömatik tabancalarla delmeler, yaş metodla yapılacak veya toz çıkmayacak şekilde gerekli tedbirler alınacaktır.
2) Manganez ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma
ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve çalışmalar kapalı sistemde olacaktır.
3) Manganez ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda, işçilere özel iş
elbisesi, lastik eldiven ve uygun maskeler gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
4) Manganez ve bileşikleri ile çalışan işçiler, işe alınırken, klinik ve
laboratuvar usuller i ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, sini r sistemi,
solunum sistemi, frengi hastalığı ve ruh hastalığı tespit edilenler, bu işlere
alınmayacaklardır.
5) Manganez ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak,
klinik ve laboratuvar usuller i ile sağlık muayeneleri yapılacak, manganezle ilgili zehirlenmelerin görülmesinde işçiler, yaptıkları işlerden ayrılacaklar, koptrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde — 68 — Kromlu alaşımların hazırlanması, bu alaşımlar üzerinde kaynak yapılması ve kro m ve bileşiklerinin sanayide kullanılması
gibi, kro m ve kro m bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler
alınacaktır:
1) Kro m ve bileşiklerinin kullanıldığı yerlerde, genel havalandırma
ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak veya çalışmalar kapalı
sistemde yapılacaktır.
2) Kroml a çalışılan yerlerde, işçilere iş elbisesi, uygun lastik eldiven
ve lastik çizme gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
3) İşçilerin el ve yüz temizliğine dikkat edilecek ve ellerin % 5
hiposülfit dö sud ile yıkanması sağlanacaktır.
4) Kro m ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik
ve laboratuvar usuller i ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, kroma
karşı allerjisi olanlar ile cilt ve solunum sistemi hastalıkları bulunanlar,
bu işlere alınmayacaklardır.
5) Kro m ve bileşikleri ile çalışanların, periyodik olarak, klinik ve
laboratuvar usulleri ile sağlık muayeneleri yapılacaktır. Burun septumunda ülserasyon görülenler ile solunum sistemi ve cilt hastalığı bulunanlar çalıştıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 69 — Berilyumlu alaşımların hazırlanması ve sanayide
kullanılması gibi, berilyum ve bileşikleri ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Berilyum ve bileşiklerinin kullanıldığı işyerlerinde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve bu işyeri
havasında, berilyum miktarı (2) miligram/metreküpü geçmeyecektir.
2) Berilyumla ilgili çalışmalar, diğer işyerlerinden ayrılacak ve
buralarda çalışan işçilere, iş elbisesi gibi, kişisel korunma araçları verilecektir. Berilyum ile çalışan işçiler özel iş elbiselerini, çalıştığı işyerinden dışarı çıkarmayacaklardır. B u elbiselerin, işyerinde bol su ile yeteri
şekilde yıkanması sağlanacaktır.
3) Berilyum ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin, işe almırken, kli ­
nik ve laboratuvar usuller i ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, bünyece çok zayıf olanlar ile solunum sistemi hastalığı bulunanlar, bu işlere
alınmayacaklardır.
4) Berilyum ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak,
klinik ve laboratuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacaktır.
Solunum sistemi hastalıkları bulunanlar ile zayıfladıkları görülenler,
çalıştıkları işten ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altma alınacaklardır.
Madde 70 — Azot oksitleri ile yapılan çalışmalarda, azot oksitlerinin zararlı etkilerinden korunmak için, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Azot oksitlerinin, işyerine ve çevreye yayılması önlenecektir.
2) Azot oksitler i ile çalışan işçilere, süzgeçli maske veya temiz hava maskesi gibi, kişisel korunma araçları verilecektir.
Madde 71 — Benzen (benzol) ve bileşikleri gibi aromatik hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Solventler, tinerler ve benzerleri ile deri, plastik ve benzerlerinden mamul eşya imalât sanayiinde kullanılan her çeşit yapıştırıcı maddelerin içinde bulunan benzen miktarı (% 1) den fazla olmayacaktır.
2) Benzen ve bileşikleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma
ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve çalışmalar, kapalı
sistemde olacaktır.
3) Açık sistemlerle kuru temizleme işlerinde benzen kullanılması yasaktır.
Kapalı sistemlerle yapılan kuru temizleme işlerinde malzeme, kapalı sistemlerde kurutulacak, hiç bi r şekilde açıkta kullanılmayacaktır.
Yağ ekstraksyonu işlerinde, ancak, kapalı sistemlerde benzen kul ­
lanılacaktır.
4) Benzen ile çalışılan işyerlerinde, yangına ve patlamaya karşı,
gerekli tedbirler alınacaktır.
5) Benzen ile çalışılan işyerlerinde, benzenin havadaki konsantrasyonu, hacmen milyonda 20 den fazla olmayacaktır. Daha yüksek benzen konsantrasyonuyla çalışmak zorunluluğu bulunan işyerlerinde, işçilere
uygun hava maskeleri, sıvı benzen ile çalışılan hallerde, özel ayakkabı,
eldiven ve özel iş elbisesi gibi kişisel korunma araçları verilecektir.
6) Benzen ve bileşikleri ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik
ve laboratuvar usuller i ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, kan yapıcı
sistem ve karaciğer hastalığı bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
7) Benzen ve bileşikleri ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, kli ­
nik ve laboratuvar usuller i ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, kan
yapıcı sistem ve karaciğer hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar,
kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
— 8 —
— 9 —
Madde 72 — Anilin ve nitro-amin türevleri ile yapılan çalışmalarda, anilin ve aromatik nitro – amin türevlerinin zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Anilin ve aromatik nitro-amin türevleri ile çalışılan yerlerde,
genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacak ve
çalışmalar, kapalı sistemde olacaktır.
2) Anilin ve nitro – amin türevleri ile çalışılan yerlerdeki işçilere,
özel iş elbisesi, eldiven ve temiz hava maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
3) Anilin ve nitro – amin türevleri ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacaktır.
4) Anilin ve nitro amin türevleri ile çalışacak işçilerin, işe alınırken,
klinik ve laboratuvar usulleri ile genel, sağlık muayeneleri yapılacak,
cilt, böbrek ve karaciğer hastalığı olanlar ile aniline karşı allerjisi bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
5) Anilin ve nitro – amin türevleri ile çalışan işçilerin, periyodik
olarak, klinik ve laboratuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, cilt, böbrek ve karaciğer hastalığı görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 73 — Halojenli hidrokarbonlarla yapılan çalışmalarda, bunların zehirli ve zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler
alınacaktır:
1) Halojenli hidrokarbonlarla çalışılan işyerleri, diğer kısımlardan
ayrılacak ve bu yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak ve çalışmalar, kapalı sistemde olacaktır.
2) Halojenli hidrokarbonlarla çalışacak işçiler, işe alınırken, kli ­
nik ve laboratuvar usuller i ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, cilt,
böbrek ve karaciğer hastalığı olanlarla klora karşı allerjisi bulunanlar,
bu işlere alınmayacaklardır.
3) Halojenli hidrokarbonlarla çalışan işçilerin, periyodik olarak,
klinik ve laboratuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak,
cilt, böbrek ve karaciğer hastalığı bulunanlar ve klora karşı allerjisi görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 74 — Karbon sülfür ile yapılan çalışmalarda, karbon sülfürün zehirli ve zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Karbon sülfürle çalışılan işyerleri soba ile ısıtılmayacak ve buralardaki elektrik lambaları, tesisat ve cihazları karbon sülfüre karşı korunmuş (etanj) olacak, lambalara koruyucu nitelikte globlar takılacak,
yangına ve patlamaya karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
2) Karbon sülfür ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile birlikte, uygun aspirasyon sistemi kurulacak, çalışmalar, kapalı sistemde
olacak ve işyeri havasmdaki karbon sülfür miktarı hiç bi r şekilde 20
P.P.M. veya 60 miligram/metreküpü geçmeyecektir.
3) Karbon sülfür ile çalışılan işyerlerinde, yenilip içilmeyecek, yiyecek ve içecek bulundurulmayacak, sigara içilmeyecektir.
4) Karbon sülfür ile çalışacak işçilerin, işe alınırken, klinik ve
laboratuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak, böbrek, karaciğer ve sinir sistemi hastalıkları olanlarla alkolik ve epileptikler, bu
işlere alınmayacaklardır.
5) Karbon sülfür ile çalışan işçilerin, periyodik olarak, klinik ve
laboratuvar usuller i ile sağlık muayeneleri yapılacak, böbrek, karaciğer
ve sinir sistemi hastalıkları bulunanlarla alkolik ve epileptik olduğu görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 75 — Kükürtlü hidrojenle yapılan çalışmalarda, kükürtlü
hidrojenin zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Kükürtlü hidrojen ile çalışılan yerlerde, genel havalandırma ile
birlikte, uygun aspirasyon sistemi yapılacaktır.
2) İşyeri havasmdaki kükürtlü hidrojen miktarı, hacim olarak
milyonda 20 y i geçmeyecektir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Tozlarla Ortaya Çıkabilecek Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak
Özel Tedbirler :
Madde 76 — Her türlü maden ocaklarında, taş ve kiremit ocaklarında, dökümhanelerde, tekstil (amyant dahil), bütün şeker ve çimento,
inşaat, seramik ve benzeri sanayi kollarındaki işyerlerinde yapılan çalışmalarda, tozların zararlı etkilerinden korunmak için bu Tüzüğün diğer
maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte aşağıdaki özel tedbirler alınacaktır :
1) Tozlu işyerlerinde genel havalandırma ile birlikte, uygun aspi
rasyon sistemi ile tozun, çevre havasına yayılmasını önlemek için, su
perdeleri, vakum ve uzaktan kumanda sistemleri kurulacaktır. Toz çıkaran işler, teknik imkânlara göre, kapalı sistemde yapılacak veya bu işler,
diğerlerinden tecrit edilecektir. İşyeri havasmdaki toz miktarı, belirti ­
len miktarı geçmeyecektir.
2) Toz çıkaran işlerde, işyeri tabanı, işin özelliğine ve teknik imkânlara göre, ıslak bulundurulacak, delme işlerinde, toz çıkmasını önlemek için, yaş metotlar uygulanacaktır.
3) Toz çıkaran işlerde çalışan işçilere, işin özelliğine ve tozun
niteliğine göre uygun kişisel korunma araçları ile maskeler verilecektir.
4) Tozlu işlerde çalışan işçilerin, vardiya sonunda yıkanmaları
veya duş yapmaları, yıkanmadan yemek yememeleri ve yatağa girmemeleri sağlanacaktır.
5) Tozlu işlerde çalışacak işçiler, işe alınırken, genel sağlık muayeneleri yapılacak, göğüs radyografileri alınacak ve solunum ve dolaşım
sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı olanlar, göğüs yapısında bozukluk
bulunanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
6) Tozlu işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacak ve her 6 ayda bir , göğüs radyografileri alınacaktır.
Solunum ve dolaşım sistemi hastalıkları ile cilt hastalığı görülenler, bu
işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Fizik ve Mekanik Nedenlerle Ortaya Çıkabilecek Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Özel Tedbirler
Madde 77 — Fizik ve mekanik nedenlerle ortaya çıkabilecek meslek hastalıklarına sebep alan işlerde çalışanların maruz bulundukları
tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alınacak özel koruyucu tedbirler, bu bölümde gösterilmiştir.
Madde 78 — Gürültünün zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) İşyerlerinde gürültü çıkaran makinaların monte edilmeleri sırasında, işyeri tabanı, titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve sistemle
yapılacaktır.
2) Gürültülü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını önleyecek
malzeme ile kaplanacak ve bu binalar, çift kapılı, çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar, ses geçirmeyen malzeme ile yapılacaktır.
3) Gürültünün azaltılamadığı hallerde, bu Tüzüğün 22 nci maddesi hükümleri uygulanacaktır.
4) Gürültülü işlerde çalışacak içşilerin, işe, alınırken, genel sağlık
muayeneleri yapılacak, özellikle duyma durumu ve derecesi ölçülecek,
kulak ve sini r sistemi hastalığı olanlar ile bu sistemde arızası bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu işlere alınmayacaklardır. Ancak doğuştan
sağır ve dilsiz olanlar, bu işlere alınabileceklerdir.
5) Gürültülü işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak, genel sağ
lık muayeneleri yapılacaktır. Duyma durumunda azalma ve herhangi bi r
bozukluk görülenler ve kulak ve sini r hastalığı bulunanlar ve hipertansiyonlu olanlar, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına
alınacaklardır.
Madde 79 — Titreşim (vibrasyon) yapan aletlerle yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Titreşim yapan aletlerle çalışacak işçilerin, işe alınırken, genel
sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle kemik, eklem ve damar sistemler i incelenecek ve bu sistemlerle ilgili bi r hastalığı veya arızası olanlar,
bu işlere alınmayacaklardır.
2) Titreşim yapan aletlerle çalışan işçilerin, periyodik olarak, sağlık muayeneleri yapılacaktır. Kemik, eklem ve damar sistemleri ile ilgili
bi r hastalığı veya arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar,
kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 80 — Enfraruj ışınlar saçan işler ile yapılan çalışmalarda,
bu ışınların zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Enfraruj ışınlar saçan kaynaklar, bu ışınları geçirmeyen ekranlarla tecrit veya otomatik kapaklarla teçhiz edilecektir.
2) Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışan işçilere, bu ışınla^ geçirmeyen gözlükler ile diğer uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
3) Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışacak işçilerin, işe alınırken
genel sağlık muayeneleri yapılacak, özellikle görme durumu ve derecesi
tayin olunacak ve gözle ilgili bi r hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
4) Enfraruj ışınlar saçan işlerde çalışan işçilerin, periyodik olarak,
genel sağlık muayeneleri ve özellikle göz muayeneleri yapılacak, gözle il ­
gili bi r hastalığı ve arızası görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar,
kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
— 10 —
Madde 81 — Yeraltında, nemli hava cereyanlı ve yetersiz ışıklı işyerlerinde yapılan çalışmalarda nemin hava ceryanınm ve yetersiz ışığın
zararlı etkilerinden korunmak, için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) B u gibi işyerlerinde, yeterli sunî aydmlatma sağlanacaktır.
2) İşçilere, işin özelliğine göre, kişisel korunma araçları verilecektir .
3) Yeraltında, nemli hava cereyanlı ve yetersiz ışıklı işyerlerinde
çalışacak işçilerin, işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak ve
özellikle kaslar, eklemler ve göz üzerinde durulacak ve sedimantasyon
yapılacak ve klinik usullerle romatizma hastalığı aranacaktır. Romatizma ve göz hastalığı olanlar, bu işlere alınmayacaklardır.
4) Yeraltında, nemli hava cereyanlı ve yetersiz ışıklı işyerlerinde
çalışan işçilerin, periyodik olarak genel sağlık muayeneleri yapılacak ve
özellikle romatizma ve göz hastalığı görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altma alınacaklardır.
Madde 82 — Atmosfer basıncından daha yüksek basınçlı yerlerde
ve dalgıç odalarında yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Dalgıç odalarında, şahıs başına, saatte en az (40) metreküp
hava sağlanacak-ve bu havadaki karbon dioksit miktarı (°/oO,l) i geçmeyecektir.
2) Dalgıç odalarında (24) saatte su altındaki çalışma süresi; derinliğe ve bu derinlikteki basınca uygun şekilde düzenlenecek, iniş, kal ­
kış, çıkış süreleri için «Sağlık Kuralları Bakımından Günde Ancak Sekiz
Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Tüzük» te belirlenen esas ve süreler dikkate alınacaktır.
3) Bi r dalgıç, (22) metreden fazla derinliğe, bi r günde (2) defadan
fazla dalmayacak ve bu (2) dalma arasında, en az (5) saat geçecektir.
Dekompresyon zamanı, dalma derinliklerine ve basınca göre, iyice ayarlanacak ve durum, iy i işleyen kontrollü ve hassas yazıcı bi r manometre
ile izlenecektir.
4) B u gibi işlerde çalışacak işçiler, işe alınırken, klinik ve labora
tuvar usulleri ile genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle E.K.G .
ve akciğer fonksiyon testleri ile birlikte kalp dolaşım, solunum ve kemik
sistemleri üzerinde gerekli incelemeler yapılacak ve sağlık yönünden sakınca görülenler, bu işlere alınmayacaklardır.
5) B u gibi işlerde çalışanlar, işe başladıkları günden itibaren (15)
gün sonra adaptasyon muayenesine tabi tutulacak ve işin devam süresince de, bunların periyodik genel sağlık muayeneleri yapılacaktır.
Özellikle kalp, dolaşım, solunum ve kemik sistemi hastalığı ve arızası görülenler, bu işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.
Madde 83 — Tabiî veya sunî radyoaktif ve radyoinizan maddeler
veya diğer korpüsküler emanasyon kaynakları ile yapılan çalışmalarda
aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) He r çalışma için gerekli radyoaktif maddenin, zararlı en az
miktarı kullanılacaktır.
2) Kaynak ile işçiler arasında, uygun bi r aralık bulunacaktır.
3) İşçilerin, kaynak yakınında mümkün olduğu kadar kısa süre
kalmaları sağlanacaktır.
4) Kaynak ile işçiler arasına, uygun koruyucu bi r paravana (ekran) konulacaktır. B u paravanalar, gama ve (x) ışınları için, kurşun, beton, ve benzeri beta ışınları ve nötronlar için plastik ve benzeri malzemeden yapılmış olacaktır.
5) İşçilerin ne miktarda radyasyon aldıkları, özel cihazlarla ölçülecek ve bunlar en geç, ayda bi r defa değerlendirilecektir. alınan radyasyon, izin verilen dozun üstünde bulunduğu hallerde, işçi bi r süre için, bu
işten uzaklaştırılacak, yıllık total doz korunacaktır.
6) İşyerinde uygun aspirasyon sistemi kurulacak, boşaltılan havanın radyasyon yönünden süzülmesi sağlanacak, temizlik sırasında, özel
maskeler kullanılacaktır. İşyeri ve işçinin temizliğine dikkat edilecek,
radyoaktif atıklar, usulüne uygun bi r şekilde yok edilecektir.
7) Taşınabilen radyoaktif malzemeler uygun ve özel kutularda bulundurulacaktır.
8) Tabii veya sunî radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer
korpüsküler emanasyon kaynakları ile çalışacak işçilerin, işe alınırken
genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle sinir, kan ve kan yapıcı
sistemi incelenecek, sini r ve kan hastalıkları ile ilgili bozuklukları görülenler, bu işlere alınmayacaklardır.
9) Tabiî veya sunî radyoaktif ve radyoinizan maddeler veya diğer
korpüsküler emanasyon kaynakları ile çalışan işçilerin, periyodik olarak
genel sağlık muayeneleri yapılacak ve özellikle sini r ve kan hastalıkları
ile ilgili bozuklukları görülenler, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontıol ve tedavi altma alınacaklardır.
ALTINC I BÖLÜM
Kullanılan Ham Maddelerden veya İşyerinin Özelliğinden Ortaya
Çıkabilecek Bulaşıcı Meslek Hastalıklarına Karşı Alınacak Özel Tedbirler
Madde 84 — Kullanılan hammaddelerden veya işyerinin özelliğinden ortaya çıkabilecek bulaşıcı meslek hastalıklarına sebep olan işlerde
çalışanların maruz bulundukları tehlike ve zararlara karşı, bu Tüzüğün
diğer maddelerinde belirtilen hususlarla birlikte alınacak özel koruyucu
tedbirler, bu bölümde gösterilmiştir.
Madde 85 — Şarbon hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Şarbon hastalığını bulaştırabilecek olan deri, yün, kıl ve benzeri hayvansal maddeler ile paçavralar, uygun usullerle temizlenip sterlize edilecek, yıkanıp kurutulacaktır. B u maddeler, dağınık bi r halde bulundurulmayarak depolarda saklanacak, denklerin açılması ve ilk ayırma ve seçme işlemi, buralarda “apılacaktır.
2) B u gibi işyerlerinde, toz ve atıklar, aşağıdan çekmeli bi r aspirasyon sistemi ile toplanarak yokedilecek veya antiseptik maddelerle ıs
latıldıktan sonra yakılacaktır. Depolar sık sık yıkanacak, dezenfekte ve
badana edilecektir.
3) İşçilerin el, ağız ve beden temizliğine dikkat edilecek, kendilerine, gereğine göre iş elbisesi, başlık, lastik eldiven ve maskeler gibi, uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
4) Ekzemalı, furonküllü, bronşitti kimseler, bu gibi işlerde çalıştırılmayacaklardır.
Madde 86 — Tetanos hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
Tetanos tehlikesi olan işlerde çalışan bütün işçilere, antitetanik aşı
yapılacak, parçalanmış, ezik ve toprakla bulaşmış yaralanmalarda, ser um antitetanik tatbik olunacak, eğer işçi evvelce aşılanmış ise, rapel
olarak, anatoksin yapılacaktır.
Madde 87 — Leptospiroz hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Leptospiroz (İktero hemorajik) hastalığının yayılmasını önlemek için, farelerle savaşılacaktır.
2) Bulaşma ihtimali olan yerlerde, çıplak ayakla dolaşmak yasaklanacak, mümkün olan hallerde, toprak asitleştirilecektir.
Madde 88 — Brüselloz hastalığına karşı brüselloz bulaşması ihti ­
mali olan işlerde çalışan işçiler aşılanacaktır.
Madde 89 — Ankilostomyaz hastalığına karşı aşağıdaki tedbirler
alınacaktır:
1) Ankilostomyaz hastalığına karşı madencilik, taşçılık, tuğla ve
kiremitçilik ve tünel kazması gibi işlerde, taban kuru bulundurulacak,
gerekirse yerlere tuz serpilecek, galerilerde yeterli vantilasyon ile havanın serince olması sağlanacaktır.
2) B u gibi işlerde çalışanların, vücut temizliğine ve yemeklerden
once ellerini iyice yıkayıp, tırnaklarının fırçalanmalarına önem verilecektir. İşyerlerinde, işçilerin çalışırken ve işin bitiminde ellerini yıkamaları için yeteri kadar % 5 lik tuzlu su kapları bulundurulacaktır.
3) Helalar ve diğer enfeksiyon kaynağı yerler kireç kaymağı ile
dezenfekte edilecek, işçilerin dışkıları zaman zaman muayene edilerek
parazit yumurtaları aranacak ve hastalığın çıkması halinde, diğer işçiler
de taranacaktır.
Madde 90 — Akciğer tüberkülozonon bulaşması ihtimali olan iş
yerlerinde, hastalığın yayılmasını önleyecek hijyenik, tıbbî ve teknik koruyucu tedbirler alınacaktır.
DÖRDÜNCÜ KISI M
İşyerlerinde İşkazalarına Karşı, Alınacak Tıbbî Tedbirler ve İşyerlerinde Bulundurulması Zorunlu Olan İlk Yardım ve Tedavi Levazımı ile
Sıhhî Tesisat.
Madde 91 — Sürekli olarak en az 50 işçi çalıştırılan işyerlerinde
Sosyal Sigortalar Kurumunca sağlanan tedavi hizmetleri dışında kalan
işçilerin sağlık durumlarının denetlenmesi, ilk yardım, âcil tedavi ve
diğer koruyucu sağlık hizmetlerini düzenlemek üzere, işveren, Umumî
Hıfzıssıhha Kanununun 180 inc i ve Sosyal Sigortalar Kanununun 114
üncü maddeleri gereğince işyerindeki işçi sayısına ve işteki tehlikenin
büyüklüğüne göre, bi r ya da daha fazla hekim sağlayacaktır. B u hekimlerin çalışma koşulları ile görevlerini nasıl yürüteceklerini ayrıntılı şekilde gösteren bi r yönetmelik tüzüğünün yürürlüğe girdiği tarihten iti ­
baren 6 ay içinde çıkarılır.
Madde 92 — İşverenler, işin niteliğine, özelliğine, çeşidine ve çalıştırdıkları işçi sayısına ve hekim ve sağlık tesisleri ile olan ilişkilerine
göre, zamanında gerekli tedbirleri almak amacıyla aşağıda belirtilen
sağlık tesisleri ile ilk yardım ve tedavi levazımını, işyerlerinde bulundurmakla yükümlüdürler.
— 11 —
B u tesisler ve levazım; kişisel ilk yardım paketelrini, ilk yardım
kutularını veya çantalarını veya dolaplarını, ilk yardım ve ilk müdahale
odalarmı veya ilkyardım istasyonlarını kapsar.
Madde 93 — Kişisel ilk yardım paketleri; kazaya uğrayanın i’k
yardımcı gelinceye veya bi r sağlık tesisine gönderiilnceye kadar, kendi
kendine gerekli pansumanı yapacak veya ağrısını giderecek nitelikte
malzeme ve ilâçlarla donatılacaktır
Kişisel ilk yardım paketleri, maden, tünel, yeraltı karayolları ve
demiryolları işçileri gibi kaza ihtimali çok olan, dağınık ve münferit
çalışmayı gerektiren işyerlerindeki işçilere verilecektir.
B u paketler, küçük ve kullanışlı malzeme ve ilâçları dış etkilere
karşı koruyacak plastik veya madeni ambalajlı olacaktır.
Kişisel ük yardım paketi, çalışmayı önlemeyecek ve düşmeyecek
şekilde, iş elbisesi cebine konacak veya uygun bi r yerine bağlanacaktır.
Kişisel ilk yardım paketinin, gerektiğinde nasıl ve ne şekilde kul ­
lanılacağı, ilgililere öğretüecek, buna ait yazılı bi r yönerge paket içine
konacaktır.
Kişisel ilk yardım paketinin içinde, aşağıda yazılı ilâç ve malzeme
bulunacaKtır:
— Kullanma yönergesi,
— Pamuk (Küçük paket),
— Gazlı bez (Steril),
— Sargı bezi,
— Yapıştırıcı band(Steril),
— Analjezik hap,
— Tendürdiyot (1 veya 2 ampul),
— Sülfamitli toz.
Madde 94 — Mekanik cihazları bulunmayan ve 10 dan az işçi çalıştıran işyerlerinde, içinde aşağıda yazılı il k yardım levazımı bulunan
1 numaralı ilâç kutusu veya çantası bulundurulacaktır:
— 1 adet ilk yardım broşürü,
— 25 gram yarı yarıya alkol ile karıştırılmış tentürdiyot (Cam kapaklı renkli şişede),
— 15 gram amonyak (Cam kapaklı şişede),
— 100 gram alkol (% 9 8 lik tuvalet ispirtosu),
— 2 paket 25 er gramlık idrofü pamuk (Steril),
— 2 paket gaz idrofil (Steril),
— 3 adet muhtelif büyüklükte sargı bezi,
— 3 adet üçgen sargı,
— 1 adet makas,
— 1 adet pens,
— 6 adet çengelli iğne,
— 1 kutu yapıştırıcı flanster.
— 1 adet küçük küvet,
— 1 tüp aspirin,
Madde 95 — Mekanik cihazları bulunmayan ve 10 dan fazla ve 50
den az işçi çalıştıran işyerleri ile mekanik cihazlarla 10 dan az işçi çalıştırılan işyerlerinde, içinde aşağıda yazılı ilk yardım levazımı bulunan
2 numaralı ilk yardım çantası veya dolabı bulundurulacaktır:
— 1 adet ilk yardım broşürü,
— Parmak yaralanmaları için, sterilize edilmiş küçük sargı bezi
6 adet,
— 3 adetten az olmamak şartıyla yeteri kadar, orta boy sargı bezi
( E l ve ayaklar için),
— 5 adet üçgen sargı,
— Yeteri kadar vazelin borike,
— Tentürdiyot veya % 1 lik violet de gentiens sulu solüsyonu,
— 1 şişe amonyak (Cam kapaklı şişede),
— 1 tüp aspirin,
— 2 tüp yanık pomadı,
— 5 paket 25 gramlık idrofil pamuk,
— 5 paket gaz idrofil,
— 1 adet makas,
— 2 adet pens,
— 20 adet çengelli iğne,
— 1. kutu flaster,
— 1 adet enjektör, (5 cc. madenî kutu içinde),
— 12 adet enjektör iğnesi,
— teinture de belladon 25 gram (Cam şişede),
— 2 adet küvet,
— 6 adet ampul huile camphree,
— 1 adet lastik bant,
— 2 ampul antispasmotik ve analjezik,
— Tetanoz serumu,
Madde 96 — Mekanik cihazlarla 10 dan fazla ve 50 den az işçi çalıştıran işyerleri ile yapılan işin niteliği bakımından, kaza ve zehirlenme tehlikesi bulunan işyerlerinde, içinde aşağıda yazılı ilk yardım levazımı bulunan 3 numaralı ilk yardım dolabı ile bi r sedye ve bi r battaniye bulundurulacaktır.
— 1 adet ilk yardım broşürü,
— 1 adet sum teneffüs cihazı,
— 1 adet atel,
— 1 adet foşer tüpü,
— 5 adet muhtelif büyüklükte sargı bezi,
— 6 adet üçgen sargı,
— 2 adet makas,
— 2 adet pens,
— 2 adet pens (Ağız için),
— 2 adet emaye küvet,
— 2 ampul morfin veya dolantin,
— 5 adet ampulıkafein,
— 5 adet ampul eter,
— o adet ampul huile camphree,
— 1 adet 5 Cm 3 , lük enjeksiyon şırıngası (20 tane paslanmaz iğne),
— 5 adet ergotin,
—• 50 gram yarı yarıya alkol ile karıştırılmış tentürdiyot (Cam kapaklı bi r şişe içinde),
— 15 gram amonyak (Cam kapaklı bi r şişe içinde),
— 450 gram oksijenli su,
— 10 paket 25 er gramlık idrofü pamuk,
— 5 paket gaz idrofil,
— 2 düzme çengelli iğne,
— 1 kutu flaster (Yapıştırıcı yakı),
— 5 adet ampul adrenalin,
— 5 adet ampul apomophin,
— 1 adet lastik bant,
— 2 şişe tetanos serumu (10 ar Cm3 , lük),
— 2 tüp yanık merhemi,
— 250 gram toz halinde tebeşir (Karbonat dotşo) cam kavanozda
(Asit yanıkları için),
— 1 tüp vazelin,
— 1 adet nikel mahfazalı küçük model ustunç takımı,
— 1 adet sterlizatör (Tercihan elektrikli),
— Agraf ve agraf pensi,
— Sülfamit tozu,
— Antibiyotikli göz merhemi,
Madde 9 7 — 50 ve daha fazla işçi çalıştıran işlerlerinde, içinde aşağıda yazılı ilk yardım levazımı bulunan 4 numaralı ilk yardım dolabı
ile yeteri kadar sedye ve battaniye bulundurulacaktır:
— 1 tansiyon aleti,
— 1 adet ilk yardım broşürü,
— 1 adet sunî teneffüs cihazı,
— 1 adet foşer tüpü,
— 2 adet nelaton sondası,
— S adet atel,
— 100 gram yarı yarıya alkol ile karıştırılmış tentürdiyot (Cam
kapaklı renkli bi r şişe içinde),
— 25 gram amonyak (Cam kapaklı bi r şişe içinde)
— 1000 gram saf alkol,
— 900 gram oksijenli su,
— 15 paket idrofil pamuk (25, 50 ve 100 gramlık 5 er paket),
— 10 paket gaz idrofil,
— 10 adet muhtelif büyüklükte sargı bezi,
— 10 adet üçgen sargı,
— 2 düzine çengelli iğne,
— 2 kutu flaster (Yapıştırıcı yakı),
— 1 adet makas
— 2 adet ağız açacak pens,
— 3 adet küvet veya çukur tabak,
— 1 adet 2 Cm 3 lük enjeksiyon şırıngası (20 tane paslanmaz iğne
ile),
— 1 adet 10 Cm 3 lük enjeksiyon şırmgası (20 tane paslanmaz iğne
ile),
— 1 adet elektrikli sterilizatör,
— 10 adet ampul kafein,
— 5 adet ampul morfin,
— 10 adet ampul ergotin,
— 10 adet ampul eter,
— 12 —
— 10 adet ampul adrenalin,
— 5 adet ampul apomorphine,
— 2 adet lastik bant,
— 4 şişe tetanos serumu (10 ar Cm 3 , lük serül şeklinde),
— 2 şer tüp antibiyotik yara ve göz merhemi,
— 250 gram toz halinde tebeşir (Karbonat dö şo) cam kavanozda
(Asit yanıkları için),
— 250 gram asetik asit (Kalevi yanıklar için),
— 500 gram toz halinde sönmüş kireç (Madenî bi r kutu içinde),
— 1 adet nikel mahfazalı küçük model ustunç takımı.
Madde 98 — 93, 94, 95, 96, 97 nci maddelerde yazılı ilâç ve malzeme, kullanıldıkça tamamlanacak ve her zaman eksiksiz bi r şekilde
bulundurulması sağlanacaktır.
İlâç kutusuna veya çantasına veya dolaplarına, işin veya işyerinin
özelliğine göre, işyeri hekimi tarafından lüzum gösterilen ilâç ve malzeme de eklenecektir.
Madde 99 — İlâç kutuları veya çantaları veya dolapları, toz ve
toprak girmeyecek şekilde yapılmış olacak ve herhangi bi r karışıklığa
meydan vermemek üiore, işleri bölünmüş ve her ilâcın ismi, kutu veya
şişesinin üzerine, okunaklı olarak yazılmış bulunacaktır. İlâç kutuları
veya çantaları veya dolaplarının üzerlerine, içinde bulunan ilâçlar ve
malzemelere göre, kaç numaralı sıhhî yardım kutusu, çantası veya dolabı
olduğu yazılacak ve kapaklarının iç tarafına da, içinde bulunan ilâç ve
malzemenin bi r listesi yapıştırılacak ve beyaza boyanarak üzerine kırmızı ay işareti konacak ve işyerinin uygun bi r yerinde bulundurulacaktır.
B u kutu, çanta ve dolapların, kilitl i durması sağlanacak ve anahtarları, sağlık işleri görevlisine, bulunmadığı hallerde, işyerindeki ilk
yardım kursu görmüş birisine verilecek ve bunlar, bu işden sorumlu
bulunacaktır.
İşyerinde birden fazla postalarla çalışıldığı hallerde, her postada
bu görevi yapacakların, anahtarı birbirlerine devretmeleri sağlanacak ve
işveren veya işveren vekilinde de bir yedek anahtar bulunacaktır.
Madde 100 — Hastanesi olmayan veya şehir ve kasabalar dışındaki yerlerde kurulmuş ve sürekli olarak en az 50 ve en çok 100 işçi
çalıştırılan işyerlerinde, Umumî Hıfzıssıhha Kanununun 180 inci maddesi gereğince hazırlanması gereken ilk yardım odasında, hasta odasında
veya ulaşım güçlüğü bulunup da en az 10 işçi çalıştıran maden ocakları
veya kaza ve tehlike ihtimali çok olan işyerlerinde, işin ve işyerinin
niteliğine ve özelliğine göre 3 numaralı ilk yardım dolabmdaki malzemelerle birlikte, aşağıdaki tıbbî alet ve malzemeler de bulundurulacaktır :
— 1 adet tansiyon ölçme aleti,
— 1 adet üstü iyice temizlenebilen masa,
— 1 adet muayene masası,
— 3 adet sedye,
— 1 adet di l çekme pensi,
— 1 adet transfüzyon cihazı,
— 1 adet cam irrıgatör,
— 2 adet böbrek şeklinde küvet (Emaye),
— 1 adet büyük küveyt (Emaye),
— 2 adet su ve alet kaynatmak için metal veya emaye kap.
— 10 adet üçgen sargı,
— 1 m2 cerrahî muşamba,
— % 5 lik dekstroz (yeteri kadar),
— Serum fizyolojik (yeteri kadar),
— Hipertönik serum (yeteri kadar),
— 5 çift cerrahî eldiven,
— Kırıklar için çeşitli büyüklükte ve yeteri kadar metal veya
tahta aletler,
— 2 adet battaniye,
— 1 adet karyola ve yatak takımı,
Madde 101 — Hastanesi olmayan veya şehir ve kasabalar dışındaki yerlerde kurulmuş ve sürekli olarak 100 den fazla ve 500 den az
işçi çalıştırılan işyerlerinde, umumî Hıfzıssıhha Kanununun 180 inci
maddesi gereğince hazırlanması gereken revirde (İlk müdahale odası)
işin ve işyerinin niteliğine ve özelliğine göre ilk yardım odasındaki
(hasta odası) malzemelerle birlikte, aşağıdaki tıbbî alet ve malzemeler
de bulundurulacaktır:
— 50 gram toz halinde iyodoform,
— 10 gram toz halinde rivanol,
— 25 gram süblime pastile,
— Mevzii anestezi için gerekli levazım,
— 1 adet 20 Cm’, enjeksiyon şırıngası (20 adet iğne ile)
— 1 adet tansiyon aleti,
— 1 adet steteskop,
— 6 adet çeşitli numarada madeni sonda,
— 6 adet çeşitli numarada lastik sonda,
— 3 tüp çeşitli numarada katküt,
— 3 tüp çeşitli numarada ipek iplik, yeteri kadar sütür iğnesi.
— 1 adet nisaî trus takımı (İşyerinde kadın işçi varsa),
— 1 adet oksijen verme cihazı,
— nikel mahfaza içinde küçük cerrahî alet takımı,
— 1 adet ameliyat masası (Basit ameliyatlar için),
— 1 adet camlı alet dolabı,
— Yeter i kadar sedye ile 100 kişiye 1 yatak hesabıyla 2 şer battaniyesi bulunan karyola ve yatak takımı,
Madde 102 — Hastanesi olmayan veya şehir ve kasabalar dışındaki
yerlerde kurulmuş ve sürekli olarak 500 veya daha fazla işçi çalıştırılan
işyerlerinde, bi r ilk yardım istasyonu yapılacaktır. B u istasyonda, işin
ve işyerinin niteliğine ve özelliğine göre 4 numaralı ilk yardım dolabında
bulunan malzeme ile birlikte, aşağıda yazılı tıbbî alet ve malzemeler de
bulundurulacaktır :
— 50 gram toz halinde iyodoform,
— 100 gram toz halinde rivanol,
— 25 gram süblime pastile,
— mevzii anestezi için gerekli levazım,
— Yeter i kadar sedye ile (100) kişiye (I) yatak hesabıyla
— 2 şer battaniyesi bulunan karyola ve yatak takımı,
— Nike l mahfaza içinde küçük cerrahî alet takımı,
— 3 tüp çeşitli numarada katkut,
— 3 tüp çeşitli numarada ipek iplik, yeteri kadar sütür iğnesi,
— 6 adet çeşitli numarada lastik sonda,
— 5 adet çeşitü numarada madeni sonda,
— 1 adet steteskop,
— 1 adet 20 Cm 3 lük enjeksiyon şırıngası (20 adet iğne ile),
— 1 adet tansiyon ölçme aleti,
— 1 adet nisaî trus takımı (işyerinde kadın işçi varsa),
— 1 adet göz ve kulak için küçük trus takımı,
— 1 adet oksijen verme cihazı,
— 1 adet ameliyat masası (basit ameliyatlar için),
— 1 adet camlı alet dolabı,
— 1 adet muayene masası,
Madde 103 — İşyerlerindeki ilk yardım odalariyle ilk mücadele
odaları ve ilk yardım istasyonları, bol ışıklı ve kolayca havalandırılıp
ısıtılır, temizlenir ve yıkanır şekilde yapılmış olacak, içlerinde akar sıcak su helâ ve yıkanma yerleri bulunacaktır. Akar sıcak su sağlanamayan yerlerde, su ısıtmak için gerekli tedbirler alınmış olacaktır.
Yatakların bulunduğu oda ile muayene ve müdahale odaları, yeteri
kadar geniş ve birbirinden uygun şekilde ayrılmış olacak ve buralarda,
âcil durumlar için, yedek aydınlatma tesisleri bulundurulacaktır.
Madde 104 — İşyerlerinde, ilk yardım odaları ile ilk müdahale
odaları, ilk yardım istasyonları ve diğer ilgili kısımlar, kolaylıkla bulunmaları için uygun şekilde işaretlenecek ve görünen yerlere okunaklı yazılar yazılacaktır.
Madde 105 — Sürekli olarak 50 den fazla işçi çalıştıran işyerlerinde
hastalanan veya işkazasına uğramış işçilerin, işyerine en yakın sağlık
tesislerine taşınmaları için gerekli araç ve gereçler bulundurulacaktır.
Madde 106 — İlk yardım odaları, ilk müdahale odaları ve ilk yardım istasyonlarının bakım, temizlik ve alet muhafazaları için, bi r hemşire veya sağlık memuru görevlendirilecek, bunların sağlanamadığı hallerde, bu görevleri yapacak ilk yardım kursu görmüş yeterli bi r eleman
bulundurulacaktır.
Madde 107 — Ağır ve tehlikeli işlerin yapıldığı işyerlerinde, bi r
sağlık memuru veya hemşireden başka ilk yardım ve kurtarma kursu
görmüş en az bi r kişi de bulundurulacaktır.
Madde 108 — Gece ve gündüz sürekli çalışılan işyerlerinde, ilk
yardım odaları, ilk müdahale odaları ve ilk yardım istasyonları, geceleri
de görevli personeli ve araç ve gereçleri ile her an kullanılır halde hazır bulundurulacaktır. İşveren bu yönden, gerekli tedbirleri almakla
yükümlüdür.
BEŞİNCİ KISI M
İşyerlerinde İşkazalarını Önlemek Üzere Alınacak Güvenlik Tedbirleri ve Bulundurulması Gereken Araçlar
BİRİNCİ BÖLÜM
İşyerlerinde Yangına Karşı Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 109 — Ani yangın veya patlama tehlikesi arzeden ameliyeler;
işçiyi tehlikede bırakmayacak şekilde düzenlenmiş tesislerin bulunduğu
— 13 —
ayrı binalarda veya ateşe dayanıklı duvarlarla ayrılmış bölümlerde yapılacaktır.
Madde 110 — İşçilerin, işyerinin herhangi bi r kısmında, ateş ve
dumana karşı korunmuş bi r merdiven boşluğuna veya ateş kesici bi r
duvarın kapısına ulaşabilecekleri uzaklık;
1) Çok tehlikeli yerlerde 15
2) Tehlikeli ve az tehlikeli yerlerde 30
metreyi geçmeyecektir.
Madde 111 — 100 den (100 dahil) az işçi çalıştırılan işyerlerinde,
geçit yollarının genişliği, en az 120 santimetre olacak ve 100 den fazla
işçi çalıştırılan işyerlerinde, her 100 kişi için bu genişlik, 60 santimetre
artırılacaktır.
500 den (500 dahil) fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde, en az 2 çıkış
yeri bulundurulacaktır.
Madde 112 — Merdiven boşlukları ile imdat çıkış yollarının her ik i
tarafında, kolaylıkla açılan ve kendiliğinden kapanabilen ateş kesici yanmaz kapılar bulunacaktır.
Madde 113 — Çıkış kapıları, menteşeli olacak ve dışarıya açılacaktır. B u kapıların kullanılmasında sakınca görüldüğü hallerde, yatay
sürgülü kapılar kullanılacaktır. Çıkış kapılarının arasındaki uzaklık 5
metreden fazla ve kapı genişlikleri de 120 santimetreden az olmayacaktır.
Çıkış kapıları kolayca görülecek şekilde işaretlenecek ve bu kapıların
önünde ve civarında çıkış veya bunların görülmesini güçleştirecek hiç bi r
engel bulundurulmayacaktır.
Madde 114 — İşyerlerinde çalışma saatleri içinde hiç bi r giriş ve çıkış kapısı kilitl i veya bağlı bulundurulmayacaktır.
Madde 115 — İşyerlerindeki asansör boşlukları yanmaz malzeme ile
korunacak ve bu şekilde korunmayan asansör boşluklarında insan ve yük
taşıyacak asansörler tesis edilmeyecektir.
Madde 116 — Yangın tehlikesine karşı etkili ve yeterli söndürme
malzemesi ile bu malzemenin kullanılmasını öğrenmiş personel veya
ekipler, çalışma süresince işyerlerinde hazır bulundurulacaktır.
Madde 117 — İşyerlerinde yangının söndürülebilmesi için yeterli
miktar ve basınçta su bulundurulacaktır.
Genel şebekeden basınçlı su sağlanamadığı hallerde, yeterli suyu verecek yüksek depolar veya havuzlar yapılacak ve bunlardan veya akarsulardan suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı yapılmış olacak
veya seyyar motopomplar bulundurulacaktır.
Madde 118 — İşyerlerinde suyu çekecek motorlu pompa ve boru tesisatı ile motopomplar her an iy i işler halde bulundurulacaktır.
Motopomplar en az 6 ayda bi r defa kontrol edilecek ve kontrol tarihler i motopompun üzerine yazılacaktır. Motopomplarla günde bi r defa,
beş dakika su ile işletme deneyi yapılacaktır.
Madde 119 — İşyerlerindeki yangın muslukları, kolay erişilir uygun
yerlerde tesis edilecek ve soğuk havalarda suyun donmasını önlemek için,
tesisat gerekli şekilde korunacaktır.
Yangın muslukları, sık sık açılıp akıtılarak borularda ve tesislerde
tortuların birikmesi önlenecektir.
Madde 120 — İşyerlerinin uygun yerlerinde yeterli miktarda yangın
hortumu bulundurulacak, yangın hortumları, yangın muslukları, ve diğer
yangın söndürme tertibatının bağlantıları (rekor ve vanaları), mahallî
itfaiye normlarına uygun olacaktır.
Lastik olmayan hortumlar , her kullanıştan sonra boşaltılıp kurutularak kontrol edilecektir. Lastikli hortumlar en geç üç ayda bi r kontrol
edilecektir.
Yırtık, delik ve bağlantıları bozuk hortumlar kullanılmayacaktır.
Madde 121 — Alüminyum veya magnezyum tozlarının yanması halinde, karpitin depolandığı veya suyun teması ile yanıcı veya zehirli gazlar çıkması muhtemel yerler ile gerilim altındaki elektrik tesislerinin bulunduğu yerlerde çıkan yangınlarda hiç bi r suretle su kullanılmayacaktır.
Yağ, akaryakıt, boya veya organik tozlar gibi parlayıcı maddelerin
yangınlarında ve alçak gerilim elektrik tesislerindeki yangınlarda su kul ­
lanılmayacak, ancak gayet ince su serpintisi veya su sisi ile yangın savunması yapılacaktır.
Yangında suyun kullanılmayacağı yerler ile bunların girişlerine ve
işyeri giriş kapısı üzerine gerekli uyarma levhaları konulacaktır.
Madde 122 — Su sisi püskürtme tesisi vanaları, daima açık tutulacak ve bu vanalar gerektiğinde ancak sorumlusunun izni ile kapatılabilecektir.
Püskürtmenin etkili bi r şekilde yayılmasını sağlamak için, her püskürtücü kafa altında en az 60 santimetrelik bi r boşluk bırakılacaktır.
Madde 123 — İşyerlerinde yangın başlangıçlarında kullanılmak
üzere, otomatik püskürtücüler bulunan yerler de dahil, seyyar yangın
söndürme cihazları bulundurulacaktır. B u cihazlar, işyerinde çıkabilecek
yangınların çeşidine ve yapılan işin özelliği ile işyerlerindeki maddelerin
cinsine etkili nitelikte olacaktır.
Yangın söndürme cihazları, görünür ve erişilir yerlere konulacak ve
önlerinde engel bulundurulmayacaktır.
Madde 124 — Parlayıcı sıvılar, yağlar veya boyalardan doğacak
yangınlarda su kullanılmayacak, su yerine, içinde köpük, karbon tetraklörür, karbon dioksit ve bikarbonat tozu veya diğer benzeri etkili maddeler bulunan yangın söndürme cihazları kullanılacaktır.
Madde 125 — Gerilim altındaki elektrik tesis ve cihazlarında çıkan
yangınlarda, karbon dioksitli, bikarbonat tozlu veya benzeri etkili diğer
tiplerde yangın söndürme cihazları, gerilim değeri ve tesis ile söndürme cihazları arasındaki uzaklıklara ait aşağıdaki hususlar gözönünde bulundurularak kullanılacaktır.
15 kv. a kadar gerilimli tesislerde : 1 metre,
15 – 35 kv. a kadar gerilimli tesislerde : 2 metre,
35 kv. dan yukarı gerilimli tesislerde : 3 metre,
Madde 126 — Magnezyum veya alüminyum toz ve talaşlarının bulunduğu yerlerde çıkabilecek yangınlara karşı, sulu, karbon dioksitli ve
köpüklü bütün söndürücülerin kullanılması yasaktır. B u çeşit yangınların, çemberlenmek suretiyle etkili şekilde tecridini sağlamak için, işyerlerinde yeteri kadar kuru ve ince kum veya mıcır gibi yanmaz maddeler
bulundurulacaktır.
Madde 127 — 124, 125, 126 nc i maddelerde sözü edilenlerin dışındaki maddelerin yangınlarına karşı; söndürme araçları olarak, su veya
k um dolu kovalar ve sodyum bikarbonat tozlu, kabon dioksitli, köpüklü,
asitli veya benzeri tiplerde seyyar yangın söndürme cihazları bulundurulacaktır.
Madde 128 — Seyyar yangın söndürme cihazları, en az 6 ayda bir
defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır.
Köpüklü tip (Sodyum bikarbonat – asitli) yangın söndürme cihazları, en az senede bi r defa tamamen boşaltılıp yeniden doldurulacaktır.
Karbon dioksitli, bikarbonat tozlu, karbon tetraklörürlü ve benzeri
kimyasal maddeli yangın söndürme cihazları, kullanılıştan sonra derhal
yeniden doldurulacaktır.
Madde 129 — Yangına karşı savunma ile görevli personel, işyerinin yangın durumuna ve kullanacakları yangın söndürme cihazlarının
özelliklerine ve bu cihazların içindeki kimyasal maddelerin doğuracakları tehlikelere karşı eğitileceklerdir.
Madde 130 — İşyerlerinde yeteri kadar, otomatik çalışan veya el
ile hareket ettirilen alarm tertibatı bulundurulacaktır.
Otomatik alarm tertibatının düğmeleri, iy i görülebilir ve erişilebili r bi r yere ve özellikle imdat çıkış yolları üzerine konulacaktır.
Yangın alarm sesleri, işyerinde bulunabilecek diğer bütün sesli cihaz veya tertibattan ayrı bi r perdede ve işyerinin her tarafından kolayca
duyulabilecek güçte olacaktır.
Yangın ve alarm tesisleri işyerinin aydınlatma ve kuvvet şebekesinden ayrı bi r kaynaktan beslenecektir.
Madde 131 — İşyerlerinde 6 ayda bi r alarm ve tahliye denemeleri
yapılacak, bu denemeler, yetkili ve tecrübeli bi r şef, işyeri bekçileri ve yeter i kadar yardımcılardan kurulu bi r ekibin gözetimi altında yapılacak
ve işyeri yangın planına uygun olarak tertiplenecektir.
Madde 132 — Özel itfaiye teşkilâtı bulunan işyerlerinde, en az ayda
bi r defa yangın savunma ve söndürme denemeleri, özellikle beklenmedik
anlarda ve gerçek yangın şartlarına en uygun bi r şekilde yapılacak ve bu
sırada gerekli savunma teçhizat ve tertibatı da kullanılacaktır.
Madde 133 — özel itfaiye teşkilâtı bulunmayan işyerlerinde, bekçiler ile çalışanlar arasından yeteri kadar yardımcılar seçilerek bi r yangın
söndürme ekibi kurulacak ve bu ekip personeline, yangın halinde yapacakları görevler gösterilecek ve yangına karşı savunma eğitimi yapılacak, ayrıca hangi söndürme cihaz ve aletlerinin, hangi çeşit yangına karşı
kullanılacağı da öğretilecektir.
Madde 134 — İşverenler, yeni aldıkları işçilere, bi r yangın tehlikesi
halinde kullanılacak cihaz ve aletlerin yerlerini ve imdat çıkış yollarım
göstereceklerdir.
Madde 135 — İşyerlerindeki kömür stokları, eni 3. boyu 6 ve yüksekliği 3 metreyi aşmayan yığınlar halinde olacaktır. Uzun süre bekleti
lecek kömür yığınlarının üstü güneş ve yağmura kapalı olacak, en geniş
kesitleri hâkim rüzgâra çevrilecektir. Hava cereyanını çoğaltmak için,
yığınların içine delikli borular (filtreler) konulacak ve yığınlara hariçten herhangi bi r ısı gelmemesi için, gerekli tedbir alınmış olacaktır.
Madde 136 — İşyerinde 65°C den daha sıcak bulunan toz halindeki
kömürler, soğutulmadan silo ve depolara konulmayacaktır.
2) Koruyucular, işçinin ve makinamn çalışmasına, yağlama, kontrol ve onarımına engel olmayacak, üretimi zorlaştırmayacak şekilde yapılacak ve mümkünse makinamn sabit bir parçasına bağlanacaktır.
Bunların hareketli olmaları, el ile kolayca veya otomatik olarak çalışır bir şekilde yapılacaktır.
3) Koruyucular, çalışan işçilerin çarpma ve düşmelerine, taşınan
malzemelerin darbelerine dayanacak sağlamlıkta yapılmış olacaktır.
4) Koruyucular, fazla bakıma ihtiyaç göstermeyecek tarzda yangın
ve pasa dayanıklı maddeden yapılmış olacaktır.
5) Koruyucular, döküm, saç, boru veya profil demir, tel kafes, ahşap, plastik veya yerine göre uygun sağlamlıkta başka malzemeden yapılacak ve kendileri bir tehlike yaratmayacaktır.
Madde 148 — Tahrik makinalarına bağlı mil, kasnak ve kayış gibi
transmisyon kısımları, ayrı ve kapalı bir yerde bulunduğu takdirde, transMadde 145 — Tahrik makinalarmm volanları, gerektiğinde krank
mili ve piston kolları uygun şekilde korunmuş olacak ve bu makinalara
elle ilk hareket verilmesi gereken hallerde, güvenlik tedbirleri alınacaktır. Bir tehlike anında tahrik makinalarının uzaktan durudurulması sağlanacaktır.
Madde 146 — Aşırı hız artışları nedeniyle tehlikeli olabilen tahrik
makinalarında, otomatik hız sınırlayıcıları (regülatör) ile bunların bozulması halinde, otomatik olarak makinayı durduracak tertibat bulunacaktır.
Toplu regülatörler, gerekli nitelik ve sağlamlıkta koruyucu içine alınacaktır.
Madde 147 — Maklna ve tezgâh koruyucularının hazırlanması, imali ve kullanılmasında aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Koruyucular, çalışmalarda her türlü teması kesecek şekilde tehlikeli kısmı örtmüş olacaktır.
İşyerlerindeki Makinalarda ve Tezgâhlarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 142 — Tahrik makinalarmm bütün hareketli kısımları ile
transmisyon tertibatı ve bütün tezgâh ve makinaların tehlikeli olan kısımları, uygun şekilde korunmuş olacaktır.
Madde 143 — Transmisyon tertibatı ile tezgâh ve makinalara ait
koruyucuların, emniyet teçhizat ve tertibatının çıkarılması veya işe yaramaz hale getirilmesi yasaktır. Bu koruyucular, ancak kontrol, ayar, bakım ve onarım sırasında kaldırılacak ve işin bitiminde derhal yerine takılacaktır.
Madde 144 — Bir tezgâh veya makinada, arıza veya bunların koruyucusunda bir kusur ve yetersizlik görüldüğü hallerde, makina ve tezgâh derhal durdurulacak ve ilgililere haber verilecek ve arızası olduğu
veya kusurlu koruyucusu bulunduğu tespit edilen tezgâh veya makinada,
herhangi bir kimsenin çalışmasını önleyecek tedbirler alınacak ve durum,
bunların üzerine bir levha asılarak belirtilecektir.
İKİNCİ BÖLÜM
Madde 138 — Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerin bulunduğu veya işlendiği yerlerde, sigara içilmesi, kibrit veya çakmak taşınması ve yakılması ve her türlü alev veya kıvılcım yatarabilecek maddelerin bulundurulması yasaktır. Bu husus, işyerlerinin gerekli yerlerinde
uyarma levhaları ile belirtilecektir.
Madde 139 — İşyerlerindeki parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benzeri
atıklar, toplattırılacak, işyerinde veya işyerinden uzaklaştırılarak zararsız hale getirilecek veya yok edilecektir.
Madde 140 — Parlayıcı, patlayıcı, yanıcı ve benzeri atıklar, açık havada yakılarak yok edilirken gerekli tedbirler alınacak ve yakma işi,
bina veya malzemeden en az 15 metre uzakta yapılacak ve kolay parlayıcı atıklar, usulüne uygun ve ayrı olarak yok edilecektir.
Madde 141 — İşyerlerindeki kül, cüruf ve kurum yığınları, çukurlara veya binalardan en az 15 metre uzaktıkta bir yere konulacaktır. Bu
çukurlar ve yerler tamamen dolmadan, bunlar işyerinden uzaklaştırılacaktır.
Bu silo ve depolar, yanmaz; maddeden yapılmış olacak ve ocak, fırın, buhar borusu ve benzeri ısı verici kaynaklardan uzak bulundurulacaktır.
Madde 137 — Talaş, saman veya benzeri parlayıcı malzemenin 1
tondan fazlası, ayrı kagir binalarda veya işyeri dahilinde tavan, taban,
duvar ve kapıları yanmaz maddeden yapılmış yerlerde depolanacaktır.
Buraların pencere ve kapılarına, cam ve güneş ışığını doğrudan doğruya geçirebilen şeffaf malzeme konmayacaktır.
1 tondan daha az miktarda bulundurulması gerektiği hallerde, bu
malzeme, madeni kapakları kendiliğinden kapanan, ayaklı sandıklar içinde bulundurulacaktır.
— 14 —
5) Bir atelyede bulunan makine ve tezgâhların ayrı ayrı durdurma tertibatından başka, atelyedeki veya kısımdaki makine ve tezgâhları
tamamen durduracak bir ana şalteri veya başka bir tertibatı bulunacaktır.
6) Bir atelye veya kısımda bulunan makine ve tezgâhlar, bir yerden çalıştırıldığı ve kumanda edildiği ve bunların hareketlerinin kumanda yerinden görülemediği hallerde, uygun haber verme sistemi kurulacak, çalışmaya başlamadan önce sesle ve ışıkla haber verilecektir.
Madde 158 — Her makine ve tezgâhta, talaş kaldıran, şekillendiren, ezen, delen, kesen veya başka şekilde işlem yapan kısım ile iş alıp
2) Bir işçinin bir makina veya tezgâhın çeşitli kısımlarında çalışması gerektiği hallerde, bu tezgâhın birden fazla durdurma ve bir tane
çalıştırma düğmesi bulunacaktır.
Bir tezgâhın çeşitli kısımlarında birden fazla işçi çalıştığı hallerde,
her işçi için bir çalıştırma ve bir de durdurma düğmesi bulunacak, ancak bütün çalışma düğmelerine basılmadan makina çalışmayacak, buna
karşılık, durudurma düğmelerinin birine basmak suretiyle makina du
racaktır.
3) Bir makina ve tezgah üzerinde birden fazla elektrik motoru
bulunduğu hallerde, tezgâhın bütün faaliyetini durduracak bir ana şalteri veya bir veya daha fazla durudurma düğmesi bulunacaktır.
4) Çalıştırma düğmeleri yeşil, durudurma düğmeleri kırmızı renkte olacaktır.
Madde 155 — Transmisyon yatakları, paralel bir eksen üzerinde
bulunacak, bakımlı olacak ve hareket esnasında yağlanmayacaktır.
Yatakların kolay erişilmeyen, tehlikeli yerlerine yağdanlık ve gresör konulmayacak veya bunların ağızları tehlikesiz ve kolay erişilen bir
yere kadar uzatılacaktır.
Hareket halinde yağlama yapılması teknik zorunluluğu bulunan
hallerde, uzun ağızlı özel el yağdanlıkları kullanılacaktır.
Madde 156 — Bir motor veya tahrik makinasmdan doğrudan doğruya hareket almayan tezgâh ve makinalarda, avara kasnağı ile veya
başka bir usulle ayrı ayrı durdurup çalıştırma sağlanacak bir kumanda
tertibatı bulunacaktır. Bu tertibat, işçinin kolayca erişebileceği bir yerde ve kendiliğinden harekete geçmeyecek şekilde yapılmış olacaktır.
Madde 157 — Makina ve tezgâhların elektrik şalterleri aşağıdaki
özellik ve nitelikte olacaktır :
1) Şalter ve kumanda düğmeleri, kendiliğinden veya herhangi bir
çarpma ile makinayı hareket ettirmeyecek şekil ve özellikte yapılmış
olacak ve işçinin kolayca kullanabileceği yerde bulunacaktır.
Madde 152 — Çatlamış veya kenarından parça kopmuş olan kasnaklar hiç bir şekilde kullanılmayacak ve mil üzerinde olanları da çıkartılacaktır.
Parçalı ahşap kasnaklar, devamlı nemli yerlerde kullanılmayacaktır.
Aşırı korozyon bulunan ortamda çalışan kasnaklar, korozyona dayanıklı malzemeden yapılacaktır.
Madde 153 —• Transmisyon kayışlarının gergi tertibatı, sağlam yapılmış ve kayış kopmasında bir kazayı önleyecek şekilde tespit edilmiş
olacaktır.
Madde 154 — Transmisyon kayışları eksiz olacak, ekli olduğu hallerde ek yerleri sağlam bir şekilde dikiş, perçin ve özel raptiyelerle tespit
edilmiş bulunacaktır.
Bu kayışlar, hareket durmadan doğrudan doğruya el ile aktarılmayacak ve takılıp çıkarılmayacak ve bunların reçinelenmesi, kayışın
kasnaktan ayrıldığı yerden olacak ve doğrudan doğruya el ile yapılmayacaktır.
misyon tertibatı tabandan 170 santimetre yüksekte ve iyi aydınlatılmış
olacak, taban kuru, sağlam ve düzgün bulunacak ve bakım ustasının geçtiği yerlerde güvenlik sağlanacak ve buralara yetkisiz kimseler girmeyecektir.
Madde 149 — Çalışılan yerden 260 santimetre yükseklik içinde bulunan transmisyon milleri, mil uçları, kavramları, mile bağlı dönen
kısımlar, dişli çarklar, kayış ve kasnaklar, zincir ve dişliler, uygun nitelik ve sağlamlıkta bir koruyucu içine alınacaktır.
Madde 150 — Çalışılan yerden 260 santimetreden daha yükseklikte
olan ve altında geçit bulunan veya işçi çalışan yerlerdeki transmisyon
tertibatında; kayış genişliği 150 zincir genişliği 20 milimetreden fazla,
kasnak veya dişli araları 3 metreden açık olanların alt tarafı boydan boya
ve uygun şekilde ve genişlikte kapatılacaktır.
Madde 151 — Çalışılan yerden 260 santimetreden daha yüksekte
olan ve elle yağlanan yatakları mil üzerinde bulunan kasnakların, çapı
15 santimetreden fazla ve kasnağın yatağa olan mesafesi 90 santimetreden
az ise, kasnağın yatak tarafı korunmuş olacaktır.
— 15 —
verirken tehlikeli olan yerler gibi operasyon noktası denilen bölgeler, herhangi bir kazanın meydana gelmesini önleyecek şekilde korunacak ve
bunun için gerekli bütün tedbirler alınacaktır.
Madde 159 — Ayak pedalı ile çalışan makina ve tezgâhların pedalları üzerinde bi r koruyucu bulunacaktır.
Madde 160 — Makina ve tezgâhlarda bulunan kapak, sürgü ve örtülerin beklenmeyen hareketleri sonucunda, ağırlıkları ile çarpma ve ezme gibi tehlikeler meydana getirmemeleri için gerekli güvenlik tedbirleri
alınmış olacaktır.
Madde 161 — Döküm, demir ve kaynak işlerinin yapıldığı yerlerde çalışma esnasında çıkan duman, gaz, koku, is, toz ve buharlar, mevziî
aspirasyon tertibatı ile dışarı atılacak ve erimiş maden veya tavlanmış
malzeme ile çalışılan yerler, aşırı derecede nemli olmayacaktır.
Madde 162 — Kapasitesi 900 kilogram veya daha fazla olan potalarla yapılacak döküm işlerinde, dişli tertibatı kullanılacaktır. Ell e taşınabilen potaların, döküm esnasında devrilip düşmesine engel olmak
için, taşıma halkası üzerinde bi r kilitleme tertibatı bulunacaktır.
Madde 163 — İşyerlerindeki şahmerdanlarla çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Ayak pedalının üzerinde koruyucu olacağı gibi, pedal kollarıda uygun şekilde kapatılmış olacaktır.
2) Çalışma sırasında parça fırlamalarına karşı şahmerdanın etrafına seyyar paravanalar konacak ve tabladan dışarı taşacak kalıplar kul ­
lanılmayacak ve kalıpların köşeleri sivri, kenarları keskin olmayacaktır.
3) Onarım ve kalıp bağlama sırasında piston ile pleyt arasına, ani
harekete engel olacak sağlam takozlar konacak ve pleyt temiz tutula
çaktır.
4) Buhar veya hava basıncı ile çalışan şahmerdanlarda, daimî çalışır durumda emniyet supabı, stop valfları, basınç düşürme vanaları veya otomatik regülatörler bulunacaktır.
5) Buharlı şahmerdanlarda boşaltma (blöf) musluğu bulunacak
ve buhar boruları, iyi izole edilmiş olacaktır.
6) Şahmerdanlarda çalışma sırasında, parçanın bi r elle tutulduğu
ve diğer elin boşta kaldığı hallerde, ayak pedalı yerine el kumandası yapılacak ve her ik i elin boşta kaldığı hallerde, çift el kumandası uygulanacaktır.
Madde 164 — Otojen kaynak aparatları ile yapılan çalışmalarda,
aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Kaynak yapılan yerlerde, kullanılmakta olan gaz tüplerinden
başka gaz tüpleri bulundurulmayacaktır.
2) Gaz tüpleri, çalışma anında dik duracak ve devrilmemeleri için
gerekli tedbirler alınacak ve tehlike anında kolayca sökülecek şekilde
bağlanmış olacaktır.
3) Gaz tüplerinin taşınması için tekerlekli özel araçlar kullanılacak ve bu tüpler kullanılmadıkları zaman, valfları kapanacak ve bu valfları koruyan başlıkları takılacaktır.
4) Oksijen tüpleri, yağlı elle tutulmayacak, tüplerin valfları, manometre ve diğer teçhizatı yağlanmayacaktır.
5) Atelyede bulunan gaz ve oksijen boruları ile şalumoya gelen
hortumlar, ayrı ayrı ve diğer tesislerden de kolaylıkla ayrılacak renkte
olacaktır.
6) Şalumolar, çalışır durumda gaz tüpü üzerine veya başka bi r
teçhizata asılmayacak ve gazlar tamamen kesilmedikçe şalumo bırakılmayacaktır.
Madde 165 — Demi r testere tezgâhlarında soğutucu sıvı kullanıldığı hallerde, bu sıvıların sıçramasını ve dışarı taşmasını önleyecek siper yapılacak veya gerekli tedbirler alınacaktır.
Şerit ve daire demir testere tezgâhlarında testerelerin koruyucuları, ahşap testere tezgâhlarında belirtilen usullere göre yapılacaktır.
Madde 166 — Sıcak parçaların kesildiği demir testere tezgâhlarında sıçrayan kıvılcım ve parçalara karşı en az (3) milimetre kalınlığında
saç koruyucular yapılacak ve tezgâhın uzaktan kumanda tertibatı bulunacaktır.
Madde 107 — Koll u demir testere tezgâhlarında tehlikeli hareketli
kısımlar, uygun bi r şekilde korunmuş olacak ve kesilecek parça, sağlam
olaraK bağlanacaktır.
Madde 168 — İmalât ve takım tezgâhlarında talaş kaldıran takımlar, bağlamalar ve işlenen parçalar, tezgâh çalışırken sökülüp takılmayacak, ayar yapılmayacak ve gevşetilmeyecektir.
Madde 169 — Matkap ve freze tezgâhları ile yapılan çalışmalarda,
aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Her çeşit matkap ve freze tezgâhlarında işlenen parça, takımla beraber dönmemesi için uygun şekilde bağlanacak veya mengene ile
tespit edilmiş olacaktır.
2) Döner tablalara bağlanan parçanın çıkıltılı kısımları, uygun şekilde koruyucu içine alınacaktır.
3) Parça işlenirken kesici takım ağzında bulunan talaşlar temizlenmeyecek ve soğutucu sıvının sıçramasına karşı, siperler yapılacaktır.
4) Çıkan talaşlar elle süpürülmeyeeek ve bu iş için uygun fırçalar
kullanılacaktır.
Madde 170 — Torna ve benzeri tezgâhlar ile yapılan çalışmalarda,
aşağıdaki tedbirler alınacaktır :
1) Otomatik torna tezgâhlan ile otomatik tezgâhların operasyon noktalan, uygun şekil ve nitelikte koruyucu içine alınacaktır.
2) İşçilerin kayış veya- aynayı tutarak elle fren yapmaları önlenecektir.
3) Geçit ve ara yollara bakan tezgâhlarda talaş fırlamalarına kar
şı gerekli tedbirler alınacaktır.
4) Rovelver ve otomat tezgâhlarında çubuk halinde olan malzemeler, uygun koruyucu içine alınacaktır.
5) Ağaç tornalarında, özellikle uzun parçaların işlenmesinde, parçanın gevşeyerek fırlamasına karşı, gerekli koruyucu tedbir alınacak,
kudura kalıbı, ökçe ve tahta topuk gibi parçaların işlenmesinde, döner
kalemlerin temas eden kısımları hariç diğer kısımları uygun koruyucu
içine alınacaktır.
Madde 171 — Planya ve vargel tezgâhlarının etrafındaki boşluklar,
60 santimetreden az olmayacak bu açıklığın sağlanamadığı veya hareketl i tablanın üzerine konan işin tabladan taştığı hallerde, tezgâhın her ik i
başı uygun korkuluklarla korunacaktır.
Madde 172 — Taşlama ve polisaj tezgâhlan ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Zımpara taşlan, gerekli sağlamlıkta yapılmış olacak ve taştan
fırlayabilecek parçalara karşı, uygun -koruyucu içine alınacaktır.
2) Tezgâha bağlanacak zımpara taşları, işin ve tezgâhın özelliğine
uygun olacak, taşın devir adedi, tezgâhınkinden fazla olmayacaktır.
3) Taşlama ve polisaj tezgâhlarındaki dönen kısımların yataklanması, yağlanması, ayarlanması ve bakımı, teknik gereklere uygun olacaktır.
4) Çalışan işçilerin baş ve gözlerini, sıçrayan parçalardan ve kıvılcımlardan korumak için gerekli tedbirler alınacaktır.
5) Çalışma sırasında meydana gelecek tozları, çıktığı yerde toplayacak bi r aspirasyon tertibatı yapılacaktır.
Madde 173 — Zımpara taşları koruyucularında, aşağıdaki özellikler bulunacaktır:
1) Zımpara taşı koruyucusu, toz emecek özellikte ve gerekli sağlamlıkta yapılmış olacaktır.
2) Zımpara taşı koruyucusu, milin ucunu, sıkma somununu ve
flanjlarını içine alacak teknik gereklere göre zımpara taşının çevresini
ve yanlarını kapatacak nitelikte yapılmış ve tezgâhın gövdesine sağlam
bi r şekilde bağlanmış olacaktır.
3) Çapı 150 milimetreden büyük olan zımpara taşlarının koruyucuları, çelik saç veya dökümden yapılacaktır. Daha küçük çaptaki taşların koruyucuları, yeteri kadar sağlam olmak şartiyle diğer metal veya alaşımlardan yapılabilir. E t kalınlığı 10 milimetreden az, çelik döküm
veya saç kalınlığı 5 milimetreden az olan koruyucular, çapı 40 santimetre ve genişliği 10 santimetreden daha büyük olan taşlarda kullanılamazlar. Çapı 30 santimetreden büyük ve kalınlığı 12 milimetreye kadar olan
ve çevre hızı 70 metre/saniyenin üstünde bulunan kesici tasların koruyucusu 3 ilâ 6 milimetre kalınlığında çelik saçtan yapılmış olacaktır.
4) Yeni takılan bi r zımpara taşı ile koruyucu arasında, çap yönündeki boşluk 40 milimetreden az olacak, yan boşlukların her bir i 30 santimetre taş çapma kadar 20 milimetreden ve daha büyük çaplardaki taşlarda
ise 25 milimetreden fazla olmayacaktır.
5) Çalışma sonucu aşınan taşların, koruyucuya nazaran küçülmesi
ile taşlama ağzında artan boşluğu ayarlayabilmek için, koruyucunun
önünde ayarlı bi r kapak bulunacak ve bu kapak, taşla koruyucu önündeki açıklığı 6 milimetreye indirecek şekilde ayarlanacaktır.
6) Koruyucunun taşlama ağzı açıklığı, .genel olarak 90 dereceden
fazla yapılmayacak ve koruyucunun üst kenarının yatayla açısı 65 dereceden fazla olmayacaktır.
7) Yüzey taşlama tezgâhlarında, taşlama ağzı açıklığı 125 dereceye
çıkarılabilecek durumda olacak ve takım bileme tezgâhlarında koruyucunun taşlama açıklığı 60 dereceden fazla olmayacaktır.
8) Seyyar zımpara taş aparatları, koruyucusuz kullanılmayacak ve
koruyucunun taşlama ağzı 180 dereceden fazla olmayacaktır.
Madde 174 — Zımpara taşlarının tezgâha bağlanmasında aşağıdaki
tedbirleri alınacaktır:
— 16 –
1) Madenî bi r kısma yapıştırılmamış veya herhangi bi r şekilde
mile bağlanmamış zımpara taşları, taşın çapına ve şekline uygun bi r
flanjla tezgâha takılacaktır.
2) Zımpara taşları, yerlerine takılmadan önce kontrol edilecek
çatlak ve hasarlı olanları kullanılmayacaktır.
3) Zımpara taşlan, tezgâha takılırken flanjla taş arasına, çapı flanj
çapmdan küçük olmayan kâğıt, kauçuk ve deri gibi yumuşak malzemeden
yapılmış uygun pullar konulacaktır.
4) Zımpara taşının takıldığı miller, tekniğe uygun yapılmış ve yataklanmış olacak, salgısız dönecek ve sıkıştırma somunları, dönme yönünde gevşemeyecek, tarzda vidalanmış olacaktır.
5) Zımpara taşları, imalâtçının belirttiği karakteristiklere uymayan tezgâhlarda kullanılmayacaktır.
6) Zımpara taşları, imalâtçının belirttiği hızın üzerinde kullanılmayacak ve taşın karakteristiğini gösteren ve taşın üzerine yapıştırılmış
olan etiket hiç bi r surette koparılmayacaktır.
Düz satıhlı zımpara taşlarının yan yüzeyleri kullanılmayacaktır.
7) Suni zımpara taşlarının kullanıldığı yerlerde tabiî zımpara taşları kullanılmayacaktır.
8) Tabiî zımpara taşı kullanıldığı hallerde, taşın çevresel hızı 15
metre 1 saniyeyi geçmeyecek ve taş, uygun koruyucu içine alınacaktır.
Madde 175 — Ell e yapılan taşlama işlerinde, taşlanacak parça
bi r mesnet veya tabla üzerinde tutulacaktır. Mesnet veya tabla, sağlam
ve taşın şekline uyacak tarzda yapılmış olacak, taşla aralarındaki açıklık
3 milimetreyi geçmeyecek şekilde ayarlanabilecektir. Taş dönerken mesnet veya tabla, hiç bi r nedenle ayar edilmeyecektir.
Madde 176 —> Soğuk yerlerde bulunan taş tezgâhlarında, ilk çalışmada veya yeni taş takıldığında, taş zorlanmayacak ve taşa yavaş yavaş
yüklenilecektir.
Madde 177 — Konkasörler, değirmenler ve öğütücülerle yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Kur u ve yanıcı maddelerin öğütüldüğü makinalarda, öğütme
ile ilgili kısımlar, bronz veya pirinç gibi çarpma ile kıvılcım çıkarmayacak malzemeden yapılacaktır.
Öğütülecek malzeme, önce mıknatıs ile tel, çivi gibi demir parçalardan tamamen ayıklanmış olacaktır.
2) Konkasörler, taş fırlamasına karşı korunmuş olacak ve açık
ağızlı döner konkasörler üzerinde çalışan işçiler, emniyet kemeri takacaklardır.
3) Döner konkasörlerde parça sıkışması halinde, makina durdurulacak uzun ve uygun çubuklarla sıkışma giderilecektir.
4) Mekanik besleme tertibatı bulunmayan öğütücülerde uygun koruyucu tedbirler alınacaktır.
5) Ell e beslenen helezon dişli öğütücülere, dar boğazlı bi r beslenme hunisi konacak ve bu huninin boğaz çapı 5 santimetreden fazla ve
boğazın, dişliye olan aralığı da ıl5 santimetreden az olmayacak ve tehlikeli bölgeye elin girmesi önlenecektir.
6) Maden hurdası kırıcılarının (değirmen) bulunduğu yerlerin etrafı, sağlam ve yeteri yükseklikte bi r duvar veya paravana ile çevrilecek
ve buraya ilgililerden başka kimse sokulmayacaktır.
7) Silindirli kırıcılar, değirmenler ve merdaneli öğütücülerde, besteme ağızlarına huni veya oluk gibi tertibat yapılacak ve tehlikeli bölgeye
elin girmesi önlenecektir.
Madde 178 — Karıştırma makina, tezgâh ve aparatları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Döner dolaplı parlatma, çapak alma makinaları ile deri ve boya
imalâtında kullanılan döner karıştırıcılarda, dönme, eksantrik veya sarkaç hareketlerine karşı gerekli koruyucular yapılacaktır.
Döner dolaplar, kapakları açık iken çalıştırılmayacak ve bunların
doldurma ve boşaltma sırasında ters dönmelerini önlemek üzere kilitleme
tertibatı bulunacaktır.
2) Açık ağızlı karıştırıcıların ağızları, yerden 1 metreden az yüksekte olduğu hallerde, yeterli nitelikte bi r korkuluk içine alınacaktır.
3) Karıştırma tezgâhlannda karıştırıcı kısımlar kolayca sökülemediği hallerde, doldurma ve boşaltma sırasında karıştırıcı pervanelerin,
harekete geçmesini önleyecek otomatik tertibat bulunacaktır.
4) Kapaklı karıştırıcılarda kapak açıldığı zaman, makinayı durduracak bi r tertibat bulunacaktır.
5) Gıda sanayünde kullanılan yoğurucu, çarpıcı gibi her türlü
karıştırıcılar, kapalı olacak ve bu karıştırıcıların, hareket durmadıkça
kapağı açılmayacak veya kapağı açıldığı zaman, hareketi durduracak bi r
tertibatı bulunacaktır.
6) Kazam «ğilmak suretiyle boşaltılan karıştırıcılarda, hareket
durmadan kazam «ğilmeyecek ve eğik vaziyette iken, çalışmasını önleyecek tertibatı bulunacaktır.
7) Yufka ve bisküvi imalâtında kullanılan merdaneli hamur yoğurucuları ile şeker ezme makinalarında ve benzerlerinde, merdanelerin
üzerini örten kapaklar bulunacaktır.
Madde 179 — Doldurma, ambalaj ve kutulama tezgâhları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Doldurma tezgâhına gelen ve giden şişe, kavanoz gibi cam malzemenin taşındığı konveyörlere uygun yükseklikte kenar korkulukları
yapılacaktır.
2) Basınçlı şişe doldurma tezgâhlarının doldurma, mantar veya
kapak takma yeri, çalışma tabanından itibaren şişeyi 10 santimetre
açacak şekilde uygun koruyucularla korunacaktır.
3) Şişe doldurma tezgâhlarında, çalışma sırasında kırılan cam ve
kavanozların alınması için, uygun maşa, fırça ve benzeri malzeme kul ­
lanılacak ve cam kırıntıları, uygun kaplara konacaktır.
4) Otomatik veya yarı otomatik teneke doldurma ve kapama tezgâhları, tamamen korunmuş olacak, yalnız kutuların girmesi ve çıkması için kutu büyüklüğüne uygun delikleri, lehim veya yapıştırmada çıkan duman ve kokuları dışarı atacak uygun bi r aspirasyon tertibatı bulunacaktır.
5) Teneke kapama tezgâhlarında, benzol ve benzeri zehirli maddeler kullanılmayacaktır.
6) Çuval doldurma tezgâhlarında, doldurma borusunun önü, tercihan saydam ve menteşeli kapaklarla örtülü olacaktır.
7) Paketleme tezgâhlannda paket kâğıdını kesen bıçaklar, uygun
şekilde korunacaktır.
8) Otomatik veya yarı otomatik doldurma, kutulama ve ambalaj
tezgâhlarındaki aksaklık ve tıkanıklıklar, makina durdurulmadan giderilmeyecektir.
Madde 180 — Preslerle yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler
alınacaktır:
1) Motorlu çalışan preslerde kalıp bağlanmadan önce, motor durdurulacak, uzaktan hareketi sağlanan hidrolik ve pnömatik preslerde ise,
kalıp bağlanmadan önce, basınç bağlantısı kesilecek ve pres başlığı ile
tabla arasına yeteri sağlamlıkta takozlar konacaktır.
2) tşe uygun olarak alt ve üst kalıbın çalışma açıklığı ayarlanacak, açık kalıpla çalışılan preslerde, mekanik koruyucular yapılacaktır.
3) E l ve parmak koruyucuları, kalıp hareketli tehlikeden önce
çarpma veya itme suretiyle gerekli uyarmayı yapacak şekilde veya belirli
bi r seviyeye inmeden önce pres başlığının hareketine engel olacak şekilde yapılmış olacaktır.
4) Otomatik besleme tertibatı olmayan veya işin gereği olarak
koruyucu yapılamayan preslerde, çift el kumanda tertibatı bulunacak
ve bunlardan bi r tanesi tek başına presi harekete geçiremeyecek şekilde
yapılmış olacaktır.
5) E l ve kolları korumak imkânı bulunamayan hallerde, uygun ki ­
şisel koruyucular yapılacak ve işçilere kıskaç veya maşa gibi aletler verilecek mekanik veya pnömatik iş çıkarma veya fırlatma tertibatı yapılacaktır.
6) Büyük parçaların işlendiği ağır presler ile enjeksiyon ve püskürtme preslerinde, fotosel tertibatı bulunacak veya tamamen kapanmadıkça harekete engel olan sürgülü, kontaklı veya mekanik engelli kapaklar yapılacaktır.
7) Çalışma anında parça fırlamasına karşı, preslerde uygun siperler yapılacaktır.
8) Pedalla çalışan preslerde, pedal üzerine, uygun bi r koruyucu
konacaktır.
9) Hidrolik veya hava basmcı ile çalışan preslerde, basınç borusunun görünür bi r yerine bi r manometre ve emniyet supabı konacaktır.
10) Hidrolik presler dışında diğer preslerin pres başlığının hareketini istenilen yerde tutacak fren tertibatı bulunacak ve her presin kolay erişilebilir bi r yerinde ayrı kumanda tertibatı olacaktır.
11) Pres kalıplarının kenarları ve köşeleri keskin bırakılmayacaktır.
Madde 181 — Merdane, silindi r ve hadde tezgâhları ile yapılan
çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Saç kıvırma ve şekillendirme, tekstilde emprime baskı ve sıkma, madenî olmayan maddeleri ezme, deri üzerine baskı, kabartma ve
matbaa baskı işleri ile bunlara benzer işlerde kullanılan makina ve tezgâhlarda; silindi r ve merdanelerin işverme ağzına sabit veya ayarlanabili r uygun bi r koruyucu konacak veya bunlarda çift el kumanda tertibatı bulunacak ve bunlardan bi r tanesi tek başına makinayı harekete
geçiremeyecek şekilde yapılmış olacaktır.
2) Metal çubuk, profü ve lama çeken hadde tezgâhları önüne, çıkan
malzemenin kıvrım ve hareketlerine karşı, oluklar, babalar veya kapalı
17
kanallar yapılacaktır. Malzeme çekilen alanın etrafında, çalışanlardan başkasının girmesini önlemek için, parmaklık veya korkuluk yapılacaktır.
3) Merdaneli çamaşır sıkma makmalarında besleme tablası veya
bantı yapılacak, ilk besleyici merdanenin önüne, boydan boya gecen bir
çubuk veya koruyucu konacak ve bu çubuk veya koruyucuya el dokununca makina duracak veya merdanelerin arası açılacaktır.
4) Merdaneli çamaşır kolalama tezgâhlarında işverme ağzı, uygun
bir kapakla örtülecek veya besleme tarafına boydan boya geçen bir çubuk konacak, buna el dokununca makina duracaktır.
5) Ütü makinalarının yanmaya ve sıkışmaya karşı, uygun koruyucuları ve baskı merdanelerini örten kapakların çalışma anında açılmasını
önleyecek kilitleme tertibatı olacak ve ilk merdanenin önüne, boydan
boya bir çubuk konarak, dokunulduğunda tezgahı durduracak bir tertibatı bulunacaktır.
6) Plastik, kauçuk ve benzeri ile bunların karışımlarının hazırlanmasında kullanılan silindirli tezgahlarda, ilk merdanenin üst yüksekliği,
çalışma tabanından en az 115 santimetre olacak veya silindirleri bu yükseklikte olmayan tezgahlara, uygun çubuk koruyucular konacaktır. Bu
koruyucu çubuk veya halatlar, silindiri boydan boya katedecek ve dokunulduğu tezgâh duracak veya ters yöne dönecek ve işçinin boyuna göre
ayarlanabilecektir. Bu tertibat sık sık kontrol edilerek ayarlanacak ve
her zaman iyi işler durumda tutulacaktır.
7) Kağıt imal tezgâhlarında, çuha kaplı merdane ile kurulucumerdane arasından beslemenin el ile yapıldığı hallerde, bu iki merdane arasındaki mesafe 11 santimetreden az olmayacak ve kâğıt kalenderlerinde,
hamurun ilk silindirlere verilişi, taşıma bantları İle olacaktır.
8) Her merdane çiftinin arasında kapılmayı önlemek Üzere, saç,
boru veya lama ve benzeri koruyucular yapılacaktır. Saçtan olan koruyucular, merdane çiftinin içe dönen yüzeyini boydan boya kavisli olarak
örtecek ve bir yay ile veya kendi ağırlığı ile diğerinin kapma bölgesinin
yakınına gelecek şekilde yapılacaktır. Boru ve çubuk koruyucular ise,
merdane boyunca ve döner şekilde yapılmış olacaktır. Kağıt kalenderleri
ile silindirlere yapışan kıymık gibi yabancı maddeler, özel aletlerle temizlenecek ve ortaya çıkacak sıkışmalar, makinalar durdurulmadan giderilmeyecektir.
9) Deri açkı makinalarında ve silindirlerinde, tezgahın önünde, dokunulduğunda makinayı durduracak bir tertibat bulunacak, deri yarma
tezgâhlarında, tel kafesli örtü bulunacak ve bu örtü, makina durmadan
açılmayacaktır.
10) Silindirli baskı tezgâhlarında elle besleme yapıldığı hallerde, işçinin oturması sağlanacaktır.
11) Yaldız baskı tezgâhlarında havagazı ile yapılan ısıtmada, çıkarma kutularının yan taraflarında el boşlukları bulunacak, tezgâh durduğu zaman, pilot bekten başka, diğer bekler sönecek ve tezgâhın tekrar
çalışması halinde pilot alev, diğer bekleri otomatik olarak yakacaktır.
12) Rotatif baskı makinalarında çinkograf silindirinin açık yüzü,
menteşeli metal bir koruyucu ile örtülecek, kırılma halinde, çinko parçalarının etrafa saçılması önlenecektir.
13) Mürekkep mekanizmasında, hareketli tosunlara dokunmayı önleyecek ve mürekkep sisinin yayılmasına engel olacak, kolay ayar edilebilecek ve değiştirilebilecek şekilde yapılmış uygun koruyucular bulunacaktır.
14) Rotatif baskı makinaları ayrı bir motorla çalıştırılacak ve uygun yerlere konan düğmelerle kontrol edilecektir. Düğmelerin bir tabloda
toplandığı hallerde, tablo tamamen kapalı olacak ve makina harekete
geçirilirken ışıklı veya sesli uyarmayı yapacak bir tesisat bulunacaktır.
15) Makina ve tezgâh altındaki yağlama, onarım ve ayar çukurlarının derinliği en az 120 santimetre olacak, rotatif baskı makinalarında,
merkezi yağlama sistemi bulunacak, bu sistemin bulunmadığı makinalardaki yağlama ağızlan, kolay erişilebilir yerlere konmuş olacaktır.
16) Rotatif baskı makinalarının makas disklerine koruyucu yapılacak ve bunlarda toz emme tertibatı bulunacaktır.
Madde 182 — Ağaç işleme tezgâhları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Ağaç işleme tezgahlarının motoru durduğunda, hareketi de durduracak bir fren tertibatı bulunacaktır. Frensiz tezgâhlarda kesici takımın değiştirilmesi sırasında, hareketi engelleyecek bir kilit tertibatı bulunacaktır.
2) Sürekli çalışan, toz ve talaş çıkaran tezgâhlara, uygun aspirasyon tesisatı konacaktır.
3) Yatay bıçak merdaneli planya (kalınlık) tezgâhlarında bıçağın
takıldığı kanal 13 milimetreden, tabla ile bıçak merdanesi (frezesi) arasındaki boşluk 3 milimetreden fazla olmayacaktır.
4) Bıçak merdanesinin üzerine, enine ve yüksekliğine ayarlanabilen özel koruyucular konacak ve bıçaklar, tabla altında tehlikeli olduğu
hallerde de, bıçak merdanesi uygun şekilde korunacaktır.
5) Planya tezgâhlarında parçaların son kısımları işlenirken uzun
saplı iticiler kullanılacaktır.
Otomatik iticileri bulunan planya tezgâhlarında, geri tepme emniyet
mandalları bulunacak ve bunlar da uygun koruyucu içine alınacaktır.
6) Kanal oyma ve lamba açma tezgâhlarının kalem veya freze bıçaklan bağlanan başlıkları, tezgaha sağlam bir şekilde tespit edilmiş
uygun koruyucularla örtülecektir. Madeni koruyucuların bıçaklara yakın
yüzleri ahşap kaplı olacaktır.
7) Besleme merdaneleri, metal lamalar veya çubuklarla korunacak
ve çift taraflı lamba açma ve oyma tezgahlarının besleme zincirleri ile
kasnakları, tamamen örtülmüş olacak, sadece işlenecek tahtayı kavrayan
yüzleri açık kalacaktır.
8) Tomruk testereleri (katraklar), biçilen tomrukların sıkışmaması
için, yeteri güçte makina veya motorla tahrik edilecek, kesme hızı ve testere ağzı, yapılan işe uygun olacaktır.
9) Biçme esnasında çıkan talaş ve tozun yerde birikmesi ve işyerine dağılması önlenecek ve uygun aspirasyon tesisi kurulacaktır.
10) Biçilen tahtalar, kalaslar biçme yerinden uzaklaştırılacak ve
düzgün bir şekilde istif edilecek ve bunların artıktan, uygun şekilde toplanacak ve işyerinden uzaklaştırılacaktır.
11) Katrakların kumanda ve fren tertibatı, operatörün bulunduğu
platform içinde toplanacak ve bu platformun korkuluğu 120 santimetre
yükseklikte ve sağlam bir şekilde yapılmış olacaktır.
12) Tomruk arabaları, taşıdığı yüke dayanacak sağlamlıkta demir,
çelik veya sert ağaçtan yapılacaktır. Sert ağaçtan yapılan araba, zıvanalı
geçme olarak ve tomruk kaymasını ve işçilerin sıkışmasını önleyecek şekilde yapılmış olacaktır.
13) Tomruk arabasının, duvar veya tomruk yığınlarından açıklığı
en az 80 santimetre olacak ve araba raylarının her iki ucuna, yaylı veya
pnömatik tamponlar konacaktır.
14) Tomruk arabasının hareket alam, uygun boru veya korkuluk
içine alınacak ve tomruk taşıma merdaneleri, 6 milimetreden ince olmayan saçtan ve 5 santimetreden ince olmayan sert ağaçtan uygun nitelikte
yapılmış kapaklarla örtülecek ve yüzeyleri pürüzlü ve kıymıklı olmayacaktır.
Madde 183 — Şerit testere tezgâhlan ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Şerit testerenin alt ve üst kasnak arasında kalan kısımları uygun
nitelik ve sağlamlıkta menteşeli kapaklarla örtülecek, alt ve üst kasnaklar da, yandan ve üstten tamamen örtülecek şekilde koruyucu İçine alınacak ve kesme yerinde, kapağın alt kısmı, kesilecek parçanın kalınlığına
göre ayarlanabilir şekilde olacaktır.
2) Şerit testereler daima gergin tutulacak şekilde, kasnakla veya
bir germe tertibatı ile ayarlanabilecektir.
3) Herhangi bir sıkışma halinde, şerit testere durmuş olsa dahi,
tezgâhın motoru durdurulmadan el sürülmeyecek, keza testerede çatlak
görüldüğü anda tezgâh durdurulacak ve çatlak testereler bir daha kullanılmayacaktır.
4) Şerit testere ve bıçkı makinaları testerelerin bağlantıları en az
ayda bir muayene ve kontrol edilecektir.
5) Mekanik güçle çalışan hızarlarda, gidip gelme hareketlerinin uç
noktalan ile sabit yerler arasında en az 120 santimetre açıklık bulunacak
ve uç noktaları, uygun korkuluklarla korunacaktır.
Madde 184 — Daire (tepsi) testere tezgâhlan ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Daire testere tezgahlarında, çalışma tablasının yerden yüksekliği
85 – 90 santimetre olacaktır.
2) Daire testerenin üstü ve etrafı, mafsallı ve kesilecek parçanın
dokunması ile açılabilen bir koruyucu ile örtülecek ve testerenin tabla
altındaki kısmı da korunacaktır.
3) Uzun parçaların kesildiği tezgâhlarda, sıkışmayı önlemek için,
ayırıcı bir bıçak veya kama bulunacak ve el ile iş verilen tezgâhlarda, kısa
parçalan veya kesilmesi biten uzun parçalan itmek için, kayar takozlar
bulundurulacak ve bunların kullanılması sağlanacaktır.
4) Daire testere tezgâhlarında kullanılan ayrıcı bıçaklar, testere diş
genişliğinden dar ve testere gövdesinden kalın olacak, tabla üzerinden
yüksekliği 5 santimetreden az olmayacak, testere yüksekliğinden 2 milimetre aşağıda bulunacak ve testereye (3) milimetre açıklıkta kavisli bir
şekilde yapılmış olacaktır.
5) Daire testereler, bakımlı, ayarlı ve keskin olacak, arıza görülenlerle çatlak olanları derhal çıkarılacak ve çatlak uçları, delinecek dahi
olsa, tekrar kullanılmayacaktır.
— 18 —
6) Kalas biçen büyük testereli tezgâhlarda, operatörün önüne tel
korkuluk ve daire testerenin üstüne, ayarlı bi r siper konacaktır. Çift testereli tezgâhlarda, parça sıkışmasına engel olacak şekilde uygun ayırıcılar
bulunacaktır.
7) Sürekli odun kesen daire testere tezgâhlarında, testere üzerine
tabladan 15 santimetre yükseklikte 3 milimetre kalınlıkta saç veya 4 santimetre kalınlıkta tahtadan yapılmış bi r koruyucu bulunacaktır.
8) Sarkaç (Üstten mafsallı) testere tezgâhlarında koruyucu eteği,
testerenin ekseninden aşağıya kadar uzatılacak, yanları menteşe kapaklı
olacak, testere, geri çekilme durumunda ve kesmez vaziyette iken de alt
kısmı korunmuş olacak ve testerenin önden tablayı aşması önlenecektir.
Madde 185 — Makas tezgâhları ve kesici, delici ve yarıcı bıçaklı tezgâhlar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Makas tezgâhlarında, kesilen parçanın düştüğü, taraf, iş sahasına
bakmayacak ve fırlayacak parçalara karşı, uygun koruyucu tedbirler alınacaktır.
2) Madenî levha ve saç kesme makaslarının ağzına, bıçak boyunca
devam eden koruyucu bi r lama konacak, kesme işinin görülmesi gereken
hallerde, lamada delikler açılacak ve kesilen malzemenin kalınlığına göre
ayarlanabilecek durumda olacaktır.
3) Çift taraflı çalışılan tezgâhlarda bıçak koruyucusu, her ik i tarafta yapılacaktır.
4) Mukavva ve madenî levha gibi malzeme kesen köşe kesme tezgâhlarında, koruyucular köşeli yapılacaktır.
5) Kâğıt ve benzeri malzemeyi kesmekte kullanılan ve otomatik
olarak malzeme verilen giyotin makaslarda, çift el kumanda tertibatı bulunacak, tezgâha tek el ile malzeme verilmesi gereken hallerde, öteki el,
devamlı kumanda tertibatı ile meşgul olacaktır.
Ayak pedallı giyotin makaslarda, çift el, malzeme verecek şekilde
bıçağın ağzından uzakta tutulacak veya bıçak harekete geçtiği sırada, işçinin elini dışarı itecek bi r tertibat veya el tehlikeli bölgede iken, bıçak
hareketini durduracak fotosel tertibatı bulunacaktır.
6) Otomatik giyotinli makaslar dışında mekanik güçle çalışan diğer
makaslarda, durmayı sağlayacak frenlerden başka, bıçağın hareketsiz
anında anî düşmeyi önleyecek ayrı bi r emniyet freni veya tertibatı uygulanacaktır.
7) Lastik doğrama tezgâhlarında bıçaklar, tel kafes veya delikleri
6 milimetreden geniş olmayan saç koruyucularla örtülecektir.
8) Gıda maddeleri, deri, kauçuk, kumaş ve benzeri madenî olmayan malzeme kesen daire bıçaklı kesme tezgâh ve makinalarındaki bıçaklar, uygun bir koruyucu içine alınacak ve kesilecek malzeme sürülürken koruyucunun kesme ağzına gelen kısmı, dokunma ile kendiliğinden
açılabilir veya elle ayarlanabilir şekilde olacaktır. Ell e ayarlanabilecek
koruyucu ile arasmdaki açıklık 6 milimetreden fazla olmayacaktır.
Madde 186 — Tel çekme, bükme, örme, dikiş ve zımba tezgâh ve
makinaları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler almacaktır.
1) Tel çekme tezgâhlarında, otomatik olarak durdurmayı sağlayacak
bi r tertibat bulunacak veya tezgâh önüne, dokunma ile tezgâhı derhal
durduracak yatay bi r çubuk konacaktır.
2) Su ile çalışan tel çekme tezgâhlarında, sıvının sıçramasına engel
olacak siperler bulunacak ve besleme bobininden gelen tele takılmalara
karşı gerekli koruyucular yapılacaktır.
3) Tel halat bükme ve örme tezgâhları ve çalışma alanları, korkuluk içine alınacak ve kumanda tertibatı, bu korkuluğun dışında bulunacaktır.
4) Mekanik güçle çalışan ve otomatik olmayan tek veya çok başlı
tel dikiş ve zımba makinalarında, işçinin eli tehlikeli bölgede iken, makinayı durduracak bi r emniyet tertibatı bulunacak veya işçinin elini koruyan bi r siperlik yapılacaktır.
Madde 187 — Balya kırma (açma), hallaç, tarak, kar t ve kasarlama tezgâhlan ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Balya kırma, hallaç ve tarak tezgâhlarının silindirlerinde, vurucularında ve diğer çalışan kısımlarında, tozun dışarı çıkmasını önleyecek
kapaklar bulunacak ve gerektiğinde tozun çıktığı yerden alınması için, bi r
emme tertibatı yapılacaktır.
Silindi r ve vurucular çalışırken, örtü ve kapaklann açılmasını ve
örtü ve kapaklar açık iken bunların çalışmasını önleyecek tertibat yapılmış olacaktır. Emme tertibatı (vakum) bulunmayan tezgâhlar durdurul ­
madan temizlenmeyecektir.
2) Balya kırma tezgâhında besleme hunisi bulunacak, pamuğun,
açıcılara ve hallaç tezgâhlarına veya karıştırma kazanlarına nakli, büyük
tesislerde emme usuliyle yapılacaktır.
3) Hallaç tezgâhlarında, ara ve son katlama merdanelerinin ağırlıkları aşağı ve yukarı hareket edecek ve ağırlıklar, tezgah üzerinde olduğu sürece, tezgâha yeni bi r iş vermeyi önleyici tertibat bulunacaktır.
4) Tarak tezgâhlarının baş kısmı, koruyucu kapağı bulunan saç ile
örtülecek ve bu koruyucu kapak açılınca, tezgâhta çalışmayı durduran
bi r tertibat bulunacaktır. Tarak tezgâhının, dişli ve diğer hareketli ve
tehlikeli kısımları, saç kapaklarla örtülmüş olacaktır.
5) Kar t tezgâhlarının sargı ve irtibat merdaneleri ile katlama tertibatı ve tarak üzerine konacak koruyucular, baskı merdaneleri inerken
ulaşılamayacak ve tezgâh durmadan açılmayacak şekilde yapılacaktır.
6) Kasarlama tezgâhlarına asit ileten borular, duvarda ankastre olmıyacak veya tabanda gömülü olarak yapılmayacak, ancak, üstü kapalı
kanal içine veya duvar üstüne döşenmiş olacaktır.
Madde 188 — İplik, dokuma ve örme tezgâhları ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Pamukla çalışan tezgâhların koruyucuları tel kafesli olmıyacaktır.
Pamuktan gayri diğer malzemelerin işlendiği tezgâhlarda, uygun koruyucular bulunacaktır.
2) İplik bükme ve çekme tezgâhlarında hareketi sağlayan dişlilerin
üstü, uygun şekilde korunacak ve bu koruyucunun kapağı açıldığında, tezgâhı durduracak tertibatı bulunacak ve bu tertibat, temizleme, bakım
ve onarım sırasında da tezgâhın çalışmasına engel olacaktır.
3) Gidip gelmeli çalışan tezgâhlarda, hareket alanında ik i bitimi
ile diğer sabit makinalar veya duvarlar arasındaki açıklık en az 1 metre
olacak ve bu tezgâhların uç noktaları, çarpmalara karşı korunacaktır.
4) Başlık tezgâhları ile fitil ve iplik tezgâhlarında, merdanelerin
kapma noktaları korunacak, dişli kutusu açılınca tezgâhı durduracak
bi r tertibat bulunacaktır.
5) Kendir , halat ve elyaf bükme makinalarında kullanılan bobin
millerinin üzerine, fırlamaları önleyecek koruyucular konacak, bunlar
tezgâh çalışırken kurtulmayacak şekilde yapılacak ve koruyucu takılmadan tezgâh çalışmayacaktır.
Keten, kenevir ve jöt gibi yaş elyafı büken tezgâhlarda sıçrayacak
suya karşı uygun siperler yapılacaktır.
6) Yüksek devirli çözgü tezgâhları üzerindeki birikintiler , elle sıynlmayacaktır.
7) Haşıl tezgâhlarında, merdanenin kapma noktası, korunacak ve
uygun yükseklikte yatay çubuklu durdurma tertibatı bulunacak ve mahl ul deposundaki sıkma merdaneleri, manivelalarla kaldırılacak şekilde
yapılmış olacaktır.
Haşıl tezgâhlarının buhar borusuna, basınç düşürme vanası ile tezgâh arasına bi r manometre ve emniyet supabı konacaktır.
Haşıl kazanlarının kapaklarında, genişleme çemberi olacaktır.
8) İplik, dokuma ve örme tezgâhlarının hareketsiz kısımları ile bu
tezgâhların tabam, tezgâh durdurulmadan temizlenmeyecektir. Tezgâhların, çalışırken temizleme zorunluluğu bulunan hallerde, bi r emme tertibatı yapılacak veya özel fırçalar kullanılacaktır.
9) Dokuma tezgâhlarında, tefenin ön kısmına, uygun nitelikte mekik koruyucusu konacak ve mekiğin fırlaması önlenecektir. Mekik koruyucularının ayarlarının düzgünlüğü ve tokmak yuvası ile mekik başı çubuğu arasındaki açıklık, sık sık kontrol edilecektir.
Dokuma tezgâhlarında ayar, bakım ve onarım sırasında, tezgâhın
aniden çalışmasını önleyecek bi r tertibat bulunacaktır.
10) Dokuma atelyesinde leventler, transportörlerle yüksekten taşındığı hallerde, tezgâhlar arasmdaki açıklıktan bi r kazayı önleyecek şekilde
ayarlanmış olacaktır.
11) Apre tezgâhlarının ana mil i ve merdaneleri, koruyucu içine alınacak ve merdane koruyucusunun kapağı açılınca, tezgâhı durduracak bi r
tertibat bulunacak ve bu kapak açık iken tezgâh çalışmayacaktır.
12) Trikotaj ve örme tezgâhlarında, tığ fırlamalarına karşı koruyucular yapılacak ve örme tezgâhlarındaki dolaşıklar, makina durdurulmadan giderilmeyecektir.
Madde 189 — Açık kaplar ile yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) İçinde sıcak, kemirici ve aşındırıcı veya zehirli sıvılar bulunan
açık ağızlı kaplar veya banyolarda, boşaltma muslukları ve bina dışında
uygun bi r yere akıtacak akıntı boruları ile tasma tavaları bulunacak veya
bunların etrafına, kabın hacmine eşit bi r boşluk bırakılacak şekilde duvar veya sütre yapılacaktır.
2) B u çeşit kapların üzerinde köprü ve geçit yapılmayacak, taşıma
aracı geçirilmeyecektir. Ancak o kap için gerekli kaldırma araçları ile bunların bakımı için gerekli köprü ve merdivenler bulunabilecek ve bunların
genişliği 45 santimetreden dar olmayacaktır.
— 19 —
3) Dericilikte kullanılan tabaklama kuyularının etrafı, uygun korkuluklarla korunacaktır.
Madde 190 — Separatör, santrifüj ve elek makinalarıyla yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Merkezkaç (santrfüj) kuvvetle çalışan ayırıcı, Sıkıcı ve kurutucu
makinalarda; 1 milimetreden ince koruyucu saç kapaklar kullanılmayacak
ve kapaklar açılırken makinayı durduracak ve açık iken çalışmasına engel olacak tertibat bulunacak, makina dururken döner kabın elle hareketi sağlanacaktır.
2) Büyük tesislerde, hız ayarlayıcı ve sınırlayıcılar (regülâtör) bulunacaktır.
3) He r makinanın freni olacaktır.
4) Santrfüj makinalarının tekneleri, sıvı sızdırmayacak şekilde yapılmış olacaktır.
5) Temizleme, apre, boya ve buna benzer işlerde, yanıcı veya parlayıcı sıvıları kumaştan ayırmakta kullanılan santrfüjlerde; kapaklar ve tekneler, demir veya çelikten yapılmayacak, bu maddelere dayanıklı diğer
malzemeden yapılmış olacaktır. Boşaltma borusu üzerinde bi r sifon bulunacak, boşaltma borusu kanalizasyona bağlı olmayacak, atıklar ve kirl i
sıvı, özel bi r çukura boşaltılacak veya damıtılması için ayrı bi r kaba alınacak ve her gün tesisat boşaltılarak dolu bırakılmayacaktır. Makinanın
yatakları fazla ısınmayacak ve elektrik motorları, kıvılcım çıkarmayan
kapalı tipten olacaktır.
6) Kakao, un, baharat, nişasta, pudra, şeker, kömür ve diğer benzeri maddeleri eleyen kalbur ve elekler tozu dışarı vermeyecek şekilde
yapılmış olacak ve makina durmadan kapağın açılmasını engelleyecek
tertibatı bulunacaktır.
Madde 191 — İşyerlerindeki cihaz, alet, tezgâh, makina ve tesislerden çıkan toz, duman, buğu, ısı, gaz ve koku, çalışılan ortama yayılmadan, uygun aspirasyon tesisatı ile çıktığı yerden emilerek dışarı atılacaktır.
Madde 192 — Birbirlerine karıştıklarında, parlama veya patlama
tehlikesi bulunan çeşitli toz, duman buhar ve gazlar, aynı emme tesisatı
ile dışarı atılmayacak, her bir i için ayrı ayrı mevziî tesisleri yapılacak ve
birbirlerinden uzak yerlerden dışarıya atılacaktır.
Madde 193 — Havadan ağır olan gaz, duman, buhar, toz veya benzerleri, tabana yakın yerlerden emilerek dışarı atılacaktır.
Madde 194 — Mevziî çekme tesisatında kullanılacak davlumbazlar,
zararlı kaynağa yakın olacak ve davlumbazın çekme niteliğini bozacak
hava akımlarına engel olunacaktır.
Madde 195 — Paslandırıcı, aşındırıcı, kemirici, zararlı ve zehirli gazlar, dumanlar veya sisler çıkaran daldırma, elektroliz, eloksal veya diğer
kaplama işlerinin yapıldığı tekneler, kaplar, havuzlar veya tanklar üzerinde yapılacak çekme ağızları; kabın veya teknenin iç ve üst tarafına yakın ve yatay, boydan boya yarık olacak, bi r uzun kenar boyunca, eni 50
santimetreden 120 santimetreye kadar olan teknelerde, her ik i kenar boyunca ve daha büyük teknelerde ise, dört kenar boyunca devam edecek
şekilde yapılacaktır.
Davlumbaz ağızları ise, işe engel olmayacak şekilde tekneye veya
kaba yakın ve bunları kaplayacak büyüklükte olacaktır.
Madde 196 — Aspirasyon tesisatında kullanılan kanal veya borular,
yanmaz malzemeden uygun kesitte yapılacak ve seyyar emme ağızlarında,
spiralli veya eğilebilen hortumlar kullanılacaktır.
Boru ve kanallar, tekniğe uygun olarak yapılmış, eklenmiş ve menfezlere sağlam bi r şekilde bağlanmış olacaktır.
Yanıcı ve parlayıcı gazlar, sisler, buharlar , dumanlar ve patlayıcı
atıkların emildiği kanallar, yuvarlak borudan ve uygun malzemeden yapılmış olacaktır.
Madde 197 — Emilen hava içinde yanıcı veya parlayıcı maddelerin
bulunduğu hallerde, aspiratör pervanesinin kanalı, göbeği ve gövdesi,
demir ve çelik malzemeden yapılmayacak, pervane yatakları, kanal dışında, iy i yağlanmış ve toz geçirmez bi r şekilde yapılacak, çıkış menfezlerine, sağlam madenî tel kafesler konacaktır.
Aspiratörlerin elektrik motorları, çalışacağı ortama uygun olacak,
emilen hava içinde, yanıcı ve parlayıcı maddeler bulunduğu hallerde motor, yanıcı ve parlayıcı maddelere karşı, uygun şekilde monte edilmiş
veya bu maddelere dayanıklı tipte yapılmış olacaktır.
Madde 198 — Hava filtreleri, kapasite ve nitelik bakımından kullanılacağı işin özelliğine uygun ve en az bi r günlük çalışmaya yeterli olacak
ve bunlar, kolay temizlenebilecek ve temizlik sırasında, tehlikeli ve zararlı
bi r ortam yaratmayacak şekilde yapılmış olacaktır.
Filtrelerin çıkış borularının ağzı, işyeri çatısından en az 180 santimetre yüksekte veya en yakın kapı ve pencereden 8 metre uzakta olacaktır.
Madde 199 — İşyerinden emilen hava, tekrar işyerine verilmeyecektir. Ancak, içinde kurşun tozu veya kurşun buharı veya silis tozu ve
benzerleri bulunmayan pis hava, uygun süzgeçlerden geçirilip tamamen
temizlendikten sonra işyerine verilebilecektir.
Madde 200 — Aspirasyon tesisatının günlük bakım ve temizliği ile
üç ayda bi r de genel kontrol ile temizliği yapılacak ve onarımlardan sonra,
tesisatın kuruluş karakteristiği bozulmayacaktır.
Madde 201 — Emilen tozlar, bi r siklonda toplandığı hallerde, siklon, açıkta, sağlam, rüzgâra dayanıklı ve uygun malzemeden yapılacaktır.
Siklonlarda parlayıcı ve patlayıcı atıkların ve tozların toplandığı hallerde, siklonlar, işyerinin uzağına konacak ve bunlarda patlamaya dayanacak sağlamlıkta menfezler bulunacaktır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Kasanlarda, Basınçlı Kaplarda ve Kompresörlerde Alınacak Güvenlik Tedbirleri:
Madde 202 — Her çeşit buhar ve sıcak su kazanları ile bunların
malzeme ve teçhizatı, fennin ve tekniğin ve kullanılacağı işin gereklerine
uygun bi r şekilde yapılmış ve kazanlar, sağlam bi r taban üzerine uygun
bi r şekilde monte edilmiş olacaktır.
Madde 203 — He r kazanın görünür bi r yerine, imalâtçı firma tarafından aşağıdaki bilgiler yazılı bi r plaka konulacaktır:
1) İmalâtçı firmanın adı,
2) Kazanın numarası,
3) İmal edildiği sene,
4) E n yüksek çalışma basıncı.
Madde 204 — Kazanlarda basıncı, sıcaklığı ve su seviyesini gösteren
aşağıdaki ölçü cihazları bulunacaktır :
1) Kazanın en yüksek çalışma basıncının ik i katım gösterecek şekilde taksimatlı manometresi olacak ve bunun en yüksek çalışma basıncını gösteren rakamı, kırmızı çizgi ile işaretlenmiş bulunacaktır.
Manometrenin işaretleri, kazan boyunun birbuçuk katı uzaklıktan
rahatça okunabilecek büyüklükte olacaktır.
2) Sıcak su kazanlarında bi r termometre bulunacaktır.
3) Kazanlarda birbirinden ayrı en az ik i adet su seviye göstergesi
bulunacaktır. Bunlardan en az bi r tanesi camdan olacak ve kırılmaması
için mahfaza içine alınacaktır. Göstergenin bağlantı borusunun çapı, ısıtma
yüzeyi 25 metrekareye kadar olanlarda 25 milimetreden, 25 metrekareden
büyük ısıtma yüzeyi olan kazanlarda 45 milimetreden az olmayacaktır.
Su göstergeleri, doğrudan doğruya kazana bağlı olacak en çok ve en az su
seviyelerini gösterecek şekilde işaretlenmiş bulunacaktır. Su göstergesinin
kazanla olan bağlantısı, en az su seviyesinin 15 santimetre altında ve çamur seviyesinden 45 santimetre yukarıda olan bi r yerde bulunacaktır.
Bütün göstergelerin giriş ve çıkışlarına, kazan basıncına uygun birer
adet vana veya musluk konacaktır. Bağlantı borusu üzerinde, başka bi r
delik açılmış olmayacak bunlar doğrudan doğruya kazana bağlanacaktır.
Bütün göstergeler, kazanın önünden veya yanından, normal çalışma
durumunda görülebilecek şekilde yerleştirilmiş olacaktır.
Madde 205 — Buhar kazanlarında en az ik i adet emniyet supabı
bulunacak ve bunlar, doğrudan doğruya kazanla bağlantılı olacak kazanla emniyet supapları arasında bağlantı borusu üzerinde, hiç bi r şekilde
buharın geçmesini engelleyecek bi r valf veya başka bi r engel bulunmayacaktır.
Emniyet supapları, kazanın çalışma basıncına göre ayarlanacak ve
hiç bi r zaman tutukluk yapmayacak şekilde paslanmaz malzemeden yapılmış olacaktır. Emniyet supapları, titreşim yapmadan ayarlanabilecek ve
ehliyetsiz kimselerin, ayarı bozmasını önleyecek şekilde kapatılmış veya
mühürlenmiş olacaktır.
Emniyet supapları, fazla basınçtan dolayı, çıkan buharı dışarı atarken, çalışanlara zarar vermeyecek şekilde teçhiz edilmiş olacaktır.
Ağırlıklı emniyet supaplarına gelen buhar basıncı, 600 kilogram/santimetrekareyi geçmeyecek ve ağırlık yekpare olarak yapılacaktır.
Madde 206 — He r imalâtçı firma, kazanın bütün teknik karakteristiğini gösteren ve muayenesinin Hükümet veya mahallî idarenin kabul ettiği teknik elemanlar tarafından yapıldığım belirten bi r belgeyi, alıcıya
verecek, işveren de bu belgeyi istenildiğinde ilgililere gösterecektir.
Madde 207 — Buhar ve sıcak su kazanlarının; imalinin bitiminde,
monte edilip kullanılmaya başlamadan önce, kazanlarda yapılan değişiklik
veya onarım veya revuzyonlardan sonra, yılda bir periyodik olarak ve en
az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeden önce, kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahallî idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından yapılacak ve sonuçları sicil kartına veya defterine işlenecektir.
— 20 —
Madde 208 — Her işveren, işyerlerindeki kazanlar için bi r sicil kartı
veya defteri tutacak, bunlara, yapılan onarım, bakım ve deneyleri, günü
gününe işleyecektir.
Madde 209 — Kazanların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek çalışma basıncının en çok 1,5 katı ile yapılacak, kontrol ve deneylerin sonucu uygun bulunmayan kazanlar, uygunluk sağlanıncaya kadar kullanılmayacaktır.
Madde 210 — Kazanlar ehliyeti Hükümet veya mahallî idareler tarafından kabul edilen kişiler tarafından işletilecektir.
Madde 211 — Kazanların giriş ve çıkış boruları üzerine, birer adet
ana stop valfı konulacak, bunlar çabuk ve kolay kapanacak şekilde olacak ve buhar yoğunlaşması halinde kullanılmak üzere, kazanlarda blöf tertibatı yapılacaktır. Birlikt e çalışan kazanların her birinde ayrı ayrı stop
valfı bulunacaktır.
Madde 212 — Yakıtları otomatik olarak verilen kazanlardaki yakıt
besleyicilerinin çalışma basıncına veya sıcaklığına uygun olarak ayarlanabilen bi r tertibatı bulunacaktır.
Madde 213 — İşyerinde kullanılan bütün kazanlar, yangına ve patlamaya karşı dayanıklı ayrı bi r bölmede veya binada olacak ve kazan dairesinin üstündeki katta, işçi çalıştırılmayacaktır.
Patlayıcı, parlayıcı veya kolay yanıcı maddelerle çalışılan işyerlerindeki kazan dairelerinin diğer atelyelere açılan pencere ve kapıları bulunmayacaktır.
Kazan dairelerinin tavanı, gerektiğinde kazan üzerine çalışmaya kolaylaştıracak yükseklikte olacaktır.
Kazan daireleri sürekli olarak havalandınlacaktır. Tabiî havalandırmanın yeterli olmadığı hallerde, uygun aspirasyon tesisatı yapılacaktır.
Madde 214 — Buhar ve sıcak su kazanlarında onarım, bakım ve temizlikte, kazan içine veya baca kanalına girmek için, yeteri kadar uygun
şekil ve büyüklükte kapı veya kapak bulunacaktır.
Madde 215 — Kazanlarda suyun veya çamurun boşaltılması için, kazanın alt kısmında yeteri kadar boşaltma valfu veya musluğu bulunacak,
su veya çamur bi r boruyla kanala veya dışarıya akıtılacaktır.
Madde 216 — Kazanlarda yakıt olarak havagazı ve benzerleri kul ­
lanıldığı hallerde, gaz besleme boruları üzerinde ayarlanabilir bi r musluk
ve sulu emniyet kapları bulunacaktır.
Madde 217 — Yüksek ve orta basınçlı kazanlarla yapılan çalışmalarda, aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Yüksek ve orta basmçlı kazanlarda; akaryakıt, kömür tozu veya
gaz yakıldığı hallerde, Cehennemliklerin en yüksek noktasında bi r veya
daha fazla sayıda patlama kapakları bulunacaktır. Yerden 2 metre yüksekliğe kadar olan patlama kapaklarının önüne, yeteri sağlamlıkta koruyucu bi r siper konacaktır.
2) Kazandan ayrı bulunan buhar kızdırıcılarının buhar çıkış yerler i ile ön ısıtıcıların üzerine en az birer adet emniyet supabı konacaktır.
3) Her kazanda, deney basıncını gösteren manometrenin bağlanması için, valfı bi r ağız bulunacaktır.
4) Arı su kullanılmayan kazanlarda, kazantaşı oluşumunu önlemek
için tasfiye edilerek yumuşatılmış su kullanılacaktır.
5) Her kazanın besleme suyu borusu üzerinde, stop vanası ile geri
tepme klepesi (ek valf) bulunacak ve bu boru, ateşin en sıcak bölgesinden geçmeyecektir.
6) Besleme suyunun kazana ön ısıtıcılardan geçirilerek verildiği
hallerde, bunlarda da stop valfı ve geri tepme klepesi bulunacaktır.
7) Paralel çalışan kazanların buhar çıkışlarına, stop valfı ile geri
tepme klepesi konacaktır.
8) 25 metrekare veya daha fazla ısıtma yüzeyi olan buhar kazanları, ayrı sistemde çalışan en az ik i tertibatla beslenecek ve bunlardan
biri, enjektör tipi veya buhar türbinli pompa olacaktır.
Isıtma yüzeyi 25 metrekareden az olan kazanlar, tekniğe uygun şekilde beslenecektir.
9) Buhar kazanlarının ön ısıtıcılarında; bi r emniyet supabı, su giriş
ve çıkış sıcaklığını gösteren termometreler, ön ısıtıcılarla kazan arasmda,
iy i kapanan damperler ve iç kısımda biriken tortu ve çamuru temizlemek
için, tapa veya kapaklar bulunacaktır.
Madde 218- — Alçak basınçlı buhar kazanları veya sıcak su kazanları ile yapılan çalışmalarda aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Alçak basmçlı buhar ve sıcak su kazanlarında, basınç 0,5 atü ve
sıcaklık ise 110°C geçmeyecektir.
2) Her sıcak su kazamna bi r adet genişleme kabı ve borusu (nefeslik) konacak, bunun bulunmadığı kapalı sistemlerde, genişleme valfı bulunacaktır. Genişleme valfı, çalışma basıncına göre ayarlanabilecek ve
fazla basıncı önleyecek şekilde yapılmış olacaktır.
3) Genişleme borusu ile genişleme valfından çıkacak sıcak sular,
çalışanlara zarar vermeyecek şekilde dışarı atılacaktır.
4) Her alçak basınçlı buhar kazanı ile sıcak su kazanının besleme
suyu boruları üzerine, en az birer adet stop valfı ve geri tepme klepesi
konacaktır.
5) Paralel çalışan alçak basmçlı buhar kazanıyla sıcak su kazanlarının çıkışlarına, stop valfı ve geri tepme klepesi konacaktır.
6) Alçak basınçlı buhar kazam ile sıcak su kazanlarına otomatik
yakıt verildiği hallerde, kazan basıncının 1 kilogram/santimetrekarenin
(bir atmosferin) üzerine çıkmasını önleyecek ve yakıtı kesecek bi r tertibat bulunacaktır.
7) Gaz, kömür tozu ve akaryakıtla otomatik çalışan sıcak su kazanlarında sıcaklığın 120°C nin üstüne çıkmasını önleyecek bi r termostat
bulunacaktır.
8) Alçak basmçlı buhar kazanlarında besleme suyu, ocaktaki ateşin
karşısına gelen kazan kesimine verilecektir.
9) Sıcak su kazanlarına verilen besleme suyunun basıncı, bi r atmosferin üzerinde ise, kazana doğrudan doğruya verilmeyi boru tesisatına
bağlanacaktır.
Madde 219 — Kazanların işletilmesi ile ilgili çalışmalarda, aşağıdaki
tedbirler alınacaktır:
1) Kazan dairelerine sorumlu, ilgili ve yetkililerden başka kimse
girmeyecektir.
2) Kazanlar yakılmadan önce, kazancı tarafından tüm vanaların,
klepelerin, kapakların, emniyet supaplarının durumu, yakıt ve su miktarları ve işletme ile ilgili bütün hususlar gözden geçirilecek ve kontrol
edilecektir.
3) Kazanlar, ilk ateşlemede sıcaklığın birden yükselmesine engel
olacak şekilde ve yavaş yavaş yakılacaktır.
4) Yakıt olarak sıvı veya gaz maddeler kullanılan kazanların yakılmasından önce, ocağın içinde, beklerin ağzında veya yakınında ve kazanın etrafında dökülmüş yakıt bulunmayacak ve ocağın içi, hava, gaz veya
akaryakıtın patlayıcı karışımları bulunmayacak şekilde iyice havalandırılmış olacaktır.
5) Kazanlarm devreye girmesinde; ana çıkış vanası açılmadan önce,
emniyet ventili kontrol edilecek, boru tesisatı üzerindeki hava çıkış vanaları, hava boşaltılıncaya kadar açık tutulacak ve kazan, gerekli basınç
ve sıcaklığa ulaştıktan sonra, ana çıkış stop valfı, yavaş yavaş açılacaktır.
6) Kömürle ısıtılan kazanlarda, süngülemek, cüruf ve kül almak
için, gerekli araçlar bulunacak ve süngüleme sırasında hava verme durdurulacak ve baca kapağı açılmış olacaktır.
7) Kazanın emniyet supapları, vardiya değişiminde kontrol edilecektir.
8) Yakıt olarak kömür kullanılan kazanların söndürülmesinde, ateş
dışarı çekilmeyecek, bütün delik ve kapaklar kapandıktan sonra kendi
kendine sönmeye terkedilecektir. Ocaktaki ateş, ancak tehlike anında çekilecek ve ateşin alınmasından önce, emniyet supabı açılarak stop valfları
kapatılacak ve gerektiğinde ateş sönünceye kadar, kazana besleme suyu
verilecektir.
9) Söndürülen kazan, sıcaklık ve basınç normale dönünceye kadar
boşaltılmayacak ve kazancı kontrole devam edecektir.
Madde 220 — Kazanlarda bi r arıza nedeniyle tehlike belirmesi halinde, aşağıdaki tedbirler alınacaktır;
1) Basınç derhal düşürülecek, yakıt şevki derhal kesilecek, hava
verilmesi durdurulacak, kazan içerisinde hava akımını önlemek için baca
damperleri ile kazan ön kapakları kapatılacaktır. Kömür yakılan kazanlarda ateş çekilecek paralel çalışan kazanlarda bağlantı derhal kesilecek,
bu işlemlerden sonra kazan devreden çıkartılacaktır.
2) Sıcak su kazanlarında kaynama ve köpürme olduğu hallerde,
kazan stop valfı kapatılacak, ocaktaki ateş bastırılacak ve mümkün olduğunda su yüzeyinden blöf yapılacak, su miktarı normal ise kısmî blöf
yapılarak tekrar beslenecektir. B u tedbirlere rağmen, kazanda kaynama
ve köpürme devam ederse, kazan devreden çıkartılacaktır.
3) Kazan suyunda yağ belirtisi görüldüğü hallerde; yüzey blöfü
yapılacak, bu işlem fayda vermediğinde kazan devreden çıkartılacak ve
yağı giderici maddelerle yıkanarak temizlenecektir.
4) Kısmî blöf yapılırken su miktarı hiç bi r zaman, en az su seviyesinin altına düşürülmeyecektir.
5) Külleri otomatik tesisatla veya suyla taşman kazanların ızgaralarında tıkanma olduğu hallerde, tıkanan ızgarayı açmak üzere en az ik i
işçi görevlendirilecek bi r tanesi içerde çalışan işçiyi dışardan gözetleyecek ve tehlike anında derhal yardımına koşacaktır.
Izgaralardaki tıkanıklığı gidermeye çalışan işçinin üzerine, sıcak
küllerin dökülmesini önleyecek bi r siper konacaktır.
— 21 —
Madde 221 — Kazanların bakım ve onarımıyle ilgili çalışmalardan
aşağıdaki tedbirler alınacaktır:
1) Buhar basıncı altında bulunan kazanların basınçla ilgili kısımlarında onarım yapılmayacaktır.
2) Söndürülen bi r kazanın içine basınç ve ısı normale dönmedikçe
bakım ve onarım için kimse sokulmayacaktır.
3) Paralel çalışan kazanların birbirler i ile olan bağlantıları kesildikten sonra, kör tapa ile kapatılacak ve vanaların üzerine uyarma levhaları konacaktır.
4) Kazamn içinde yapılacak temizlik, bakım ve onarım için, işçinin
kazan içine girmesinden önce blöf, besleme suyu, buhar ve sıcak su çıkış
stop valfları ile diğer bütün vanalar kapatılacak ve üzerlerine uyarma
levhaları konacaktır.
5) Bakım ve onarım için kazana girmiş olan bi r işçiyi gözetleyecek
ve gerektiğinde ona yardım edecek diğer bi r işçi kazan kapakları başında
bekletilecektir.
6) Ocak, içerisine işçi girmeden önce, tehlikeli gazlara karşı havalandırılmış olacak ve onarım sırasmda ve özellikle rutubetli günlerde,
vantilatör ve aspiratör çalıştırılarak baca gazlarının ve dumanı kazana
dolması önlenecektir.
7) Kazan içerisinde gerekli tedbirler alınmadıkça, oksi – asetilen kaynağı yapılmayacaktır.
8) Kazanın temizliğinde ve onarımında, mekanik aletlerle çalışılması gerektiği hallerde, bu aletleri çalıştıran basınçlı hava kompresörleri
veya diğer tahrik makinaları, kazanın dışında bulunacak, bunların kazan
içindeki cihazlarla bağlantıları sağlam olacak ve elektrik kabloları, çalışmaya başlamadan önce kontrol edilecektir.
Madde 222 — Ocaksız buhar ve sıcak su kaplan ile basınçlı hava
depoları, gaz tüpleri ve depoları gibi basınçlı kaplar ve bunların bağlantıları, teçhizatı ve malzemesi tekniğe uygun olacaktır.
Basınçlı kapların görünür yerlerine imalâtçı firma tarafından aşağıdaki bilgilerin yazılı olduğu bi r plaka, konacaktır.
1) Kap hacmi (litre)
2) İşletme basıncı (kilogram/santlmetrekare),
3) Deneme basıncı (kilogram/santimetrekare),
4) Kontro l tarihi.
Madde 223 — Basınçlı kapların kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya mahallî idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından,
imalinin bitiminden sonra Ve monte edilip kullanılmaya başlanmadan önce, veya yapılan değişiklik ve büyük onanmlardan sonra, en
az üç ay kullanılmayıp yeniden servise girmeleri halinde ise tekrar kul ­
lanmaya başlanmadan önce ve herhalde periyodik olarak yılda bi r yapılır.
Kontro l ve deney sonuçları, düzenlenecek bi r raporda belirtili r ve bu raporlar işyerlerinde saklanır.
Madde 224 — Basınçlı kapların üzerinde, gerektiğinde içine girmeyi
sağlayacak kapılar veya kapaklar bulunacak, girilemeyecek kadar küçük
olan basınçlı kaplarda, el delikler i yapılacak ve bu delikler emniyetli bi r
şekilde kapatılmış olacaktır. Kapı ve kapaklar deney basıncına dayanacak
sağlamlıkta olacak, giriş deliklerinin boyutları tekniğe uygun olarak bi r
insanın rahatça girmesini sağlayacak büyüklükte yapılacaktır. E l deliklerinin boyutları 70×90 milimetreden küçük yapılmayacak ve basınçlı kaplar
üzerinde bulunan yıkama ve kontrol körtapaları en az 25 milimetre çapında olacaktır.
Madde 225 — Basınçlı kaplar üzerinde, emniyet supabı, boşaltma
vanası, manometre ve termometre gibi kontrol cihazları bulunacaktır.
Paralel çalışan basınçlı, kapların, giriş, çıkış, boşaltma ve blöf vanaları ayrı ayn işaretlenmiş olacaktır.
Emniyet supapları basınçlı kapların en çok kullanma basıncına göre
ayarlanacak ve bu basıncın onda bir i oranında bi r basınç artışında açılacak özellikte olacaktır.
Madde 226 — Basınçlı kaplarda bulunan emniyet supabı, basınçlı
kaba doğrudan doğruya bağlı olacaktır. Ancak, kabın içinde bulunan
madde, emniyet supabının takılmasını engellediği veya bozulmasına yol
açtığı hallerde, emniyet supabı, basınçlı kaba en yakın bi r tesisat üzerine
takılacaktır-.
Emniyet supabı, bağlı olduğu basınçlı kabın kapasitesine ve besleme borusunun çapma uygun büyüklükte ve basıncı çabucak düşürecek
şekilde yapılmış olacaktır.
Basınçlı kaplarda ik i veya daha çok emniyet supabı varsa, bunlardan
en az bi r tanesi, en çok basmça göre ayarlanmış olacaktır.
Emniyet supaplan, her vardiyada veya günde en az bi r defa denenecek ve kaplar içinde yanıcı gazlar bulunduğunda, gerekli tedbir alınacaktır.
Emniyet supaplarının, yoğunlaşmaya karşı, blöf muslukları bulunacaktır.
Madde 227 — Basınçlı kapların hidrolik basınç deneyleri, en yüksek
çalışma basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır.
Kontro l ve deney sonucu kullanılması sakıncalı görülen, güvenlikle
çalışmayı sağlayacak teçhizatı eksik olan ve bağlantı parçaları uygun bi r
şekilde bağlanmamış bulunan basmçlı kaplar, eksikler i tamamlanıncaya
ve anzalar giderilinceye kadar kullanılmayacaktır.
Madde 228 — Buharla veya sıcak su ile ısıtılan basınçlı kaplardaki
basınçm ana buhar hattındaki basınçtan düşük olması hallerin de, giriş
borusu üzerine sıra ile basınç düşürücü valf ve emniyet supabı konacak
ve bunlar gerekli şekilde korunacaktır.
Buharla ısıtılan basınçlı kaplara giren ve çıkan buhar veya sıcak su
boruları, kanal içine alınacak veya izole edilecektir.
Buharla ısıtılan basınçlı kaplarda, kapak açık iken basınç artmasına ve kabın basıncı, atmosfer basıncına inmeden kapağın açılmasına
engel olacak bi r tertibat bulunacaktır.
Madde 229 — Buharla ısıtılan döner basınçlı kapların doldurulmasından veya boşaltılmasından önce, hareket mekanizması kapalı duruma
getirilecek ve stop vanaları kapatılarak kilitlenecektir.
Madde 230 — Otoklavların dış gömlek etekleri, tabana kadar uzatılacak ve altından geçilmeyecek şekilde kapatılacaktır.
Otoklavların kapıları ile varsa karşı ağırlıkları, bi r kızak veya korkuluk içine alınacaktır.
Yağ gömlekli otoklavlarda yağın ısıtılması, tehlikeli olmayacak şekilde otoklavdan uzak bi r yerde yapılacaktır.
Madde 231 — Eritme kazanlarının blöf vanaları, kazandan uzak ve
korunmuş bi r yerden idare edilecek ve bu kazanlarda, basıncın artışını
bildiren bi r uyarma tertibatı bulunacaktır.
Eritme kazanlarında blöf yapılmadan önce, bütün İşçiler blöf çukurundan çıkarılacak, blöf çukurlarının kapakları kapatılacak, kazanın bulunduğu yer ile blöf çukuru civarında bulunan işçilere, uyarma çanları
veya ziller i ile blöf vanasının açılacağı duyurulacaktır.
Eritme kazanlarının içerisine, ısı ve basınç normale dönmeden ve
bunlar iyice havalandırılmadan, kontrol ve onarım için kimse sokulmayacaktır.
Madde 232 — Kâğıt hamuru hazırlamak üzere kullanılan kaynatma
kazanlarıyle benzeri kazanlar içindeki malzeme atıklarının veya tortuların, ölçü ve emniyet cihazlarını tıkamaması için gerekli tertibat alınacaktır.
B u kazanlar için de kimyasal reaksiyonlar nedeniyle kazan basıncının çalışma basıncı üstüne çıktığı veya emniyet supabının arıza ve tutukluk yaptığı hallerde; kazanı korumak üzere, kırılabilen cinsten bi r emniyet cihazı veya benzeri bi r tertibat yapılacaktır.
Madde 233 — Çökertme ve ayırma veya benzerleri gibi dikey, kapalı ve basınçlı kaplara veya tanklara malzemenin buharla verildiği hallerde, depo ile tankın arasında uygun bi r uyarma tertibatı bulunacak ve
depo ile tank başında bulunan işçiler, birbirlerinden işaret almadan besleme vanasını açmayacaklardır.
Madde 234 — Donyağı eritme kazanları ve sunî gübre kurutucuları
gibi sabit basınçlı kapların doldurma ve boşaltma kapaklan, kazan içinde
oluşacak basıncı düşürmek için, yaylı olarak yapılacaktır.
Çalışma sırasında kapaklar kapatılacaktır.
Madde 235 — Vülkanizatör ve devülkanizatörlerin kapak bağlantıları, sağlam ve uygun aralıklı yapılmış olacaktır.
Vülkanizatörlerle açık buharlı devülkanizatörlerde blöf tertibatı, ayrı
ayrı olacaktır. Boyları 7,5 metreyi geçenlerin ortasında ay n bi r blöf vanası bulunacaktır.
Vülkanizatörlerin otomatik veya mekanik güçle açılan kapaklarında
gerekli emniyet tertibatı bulunacaktır.
Alkali devülkanizatörlerdeki emniyet cihazları, kırılır cinsten yapılacaktır.
Vülkanizatör ve devülkanizatörler, üç ayı, geçmemek üzere periyodik olarak ehliyeti, Hükümet veya mahallî idarecilerce kabul edilen teknik bi r eleman tarafından kontrol edilecek ve kontrol sonuçları, bi r sic i l defterine işlenecektir.
Madde 236 — Buhar gömlekli kazanlarda buhar gömleği, vanalar
açılmadan önce blöf edilecek ve buhar vanaları yavaş yavaş açılacak ve
bu durum, işçilere uygun şekilde duyurulacaktır.
Buhar gömlekli kola kazanlan, benmariler, yapılacak İşe engel olmayacak şeklide kapaklarla örtülecek ve bunların etrafında taşma kanall a n bulunacak ve bu kanalların drenajla bğlantısı olacaktır.
Madde 237 — Basınçlı su ve hava tankları ve depolan, bağlı bulunduğu kazanların veya tesisatın en yüksek çalışma basıncına dayanacak
— 22 —
sağlamlıkta olacak veya stop vanası ile tank arasına basınç düşürme vanası ve sıcak su tesislerinde genişleme kabı veya vanası konacak, hava
basınçlı tanklarda ve depolarda emniyet supabı bulunacaktır.
Basınçlı hava ve su tankları ve depolarında kontrol manometreleri,
basınç düşürme vanası ile emniyet supabı arasına konacaktır.
Basınçlı sıcak su tanklarına konan kontrol ve emniyet cihazlarında,
buhar meydana gelmemesi için gerekli tedbirler alınacak, tankların ve
boruların dokunuiabilecek yerleri izole edilecektir.
Basınçlı su ve hava tanklarının, belli aralıklarla periyodik muayeneleri yapılacak ve sonuçlar sicil deîterine işlenecektir.
Basınçlı soğuk su tankı, dona karşı uygun bi r şekilde izole edilecektir.
Aynı kompresörle beslenen basınçlı hava tanklarının herbirinde ayrı
ayrı stop valfı ve bunların önünde ve tank tarafında olmak üzere birer
emniyet supabı bulunacaktır.
Basınçlı hava tankının en alçak yerine konan boşaltma musluğu
her gün açılacak, içerde biriken su, yağ ve pislik dışarı atılacaktır. Norm a l olarak dışarı atılamayan yağ, karbon ve benzeri maddeler, uygun
şekilde temizlenecektir.
Madde 238 —• Basınçlı asit kaplarında, asit borusuna, bi r adet aside
dayanıklı malzemeden yapılmış geri tepme klepesi konacaktır.
Basınçlı asit kaplarının gövdesi ile ana hava borusu araşma, basınç
düşürücü vana konacak, kapla basınç düşürücü vana arasında manometre
ve emniyet supabı veya kırılabilir bi r emniyet tertibatı bulunacaktır.
Su ile karışma sonucu, ısı veren asitlerle çalışan basınçlı kaplarla
ilgili rögar ve kanallara su karışmaması için, gerekli tedbir almacaktır.
Asit, hava ile basılmadan önce, hava borularında birikmiş olan su, uygun
şekilde boşaltılacaktır.
Basınçlı asit kapları, içindeki asit tamamen boşaltılıp iyice yıkandıktan ve havalandırıldıktan sonra kontrol edilecektir. B u kontrol sırasında asit vanaları kapatılacak, kilitlenecek ve kap içinde çalışıldığını
belirten levhalar, uygun yerlere konacaktır.
Madde 239 — Soğutma tesislerinde, soğutma tanklarının kapaklan
ve delikleri, soğutucu gazların kaçmasını engelleyecek şekilde sağlam
yapılacak ve bu tanklarda sıvı kullanıldığı hallerde, sıvı yüksekliği göstergesi bulunacaktır.
Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litreyi ve boru çapı ’15 santimetreyi geçtiği hallerde, soğutma tanklarında en az ik i adet basınç ayar
vanası bulunacak, bunlardan bi r tanesi kırılabilir cinsten olacaktır.
Soğutma tanklarının kapasitesi 140 litreden az olduğu hallerde, soğutma tanklarında bi r basınç ayar vanası veya kırılabilen cinsten güvenlik
tertibatı bulunacaktır.
Soğutma tanklarmdaki basınç ayar araçları, tankın üzerine ve soğutucu sıvının en yüksek seviyesinin üstünde uygun bi r yere yerleştirilecektir.
Soğutma tanklarına konan basınç ayar araçları ile kırılabilir çeşitten güvenlik tertibatının uçlarına, birer boru takılarak açık havaya kadar
uzatılacak veya amonyak veya kükürt dioksit gibi maddelerin soğutucu
olarak kullanıldığı tanklarda, bu borular kapalı kaplara bağlanmış olacaktır.
Madde 240 — Kompresörlerde basınç, ayarlanmış basınca ulaştığında, kompresör motorunun otomatik olarak durması sağlanacak ve
motorun durması geciktiğinde, basınçlı havayı boşa verecek bi r güvenlik
tertibatı bulunacaktır.
Madde 241 —• Hava kompresörlerinin hız regülatörü, periyodik olarak kontrol edilecek ve her zaman iy i çalışır durumda tutulacak ve bunlarda soğutma suyunun akışının gözle izlenebileceği bi r tertibat yapılacaktır.
Sabit kompresörlerin temiz hava emmeleri sağlanacak ve patlayıcı,
zararlı ve zehirli gaz, duman ve toz emilmesi önlenecektir.
Hava kompresörü ile hava tankları arasında, yağ ve nem ayırıcıları
(seperatör) bulunacak ve bunlar hiç bi r şekilde çıkarılmayacaktır.
Hava kompresörlerinin çıkış borusu üzerinde stop valfı bulunduğunda, bu valf ile kompresör arasında bi r adet güvenlik supabı konacaktır.
Madde 242 — Buhar ve gaz ile çalışan kompresörlerin çıkış borularına, elle kumanda edilen ve yavaş kapanan bi r valf konacaktır
.
Madde 243 — Patlayıcı, parlayıcı ve zararlı gaz kompresörlerinin
yapıldığı malzeme, sıkıştırdığı gazın ve içindeki maddelerin kimyasal
etkisine dayanacak nitelikte olacaktır.
Madde 244 —• Kompresörlerin güvenlikle çalışmalarım sağlamak
üzere; kompresörlerin montajından soma ve çalıştırılmasından önce, kompresörler üzerinde yapılacak değişiklik ve büyük onarımlardan sonra,
periyodik olarak yılda bi r kontrol ve deneyleri, ehliyeti Hükümet veya
mahallî idarelerce kabul edilen teknik elemanlar tarafından yapılacak
ve sonuçlan, sicil kartına veya defterine işlenecektir.
Kompresörlerin her kademesinde basınç deneyi, o kademede müsaade edilen en yüksek basıncının 1,5 katı ile yapılacaktır.
Madde 245 —. Kompresörler üzerine aşağıdaki (bilgiler yazılı bi r
plaka, imalâtçı firma tarafından konacaktır.
1) İmalâtçı firmanın adı,
2) Yapıldığı yıl,
3) E n yüksek çalışma basıncı,
4) Kompresörün sıkıştırdığı gazın cinsi ve miktarı,
Madde 246 — Kompresörlerin, tehlike anında, uzak bi r yerden durdurulması sağlanacaktır.
Madde 247 — Kompresörlerin hava depolarında güvenlik supabı
bulunacak ve bu supaplarda, çıkan gazlara karşı gerekli tedbirler alınacak ve emniyet supaplarının açıldığını bildiren uygun uyarma tertibatı
yapılacaktır.
Madde 248 — Kompresörlerde, her kompresöre özgü, özel kompresör yağı kullanılacaktır.
Madde 249 — Sabit kompresörlerin depoları, patlamalara karşı dayanıklı bi r bölmede olacak, seyyar kompresörler, çalışan işçilerden en az
10 metre uzaklıkta veya dayanıklı bi r bölme içinde bulunacaktır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Fırınlarda ve Ocaklarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri:S
Madde 250 — Maden ve filizlerinin eritildiği veya malzemelerin ısıtıldığı, eritildiği, pişirildiği, kurutulduğu veya soğutulduğu kapalı veya
kısmen açık fırın ve ocaklar; yapısı, malzemesi ve teçhizatı bakımından
fenne, tekniğe ve kullanılacağı işin özelliğine uygun olarak yapılmış olacaktır.
Madde 251 — Fırın ve ocaklarda çalışan işçilere işin özelliğine uygun kişisel korunma araçları verilecek ve bakım ve onarım gibi nedenlerle fırm ve ocakların içine girilmeden önce, sıcaklık 50° C aşağıya düşürülecektir.
Madde 252 — Fırın ve ocaklarda, yakıt ileten boruların bağlantıları
sağlam olacak ve bunların üzerinde sıvı ve gaz yakıt kesecek valflar ve
patlama menfezleri (kapaklan) bulunacaktır.
Akaryakıtla çalışan bütün fırın ve ocakların yakıt beklerinde hava
basıncının düştüğünde, yakıtı ayarlayan veya kesen otomatik bi r tertibat ve pilot alev memesi bulunacak ve bunun sönmemesi sağlanacaktır.
Madde 253 — Fırın ve ocaklar, yeterli uzaklıkta bulunan açık veya
kapalı bi r yerden idare edilecek ve ateşlenmeden önce, bunların bağlantıları ve cihazları kontrol edilecektir.
Madde 254 — Ell e ateşlenen fırın ve ocaklarda ateşleme meşalesi,
eli yakmıyacak kadar uzun va emniyetli olacak ve ocak uygun şekilde
ateşlenecek, ateşleme sırasında hiç kimse ocak kapağı önünde bulunmayacaktır.
Madde 255 —. Fırm ve ocaklar, herhangi bi r nedenle söndüğü hallerde, ocakların içi iyice havalandırılacak ve bundan sonra bekler ateşlenecektir.
Madde 256 — Yüksek fırınların gaz tesisatmdaki toz süzgeçlerinin
bağlantıları, çabuk temizlenecek ve gaz kaçırmayacak şekilde yapılmış
olacak ve bunların toz toplayıcıları ve bunlarla ilgili kontro l mekanizması ve filtrelerinin temizlenmesinde, yangına karşı gerekli tedbirler
alınacaktır.
Yüksek fırınların ana gaz boruları üzerinde gazı kesecek vanalar
ve gaz yıkayıcılarının giriş ve çıkışlarında birer valf ve kontrol cihazı
bulunacak ve bunlar darbe ve sarsıntılardan korunmuş olacaktır.
Madde 257 — Yüksek fırınlarda yüklemede, sıcak halva tesislerinde,
gaz ocaklarında ve döküm alınan yerlerde, çalışan işçilerle postabaşı,
ustabaşı, kontrol, bakım ve onarım elemanları arasında, telefon veya
konuşma boruları ile veya buna benzer bi r tertibatla haberleşme sağlanacaktır.
Birkaç ocağın birden idare edildiği vantilatör veya körük dairesinde, her ocak için ayrı bi r işaret lambası bulunacaktır.
Madde 258 —> Yüksek fırın servisi konur veya servisten çıkarılırken, gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 259 — Kupo l ocaklarında döküm alınırken, önce ışıklı ve
sesli uyarma yapılacaktır.
Sürekli dökümlerde kullanılan arabaların (vagonetler) ağırlık merkezleri yere yakın olacak ve yanları, uygun kapaklarla korunacaktır.
Döküm dereceleri (kalıpları), içindeki maden katılaşıp soğumadan
açılmayacaktır.
Döküm potaları sağlam, yeteri kadar kaim ve kuru olacak ve içinde
yabancı madde bulunmayacaktır.
Madde 260 — Siemens – Martin
ocaklarında, erimiş maden üzerinde
tuğla parçaları görüldüğü veya ocak
tabanının delindiği hallerde, ocaktaki erimiş maden derhal potaya alınacak veya cüruf çukuruna akıtılai
çaktır.
— 23 —
Ocak yükleme platformlarının altındaki yerlerde, dinlenme ve soyunma odası veya benzerleri yapılmayacaktır.
Ocağa atılan malzemede , patlamalara sebep olacak tehlikeli maddeler bulunmayacak ve cüruf içinde su bulunmayan çukurlara dökülecek ve soğumadan parçalanmayacaktır.
Madde 261 — Besmer ocağının eğme tertibatı kontrol, onarım ve
deneme anında ocağın beklenmedik hareketine karşı kilitlenecektir.
Besmer ocakları yatırılıp kaldırılırken, çalışanlar uygun şekilde
uyarılacaktır.
Besmer ocaklarının yedek tabanları ve yeni gömlekleri iyice kurutulmadan kullanılmayacaktır.
Hava vantilatörleri, yanıcı gazların karışımına karşı, uygun yerlerde
kurulacaktır.
Madde 262 — Pota ocaklarında, üst kısmı tabandan 30 santimetre
den yüksekte olanlarının etrafında bi r platform bulunacaktır.
Birden fazla vantilatör veya birden fazla akaryakıt beki bulunan
pota ocaklarında; vantilatörlerin veya beklerin aynı kaynaktan baslenmediği veya hava basıncı aksadığı veya kesildiği hallerde, ocağa gelen
akaryakıtı kesecek otomatik veya elle çalışır bi r valf bulunacaktır.
Potalar kuru ve sıcak bir yerde bulundurulacak ve nemli, çatlak
veya hasarlı olmayacaktır.
Potalar tehlikeli şekilde ve fazla doldurulmayacak, uygun (boyutlarda
kollu halkalarla taşınacaktır.
Potalar yeteri kadar işçi ile taşınacak ve işçiler zorlanmayacaktır.
Madde 263 — Elektrik ark ocaklarında, elektrotları otomatik olarak indirip kaldıran tertibat ve cihazlardan başka, elle kumanda tertibatı
bulunacaktır.
B u ocakların, kapak ve delikleri önüne, ark ışınlarına karşı uygun
paravana kepenk, perde veya siper konacaktır.
Elektrik ark ocaklarında döküm alınmadan önce, oradaki işçiler,
operatörler ve diğer kişiler tehlike alanı dışına çıkarılacaktır.
Madde 264 — Tav ocakları ve tav fırınları, fazla ısıya karşı dıştan izole edilecek, tav ocak ve fırınlarının ağızlarına uygun paravanalar
konacak veya aşağıdan yukarı bütün ağız genişliğince hava püskürtülerek
ismin azaltılması sağlanacaktır.
Su verme işlemi için kullanılan kapların üstleri, uygun kapakla örtülü olacak çıkacak buhar ve gazlara karşı davlumbaz yapılacak ve
kapaklar mekanik olarak açılıp kapanacaktır.
Tav ocakları ve fırınlarında, termometreler bulunacak, yakıt olarak
gaz, toz veya akaryakıtın otomatik verildiği tesislerde, sıcaklık derecesine göre, yakıt miktarını ayarlayabilecek tertibat (termostat) yapılacak
ve akaryakıt veya gaz boruları kontrol edilecektir.
Madde 265 — Tuğla ve çömlek fırınlan, işe uygun şekilde yapılmış
olacak ve ocak soğumadıkça fırınların içine girilmeyecektir.
Madde 266 — Çimento, kireç, alçı, dolamit, ağlomerit gibi malzemelerin üretiminde kullanılan döner fırınların altındaki soğutma yerlerinde, boşaltma veya temizleme sırasında fışkıran sıcak tozlara veya geri
tepen alevlere karşı gerekli tedbirler alınacaktır.
Döner fırınların arkasından tozların çekildiği veya temizlendiği sırada anî akışları önlemek için, uygun koruyucular kullanılacaktır.
Döner fırınların içinde meydana gelen büyük klinker kemer külçelerini parçalamadan önce, fırının yakıtı kesilecektir.
Klinke r külçelerini parçalayacak özel araçlar, fırının ağzına sağlam
bi r şekilde konacak ve bunların hareketleri sınırlanacak ve ağır makinalı
tüfek kullanıldığında, atılan mermilerin fırın içinde sekerek dışarı fırlamasını önleyecek tedbirler alınacaktır.
Döner fırınların iç gömlekleri, durdurmalar sırasında kontrol edilecektir.
Madde 267 — Kurutma fırınlarının doldurulmasında ve boşaltmasında, fırın kapaklarının açık kalmasını sağlayacak tertibat bulunacaktır.
Zincirle idare edilen üstü sürgülü (giyotin) kapakları bulunmayan
kurutma fırınlarının her ik i başında, yüksekliği 170 santimetreden az
olmayan ve içerden kolayca açılabilen birer kapı bulunacaktır.
Yanıcı maddelerin kurutulduğu fırınlarda, yangınlara karşı uygun
yangm söndürme tesisatı ve teçhizatı bulunacaktır.
Buharla ısıtılan kurutma fırmlarmdaki buhar boruları, uygun paravana ile örtülecek ve bunların bacalarında, bi r kolla çekilip açılan ve
bırakılınca kendi kendine kapanan klepeler bulunacak ve ocak içinde
veya açıkta bulunan vantilatörler, yangına dayanıklı yerlere konacak ve
dokunmalara karşı korunacaktır.
Madde 268 — Yakıt olarak gaz veya akaryakıt kullanılan ekmek
fırınlarının üst tarafında zincirle açılan bi r güvenlik kapağı bulunacak,
gaz veya akaryakıt vanaları, sızma ve kaçaklara karşı kontrol edilecektir.
Ekmek fırınlarının üstündeki ve yanındaki yerlere, malzeme stok
edilmiyecektir.
Ekmek fırınlarının içi, bacaları ve diğer kısımları sık sık temizlenecektir.
Madde 269 — Katı yakıtla çalışan emaye, lak, boya, vernik ve benzeri pişirme fırınlarının ocak kapağı, fırın kapısının ters yönünde bulunacak ve bunlarda uygun aspirasyon tesisatı yapılacaktır.
Pişirme fırınından çıkan gaz, duman ve buharlar uygun yükseklikteki bacalarla dışarı atılacaktır.
Gaz veya akaryakıtla çalışan bu pişirme fırınlarında, ana yakıt vanası ile beklere gelen borular üzerine ayrı ayrı vanalar konacak ve beklere gelen hava borularında basınç düştüğü veya hava akımı kesildiği
hallerde, yakıt verilmesini durduracak, basınç ve hava akınımın normale dönüşünde yakıtı tekrar verecek bi r cihaz bulunacaktır.
Pişirme fırınlarında, sıcaklığı kontrol ve ayar eden bi r cihaz bulunacaktır.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Elektrik Tesisatında Alınacak Güvenlik Tedbirleri:
Madde 270 — Toprakla portansiyel farkı 230 volt veya daha yukan
olan alternatif gerilim ile çalışan elektrik motorları, özel motor dairelerinde veya tabandan en az 3 metre yüksek bi r yerde bulunacak veya
muhafaza sistemi içinde olacaktır. B u durum ve özellikte olmayan motorlar, uygun şekilde korunacaktır.
Madde 271 — Fazla nem, buhar veya benzerlerinin bulunduğu yerler ile yağlı yerlerdeki elektrik motorlarının gerilim altındaki kısımlarıyla bağlantıları uygun şekilde korunmuş olacaktır.
Madde 272 — Parlayıcı gazların veya maddelerin üretildiği, kullrnıldığı veya elden geçirildiği yerlerle çalışmalar sırasında parlayabilen
gaz, buhar, toz veya benzerlerinin çıktığı yerlerde bulunan elektrik motorlarının besleme kablolarının başlıca kumanda tertibatı ile termik
starterlerleri, akım kesicileri, komitatörleri, röleleri, dirençleri ve benzeri
tertibatı, ateşe dayanıklı ve izole edilmiş oda veya hücreler içine yerleştirilecek ve atelye içinde kolay erişilir yerlere, uygun tipte starter
düğmeleri ve yardımcı akım kesicileri yapılacaktır.
Madde 273 — Şerare veya kıvılcım çıkaran elektrik motorlan; patlayıcı parlayıcı veya yanıcı gazların bulunduğu yerlerde kullanılmayacaktır.
Madde 274 — Toprak ile potansiyel farkı 42 volttan fazla olan alternatif gerilimli elektrik tabloları, özel yerlerde bulundurulacak ve bu
yerlerin tabanı, akım geçirmeyen malzemeden yapılmış veya bu cins
malzeme ile kaplanmış olacaktır.
Madde 275 — Gerilimi 250 volttan yukarı olan alternatif veya doğru akım devrelerinde kullanılan sigortalardan değeri 20 amperin üstünde olanlan, kapalı bi r tablo içine monte edilecek ve en az bi r şalter
veya anahtarla kontrol altma alınacak, bu şalter veya anahtarla akım
kesilmeden, tablo kutusu kapağı açılmayacak ve tablo kutusunun kapağı
kapanmadan akım verilmeyecektir.
Madde 276 — Tevzi tablosu veya benzeri tertibat üzerinde bulunan
sigortalar, şalterler ve anahtarlar, uygun şekilde yapılmış ve korunmuş
olacaktır.
Madde 277 — Atelye içinde veya işçilerin erişebileceği yerlerde bulunan tevzi tabloları, panoları ile kontrol tertibatı ve benzeri tesisat,
kilitli dolap veya hücre içine konulacak veya bunların tabanı, elektrik
akımı geçirmeyen malzeme ile kaplanmış olacaktır.
Bakım ve onarım nedeniyle gerilim altındaki tesisatın tecritlerinin
çıkarılması gerektiğinde, bu kısımlar paravana veya koruyucularla korunacaktır.
Madde 278 — Gerilimi 650 voltu geçmeyen ana dağıtım tabloları,
bakımı veya ayarı gerektiren her kısmı kolayca erişilebilecek, iletkenler kolayca izlenebilecek, şalter veya kumanda cihazları tablonun önünden idare edilebilecek ve bütün ölçü ve kontrol aletleri ile sinyalizasyon
cihazları, tablonun ön cephesinden kolayca görülebilecek şekilde düzenlenecektir.
Madde 279 — Gerilimi 650 volt veya daha fazla olan ana dağıtım
tabloları ve yüksek gerilimle çalışan bütün aletlerin metal komyuculan
topraklanmış olacak veya bunlar, uygun şekilde izole edilecek ve bü
tün metal kollar ile diğer bütün metal bağlantılar topraklanacaktır
bunların kontrolünde, bakım ve onarımında akım kesilecek ve kontrol
bakım veya onarımı yapılan tablo veya pano, diğerlerinden bi r para
vana veya bi r bölme ile ayrılacaktır.
Madde 280 — Beher bölmesinde, hücresinde veya tankında 5000 lit
reden fazla yağ bulunan transformatörler ile kondansatörler veya ben
zerleri, işyeri binalarının dışına konacak veya herhangi bi r hücre, böl
— 24 —
me veya tankın içindeki yağları alabilecek genişlikteki bi r sarnıcın,
kuyunun veya çukurun üstüne yerleştirilecektir.
Madde 281 — Transformatörler, kondansatör ve benzerlerinin konulduğu işyerlerinin yeteri kadar havalandırılması sağlanacak ve duvarları ile kapıları, yangına dayanıklı olacaktır.
Madde 282 — Transformatörler, kondansatör ve benzerleri, şarj kalıntılarını önleyecek şekilde bağlanmış ve kontrol edilmiş olacak ve
bu teçhizatın bulunduğunu bildiren ve bunlara dokunulmadan önce alınması gereken tedbirleri açıklayan levhalar, uygun yerlere konacaktır.
Madde 283 — İşyerine konacak hava soğutmalı elektrik transformatörleri, yanabilir malzemeden yeteri kadar uzakta bulunacak veya yanabili r maddelerden, ısı geçirmeyen ve yanmayan bi r bölme ile ayrılmış veya uygun şekilde kapatılmış olacaktır.
Madde 284 — Transformatör ve kondansatör merkezlerindeki diğer
yüksek gerilim cihazları, parmaklıklı veya kafes telli kapılar ile kapalı
özel hücrelere yerleştirilmiş olacaktır. Yüksek gerilim hücrelerinde yalıtılmış tabure kauçuk eldivenler, ıstakalar, yangın söndürme cihazları
kısa devre ve topraklama teçhizatı ve talimatı haiz tabelâ vb. bulundurulacaktır.
Madde 285 — Sabit akümülatör tesisleri, tabanı aside dayanıklı
malzemeden yapılmış, iy i havalandırılmış ve özel olarak yapılmış odalarda veya hücrelerde bulundurulacaktır.
Madde 286 — Akümülatör bataryalarının kutuları; cam, sert kauçuk veya benzeri akım geçirmeyen maddelerden yapılmış olacak ve
bunlar, akım geçirmeyen sağlam ayaklar üzerine oturtulacaktır.
Madde 287 — Akümülatör bataryaları, kullanıldıkları işe uygun
şekilde kapatılacak veya korunacak ve gaz çıkarmalarına karsı gereken
otomatik ‘tertibat alınmış olacaktır.
Madde 288 — Akümülatör odalarına sağlanacak sunî ışüt yalnız
akkor flâmanlı elektrik ampulleri vasıtasiyla yapılacaktır. B u gibi yerlere açık alevli vasıtalarla girilmesi ve buralarda sigara içilmesi yasaktır.
Madde 289 — Akümülatör bataryaları tesisi gerektiğinde bütün
kutuplarda kesilecek şekilde yapılacaktır.
Madde 290 — Akümülatör bataryalarının asitleri değiştirilirken işçiler gözlük, önlük, lastik eldiven, ve benzeri kişisel koruyucular kul ­
lanacaklardır.
Madde 291 — Toprak ile potansiyel farkı 250 volttan yukarı olan
alternatif akım tesisatında, sürekli olarak taşınabilir veya çekme iletkenler kullamlmayacaktır. Ancak işin gereği olarak yetkili bi r eleman
tarafından bunlar, geçici olarak kullanılabilecektir.
Madde 292 — Taşınabilir iletkenlerin kullanılması gereken yerlere, yeteri sayıda ve uygun şekilde topraklanmış elektrik prizler i konacaktır.
Taşınabilir elektrik kabloları, dayanıklı kauçukla kaplanmış olacak ve gerektiğinde eğilip bükülebilecek bi r metalle dayanıklılığı arttırılacak ve bunların kaplamaları bozulmayacak, bağlantıları iyi durumda
tutulacaktır.
Madde 293 — İletkenler, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş
olarak yerleştirilecektir.
Madde 294 — Yeraltı kablolarında yapılacak bi r işlemde, ceryan
kesilmesinden hemen sonra kapasltif boşalmayı temin için, üzerinde çalışılması gereken kabloların bütün iletkenleri kısa devre edilecek ve topraklanacaktır.
Kısa devre ve topraklama işlemi, çalışma yerinin en yakın kısımları
üzerinde ve bu yerin her ik i ucunda yapılacaktır.
Yeniden gerilim altına girme tehlikesini önlemek için, gerilim vermeye elverişli bulunan bütün ayırıcılar açık durumda kilitlenmiş olacaktır.
Madde 295 — Topraklama devresi, düşük dirençli iletkenden yapılmış olacak ve bağlandığı cihazın izolesinde meydana gelecek en büyük
kaçağı (kısa devreyi) iletecek kapasitede olacak veya devrede, gerektiğinde o cihazı devreden çıkaracak, uygun bi r devre kesme tertibatı bulunacak ve topraklama tesisatı, uygun bi r şekilde korunacaktır.
Madde 296 — Elektrik iletkenlerinin mahfazaları, metal mahfaza boruları, elektrik teçhizatının metal koruyucuları ve diğer gerilim altında
bulunmayan yalıtılmış kısımları, uygun bi r şekilde topraklanacaktır.
Madde 297 — Alternatif veya doğru akım ile çalışan çıplak metal
kısımlı elektrik cihazları, uygun bi r şekilde topraklanacaktır.
Madde 298 — Elektrik tesisatı veya teçhizatının bakım ve onarımında, bunları, devreden çıkaracak bi r devre kesme tertibatı bulunacak, devreden çıkarıldıktan sonra bunların, topraklı olması hali devam
edecektir.
Madde 299 — Kofra ve diğer koruma tertibatı ile gerilim altındaki makina, cihazlar ve iletkenlerin mahfazaları, elektrik çarpmalarına
karşı uygun şekilde korunacaktır.
Madde 300 — Topraklamada, bağlantı hatları açık çekildiği takdirde, mekanik ve kimyasal etkilerden korunmuş olacaktır.
Madde 301 — Toprak hatları, kolay muayene edilecek şekilde
çekilmiş olacaktır.
Madde 302 — Kontrol, bakım ve onarımı yapılacak makina ve
elektrik devrelerinin akımı kesilecek ve akımı kesen şalter veya anahtarlarda kilitleme tertibatı bulunacak veya bunların açık oldukları, uygun
şekilde belirtilecektir.
Madde 303 — Elektrik tesisatının, cihazlarının veya çıplak iletkenlerin, daima gerilim altında bulunduğu kabul edilecek ve teknik bi r zorunluluk bulunmadıkça gerilim altında elektrik onarımı yapılmayacaktır.
Toprakla potansiyel farkı 250 volt ve daha yukarı olan alternatif
veya doğru akımlı tesisatta, gerilim kaldırılmadan akım kesilmeden hiç
bi r çalışma yapılmayacaktır.
Toprakla potansiyel farkı 250 volttan aşağı alternatif veya doğru
akımlı tesisatta yapılacak işlere .girişilmeden yine gerilim kesilecek, ancak, zorunluluk halinde gerekli tedbirler alınacak ve ak:m geçilmeyen
aletler, uygun iş elbisesi ve eldiven gibi kişisel koruyucular, kauçuk
paspaslar ile akım geçirmeyen paravanalar, tabureler ve platformlar gibi
araçlar kullanılacak ve işçiler yetkili bi r elemanın gözetiminde çalıştırılacaklardır.
Üzerinde çalışılan gerilim altındaki çıplak iletkenler, uygun kafes,
paravana veya yalıtkan mahfazalarla korunacaktır.
Madde 304 — Gerilim altındaki kısımların dokunmaya karşı gerilimi
42 volttan yukarı olan alternatif veya doğru akımlı devre ve tesisat parçaları ile pencere veya duvar boşluklarından erişilebilecek tesisat kısımları, kofra veya diğer uygun mahfazalar ile korunacaktır.
Madde 305 —• Toprakla potansiyel farkı 42 volt veya dalıa yukarı
olan alternatif akım devrelerinin gerilim altında bulunan kısımları, ana
dağıtım tablolarının arkasında olduğu gibi, sürekli açıkta tutulmaları gereken yerlerde döşemelere akım geçirmeyen ızkaralar konacaktır.
Madde 306 —• Toprakla potansiyel farkı 42 volt veya daha yukarı
alternatif akımlı iletkenler, gerilim değerine uygun olarak yalıtılacak ve
bu iletkenlerle bunların bağlantı ve kontrol tertibatı, dış etkilere karşı
uygun şekilde korunacaktır.
Madde 307 — Vinçlere akım sağlayan hava iletkenleri uygun şekilde
yerleştirilmiş ve korunmuş olacak ve bunların alto a veya yakınma
malzeme istifi ve yığını yapılmayacaktır.
Madde 308 — Yukarı doğru açılan bıçaklı elektrik anahtarları ve
devre kesicilerinin kendi ağırlıkları ile kapanmalarını önlemek için, mandal veya sürgü tertibatı yapılacak, yatay açılan bıçaklı elektrik anahtarlarıyla devre kesicilerinin kendi kendine kapanmaları önlenecektir.
Madde 309 — Sigortalar, değiştirilmeden önce gerilim dışı bırakılacak ve gerilim yokluğu kontrol edilecektir.
Sigorta gerilim dışı bırakılamıyorsa, kesicilerle devrenin kesilmesi
sağlanacak ve bu gibi hallerde, elleri ve gözleri koruyacak kişisel koruyucular kullandırılacaktır.
Madde 310 — Pri z ve fiş sisteminde topraklama kontakt elemanları, akım kontakt elemanlarından önce bağlantıyı sağlayacaktır.
Madde 311 — Kazan içinde veya buna benzer dar vo iletken kısımları bulunan yerlerle ıslak yerlerde, alternatif akımla çalışan lambalar kullanıldığı takdirde, çalışma yerinin dışında bulunan ve sargıları
birbirinden ayrı olan transformatör yardımı ile elde edilen küçük geril im (en çok 42 v) kullanılacaktır.
Madde 312 — Elektrik işlerinde kullanılan penseler, kargaburunlar,
tornavidalar ve benzeri el aletleri, uygun şekilde yalıtılmış ve yağdanlıkların, süpürgelerin, fırçaların ve diğer temizlik araçlarının sapları,
akını geçirmeyen malzemeden yapılmış olacaktır.
Elektrik el aletleri iy i bi r
şekilde muhafaza edilecek ve her an işe
hazır şekilde bakımlı
bulundurulacaktır.
Elektrik el aletleri
kendi özel gayeleri için, doğru olarak ve kendi
kapasiteleri içinde, aşırı zorlamalara başvurulmadan kullanılacaktır.
Madde 313 — Taşınabilir elektrikli el aletlerinin sapları, yeterli
cins ve kalınlıkta akım geçirmeyen bi r maddeyle kaplanacak veya bu
gibi malzemeden yapılmış olacak ve bu aletlerin üzerlerinde, devreyi
kapalı tutmak için, sürekli olarak basılması gereken yaylı devre kesicileri
(enterüptör) bulunacaktır.
Madde 314 — İnşaat şantiyeleri ile diğer açık çalışma yerlerinde
kullanılan elektrikli e l aletleri, küçük gerilim veya 1/1 oranlı ve sargıları birbirinden ayrı
güvenlik transformatöründen (ayırıcı transformatör)
elde edilen gerilim
ile çalıştırılacak veya özel olarak imal edilmiş, ik i
yalıtkanlı olacaktır.
Güvenlik transformatörü kullanılması halinde, çıkış devresine yalnız bi r elektrikli el aleti bağlanacaktır.
Madde 315 — Elektrikl i el aletleri üzerinde meydana gelebilecek
kaçakların zararlı bi r seviyeye gelmesinden önce, alete gelen elektrik
devresini kesen güvenlik otomatikleri de uygun bi r iş güvenliği tedbir i
olarak kabul edilecektir.
Topraklamalı aletlerde, topraklama devresindeki kesinti halinde,
aletin elektrik devresini kesen bi r kontaktörün bulunması şekli de geçerli sayılacaktır.
Madde 316 — Taşınabilir elektrikli el aletlerinin topraklanması,
topraklama elemanı bulunan özel fiş ve prizlerle yapılacak, yüksek amperajlı prizler üzerinde ayrıca bi r şalter bulundurulacak, bunlara akım
sağlayan kablolar dağınık buluduruhnayacak ve geçitlerde yüksekten
geçirilecektir.
Aletler, besleme kablosu içinde bulunan özel topraklama iletkeni ile
topraklanacaktır,
Madide 317 — Parlayıcı, patlayıcı maddelerin imal edildiği, taşındığı ve depolandığı yerlerde, elektrikli el aletleri kullanılmayacaktır.
Madde 318 — Kazanlar, tanklar ve benzeri dar yerlerle nemli ve ıslak yerlerde, elektrikli el lambalarında olduğu gibi alçak gerilim kullanılmayacaktır. Doğru akım kullanılıyorsa, kullanma gerilimi 100 voltu
geçmeyecek ve artı kutup topraklanmış olacaktır. Alternatif akımda ise
ancak küçük gerilim (en çok 42 V) kullanılacaktır. Buralarda, iyi yalıtılmış esnek kablolar kullanılacak ve kablolar düzenli ezilmeyecek şekilde bulundurulacaktır.
Madde 319 — Asılı olarak kullanılması gereken taşınabilir elektrikl i aletler, yay veya bi r kablo veya bi r zincir ucuna asılarak uygun
ağırlıklarla dengede tutulacaktır.
Madde 320 — Taşınabilir ağır elektrikli aletlerin bi r yerden diğer
bi r yere taşınması, özel sapan veya askılarla yapılacak ve bu sapan
askılar, çalışma sırasında kullanılmayacktır.
Madde 321 — Taşınabilir elektrikli aletler ile çalışan işçiler, bol
ve etekleri geniş elbiseler giymeyecekler, kauçuktan gayri eldiven takmayacaklardır.
Madde 322 —> Elektrikl i el aletleri kullanılmadan önce, yetkili
kimseler tarafından kontrol edilecek, topraklaması arızalı, motoru fazla
kıvılcımlı, priz, fiş, anahtar ve bağlantı kablosu bozuk olanlar kullandırılmayacaktır.
Taşınır elektrik lambaları, ancak sürekli aydınlatmanın yeterli yapılamadığı yerlerde kullanılacak, duyları ve gerilim altındaki kısımları,
akım geçirmeyen, sağlam, kanalı koruyucu kafesler içinde olacak ve
organik tozlar veya parlayıcı maddeler bulunan yerlerle nemli yerlerde,
lambalar cam koruyucu içinde bulundurulacaktır.
Madde 323 — Elektrik kaynağı yapılan yerler, başka işçilerin çalıştığı yerlerden en az 2 metre yükseklikte ve ışık geçirmeyen taşınmaz veya
taşınabilir paravanalarla ayrılmış olacaktır.
Madde 324 — Elektrik kaynağı işlerinde çalışan işçilere, işin özelliğine uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
Madde 325 — Elektrik kaynak makinası bağlantıları ve prizler,
yalnız yetkili elektrikçiler tarafından yapılacak veya değiştirilecek, kaynak işlerinde ise ehil kaynakçılar çalıştırılacaktır.
Madde 326 — Elektrik kaynak makinalarınm kullanılmasında, aşağıdaki tedbirler alınacaktır.
1) Elektrik kaynak makinaları ve teçhizatı yalıtılmış ve topraklanmış kaynak penseleri kabzalı ve dış yüzleri yalıtılmış olacaktır.
2) Elektrik kaynak makinlarımn şalteri, makina üzerinde veya çok
yakınında bulunacak, kablolar sağlam şekilde tespit edilmiş olacaktır.
3) Otomatik veya yarı otomatik dikiş ve punta kaynağı makinalarında, operasyon noktasına kapalı koruyucu yapılacak veya çift el kumanda usulü uygulanacaktır.
4) Besleme ve kaynak kabloları, üzerinden taşıt geçmesi halinde,
zedelenmeyecek ve bozulmayacak şekilde korunacaktır.
5) Yanıcı maddeler yakınında elektrik kaynağı yapılmayacaktır.
Madde 327 — Elektrik kaynak makinasının şebeke bağlantısmdaki
şalter, bütün kutupları kesecektir.
Madde 328 — Elektrik kaynak makinlarımn temizlenmesi tamir ve
bakımı veya çalışma yerinin değiştirilmesi sırasında, makinalar şebekeden ayrılıp elektriği kesilecektir.
Madde 329 — Kazanlar gibi dar ve kapalı hacimlerle aynı zamanda nemli yerlerdeki kaynak çalışmalarında, yalnız doğru akım kullanılacaktır.
Madde 330 — Elektrik kaynak veya kesme makinalarında kullanılan elektojen grupları, elektrik redresörlerl veya transformatörleri ile
bunların gerilim altındaki yalıtılmamış kısımları, dokunmalara karşı
korunmuş ve elektrik kaynak makinalarınm metal çerçeveleri uygun şekilde topraklanmış olacaktır.
Madde 331 — Elektrik kaynak ve kesme makinalarınm çıkış uçlarının veya kaynak devrelerinin birer kutbu, kaçak akımlara karşı, iş
parçasında topraklanmış olacaktır.
Madde 332 — Akımı sağlayan kablo uçlarının bağlantı noktası ve
elektrot pensleri yalıtılmış ve kaynak ısısına karşı elektrot pensleri, uygun şekilde korunmuş olacaktır.
Madde 333 — Dirençli kaynak makinalarınm punto noktası ile geril im altındaki kısımları yalıtılmış olacak, bunların kablolarının makina
üzerinde veya yakınında bi r yerde bi r anahtarı bulunacak, akım giriş
uçları, vida veya saplama ile iyice tespit edilecek ve buralarda fişler kul ­
lanılmayacaktır. Ancak, kumanda devresinde fişler kullanılacaktır.
Madde 334 — Parlayıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu yerlerle
bu maddelerin yakınındaki yerlerde, statik elektrik yüklerinin meydana
gelmesine karşı nemlendirme, topraklama, iyonizasyon, silindirlerin ayarı v.b. gibi uygun tedbirler alınacaktır.
Statik elektriği iletmeyen malzemelerin kullanılmasından mümkün olduğu kadar kaçınılacaktır.
Madde 335 — Sıvı parlayıcı ve patlayıcı maddelerin çok büyük akma hızları ile doldurulup boşaltılmasından, sıçramalı ve yüksek basınçla
doldurulmalarından kaçınılacaktır.
Madde 336 — Transmisyon tertibatındaki miller ve yataklar, statik
elektriğe karşı topraklanacak, kayışla kasnak arasına ve kayışın kasnağı
terkettiği kısmın her iki tarafına, topraklanmış metal taraklar uygun
şekilde konulacaktır.
Madde 337 — Parlayıcı sıvılar, depolama tanklarından kara veya
deniz tankerlerine aktarıldıklarında, statik elektriğe karşı depolama
tankının topraklı metal kısmı ile aracın metal kısımları arasında bi r
elektriksel bağlantı yapılacak, havalı veya dolu lastik tekerlekli ve benzeri araçlar ayrıca topraklanacaktır.
Madde 338 — Öğütülerek toz haline getirilmiş maddelerin, pnömatik konveyörlerle taşındığı halerde, statik elektriğe karşı konveyörün
ayrıntılı metal boruları, bütün hat boyunca birbirine iletken bağlantılı
olacak ve topraklanacak ve titan, alüminyum ve magnezyumun ince tozlarının taşındığı yerlere, statik elektrik dedektörleri veya benzeri uygun
tertibat konulacaktır.
Madde 339 — Statik elektrik birikmelerine karşı, gerekli yerlere
statik elektrik yük gidericileri veya nötralizörler konulacak veya uygun
diğer tedbirler alınacaktır.
Madde 340 — Tabanca boyası yapılan tesislerde boyanacak veya
verniklenecek metal parçalar, boyama hücrelerinin bütün metal kısımları ile davlumbazlar, kaplar, emme tertibatı ve boya tabancaları, uygun
bi r şekilde topraklanmış olacaktır.
Madde 341 — Litreden büyük sentetik akaryakıt kapları, iletken
maddelerle kaplanacaktır. Nemin düşük olmadığı hallerde, karton veya
kâğıt ile kaplama yapılacak veya metal boyalarla boyama veya iletken
ağ geçirme işlemleri uygulanacak yahut da bu cins kaplar toprak içine
yerleştirilecektir. Sentetik kaplara iletken yüzeyler kazandırılması halinde, bu yüzeyler doldurma ve boşaltmadan önce topraklanacaktır.
Madde 342 — Akaryakıt depolama tankları, akaryakıt doldurulduktan sonra, ilgili standarlara uygun olarak gerekli bi r süre dinlendirilecektir.
Madde 343 — İşyerlerindeki parlayıcı, patlayıcı ve yanıcı maddelerin imal edildiği, işlendiği veya depolandığı yerler, yağ, boya veya di ­
ğer parlayıcı sıvıların bulunduğu binalar, yüksek bacalar, yüksek binalar
ile üzerinde direk veya sivr i çıkıntılar yahut su depoları gibi yüksek
yerler bulunan binalar, yıldırıma karşı yürürlükteki yönetmelik ve şartnamelere göre yapılacak yıldırımlık tesisatı ile, hava hatları ise uygun
kapasitedeki parafudrlar ile korunacaktır.
Madde 344 — Maden çatılı veya karkaslı bina, atelye, depo ve benzerleri ile iletken olmayan tabanlar üzerinde kurulmuş makinalar, havagazı, su ve kalorifer tesisatı ve bütün madenî kısımlar, usul ve tekniğe
uygun olarak etkili bi r şekilde topraklanacaktır.
Madde 345 — Gerilim altındaki elektrik devrelerinin, elektrik makinalarınm veya cihazlarının onarımına girişilmeden önce, onarımı yaptırmakla görevlendirilenler tarafından ve bunların sorumluluğu altında
onarılacak; devrenin, tesisat, motor veya teçhizatın her türlü enerji kaynağı ile bağlantıları kesilecek, onarılacak devreyi besleyen şalter veya
devre kesicilerinin açık durumda olmaları ve bu şekilde kalmaları sağlanacak ve onarım bitirilmeden devreye akım verihneRecektir. Akım
onarımın bitiminde, sorumlu görevlinin İzniyle verilecektir.
— 25 —
— 26 —
Madde 346 — Birden fazla kaynaktan beslenen elektirk tesisatında,
kablo veya hava hatları üzerinde onarıma girişilmeden önce, akım her
yönden kesilecektir.
Madde 347 — Onarılacak hava hatlarının her ik i tarafı devreden
çıkarıldıktan sonra, ayrıca topraklanacak ve onarım işçilerine emniyet
kemerleri gibi uygun kişisel korunma araçları verilecektir.
Madde 348 — Binalarda yapılacak ek inşaat, onarım veya boya işler i ile benzeri çalışmalara başlamadan önce, gerilim altındaki iletkenlere yaklaşması gereken kimselerin korunması sağlanacaktır.
Madde 349 — Toprak ile potansiyel farkı 42 volttan fazla olan ve
alçak gerilim ile çalıştırılan her türlü elektrik tesisatı, yetkili kimseler in girebileceği oda veya kapalı yerlerde bulundurulacak veya tesadüfen
dokunulamayacak kadar yüksek yerlere yerleştirilecektir.
Madde 350 — Üzerinde 650 volt gerilim bulunan şalter veya ona
benzer açık elektrik teçhizatı, en az 215 santimetre yükseklikte ve bakım
ve kontrol çalışmalarına elverişli şekilde yapılmış olacaktır.
Gerilim altındaki kısımların bakım ve kontroluna yarayan uygun
geçitler yapılacak ve bunlar yol olarak kullanılmayacaktır.
Madde 351 — Alçak gerilimli tesisatta servis koridorları en az
60 santimetre genişlikte ve yüksek gerilimli tesislerde ise en az 80 santimetre genişlikte olacaktır. Hiç bi r yerde bu koridorların tavan yüksekliği 2 metreden az olmayacaktır.
Madde 352 — Binaların dış yüzlerine konulacak transformatör,
kondansatör veya buna benzer diğer elektrik teçhizatı ile bu cihazlara
ulaşan iletkenler; pencere, balkon ve benzeri yerlerden yeteri kadar uzak
ve zararsız bi r yerde bulunacaktır.
Madde 353 — Elektrik tesisatı, cins ve hacmine göre ehliyetli elektrikçiler tarafından yapılacak, bakım ve işletmesi sağlanacaktır.
Madde 354 — Nemli ve tozlu yerlerle geçici olarak nemli olan,
ıslak, korozif, yangın tehlikesi arzeden ve yüksek sıcaklığı olan yerlerde yapılmış ve yapılacak elektrik tesisatı ile bina dışına yapılmış elektrik tesisatı, Elektrik İç Tesisat Yönetmeliği ve Fennî Şartnamesine uygun olacaktır.
ALTINC I BÖLÜM
El Aletlerinin Kullanılmasında Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 355 — işyerlerinde kullanılacak el aletleri, yapılacak işe
uygun malzemeden yapılmış olacak ve yalnız yapımına özgü işlerde kul ­
lanılacaktır. Bunların ahşap sapları budaksız, iy i cins ve elyaflı ağaçtan,
uygun biçim ve boyutta, kenarları yuvarlatılmış kıymıksız ve düzgün
yapılmış olacaktır.
Madde 356 — Kıvılcımın tehlikeli olacağı yerlerde kullanılacak el
aletleri, kıvılcım çıkartmayacak malzemeden yapılacak ve bu nitelikte
olmayan aletler, bu yerlerde kullanılmayacaktır.
Madde 357 — Çekiç, balyoz, kalem, keski, zımba ve benzeri aletler,
standartlarına uygun şekilde ve kaliteli çelikten yapılacak ve bunların
bozulan veya çapaklanan başları, taşlama veya eğeleme suretiyle düzeltilecektir.
Madde 358 — E l aletlerinin su verme veya bilenmesi ile bakım ve
onarım işleri, kalifiye işçiler tarafından yapılacak ve bunların sivr i veya
keskin uçları, kullanılmadıkları zaman uygun şekilde korunacaktır.
Madde 359 — E l aletleri, yerlerde, merdivenlerde, geçitlerde veya
işçilerin geçit olarak faydalanabileceği herhangi bi r yer üzerinde ortada
bulundurulmayacak ve bunlar için uygun dolap, askı tablosu veya en az
2 santimetre yükseklikte etekliği bulunan raflar yapılacaktır.
Baş üstü yüksekliğinden düşmelere karşı gerekli tedbirler atamadan, bunlar elden bırakılmayacaktır.
Madde 360 — Baltalar, keserler, satırlar gibi el aletleri, daima kesk i n olarak bulundurulacak, bunların sapları alete sıkı ve sağlam duracak şekilde geçirilecek ve taşmmalarında uygun kılıf, askı veya mahfaza
içinde bulundurulacaktır.
Madde 361 — Kalemler, keskiler (saplı keskiler), zımbalar ve benzeri aletlerde, kalem uçları, keski ağızları ve zımba burunları, yapılacak
işe uygun biçimde ve daima keskin olacak ve bunlar kullanılırken; uygun siper veya paravanalar veya benzeri koruyucular bulundurulacaktır.
Madde 362 — Kaldıraçlar ve benzeri aletler kullanılmadıkları sırada, yere veya tezgâh üzerine dayalı ve dik olarak bırakılmayacak, yatık
olarak bırakılacaktır.
Madde 363 — Eğe ve törpülerin metal bileziği bulunan sağlam
sapları veya başka çeşit bi r tutacakları olacak ve bunlar sapsız olarak
kullanılmayacaktır.
Eğe ve törpüler, sandık açma, çivi sökme veya sert bi r cisme vurma işlerinde kullanılmayacak, bunlara çekiç ve benzeri aletle vurulmayacak ve eski eğelerden keski, kalem veya zımba gibi aletler yapılmayacaktır.
Madde 364 — Bıçakların sapları üzerine, gerektiğinde elyaf, deri
veya paslanmaz çelikten yapılmış kabza mahfazaları yapılacak veya parmak kavramları veya kalkan konulacaktır.
Kauçuğun kesilmesinde kullanılan bıçakların uçları, uygun şekilde
yuvarlatılacaktır.
Konserve, deri yüzme, deri işleme ve lastik fabrikalarında kullanılacak bıçakların taşınmaları için, uygun kılıfları veya kınları bulunacaktır.
Madde 365 — Krikolar , yük kaldırılırken yere sağlam bi r şekilde
ve dik olarak konulacak ve yükler istenilen yüksekliğe kaldırıldıktan
sonra, krikolar dayanıklı ve uygun takozlarla beslenmedikçe bu yüklerin
altında veya üstünde çalışılmayacak ve yüklerin kriko ile indirilmesin
de gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 366 — Tomruk veya kütük aktarma veya ambarlama işlerinde kullanılan kancaların veya süngülerin uçları, daima sivr i olacak ve
el kancalarının kolları, saplarına sağlam ve sıkı bir şekilde geçirilecektir.
Madde 367 — Penseler, tel makasları ve kıskaçları ile gergin tel,
yay veya benzeri teller kesilirken, telin kesilen uçlarmdan bir i uygun
şekilde tespit edilecektir.
Madde 368 — Somun sıkma veya gevşetme için, uygun anahtarlar
kullanılacak, pense ve benzeri aletler kullanılmayacaktır. Normal kollu
anahtarların ucuna boru geçirerek veya benzerleri takılarak uzatılmayacak ve anahtalar, çekiç olarak kullanılmayacaktır.
Mandren anahtarları, yuvasına gevşek oturacak ve bırakıldığında,
kendiliğinden düşebilecek şekilde olacak ve zincir, ip veya benzerleriyle
bi r yere bağlanmış olmayacaktır.
Madde 369 — Pnömatik seyyar cihazların kumanda tetikleri uygun
şekilde konulmuş olacak ve operatör elini çektiğinde, hava giriş supabı
otomatik olarak kapanacaktır. Bunların basınçlı hava hortumları ve hortum bağlantıları, yapacakları işe uygun ve dayanıklı olacak ve bunlarla
normal onarım dışında bi r parça değiştirilirken veya benzeri bi r iş yapılırken, hava hortumlarının ana valfları kapatılacaktır.
Madde 370 — Pnömatik çekiçlerin pistonları, çalışırken yerlerinden çıkmayacak şekilde yapılmış ve parça fırlamalarına karşı yaylar,
güvenlik, kancaları veya benzerleriyle korunmuş olacaktır.
Pnömatik çekiçlerden parçalar basınçlı hava ile fırlatılarak çıkarılmayacaktır.
Madde 371 — Pnömatik keskilerle perçin başı kesilirken, kesilen
perçin başlarının bi r tel sepet içine düşmesi sağlanacak ve bu işlerde çalışanlara, baş ve gözlerin korunması için uygun koruyucu araçlar verilecektir.
Madde 372 — Basınçlı çivi çakma tabancalarının tetiklerinde güvenlik tertibatı ve namlularında, parça fırlamalarına karşı, koruyucu bi r
huni bulunacaktır.
YEDİNCİ BÖLÜM
Kaldırma Makinalarında Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 373 — Normal vinçler ile oklu, raylı, köprülü, ayaklı köprülü, tek raylı, motorlu seyyar, seyyar atelye vinçleri ve platformlu kaldırıcı arabalar, maçunalar, elektrikli, pnömatik, hidrolik zincirli ve halatlı palangalar gibi kaldırma makinaları ve araçların tamburları, kaldıracağı yüke ve kullanılacak halatın çap, nitelik ve sargı sayısına uygun
olarak yapılacak ve ik i yanı gerekli yükseklikte faturalı olacaktır.
Madde 374 — Kaldırma makinalarınm çelik halat uçları, tambur
içine sağlam bi r şekilde bağlanacak ve halat üzerindeki kaldırma kancaları en aşağı seviyede olduklarında, tambur üzerinde en az ik i tam devir
yapacak boyda halat sarılı kalmış bulunacaktır.
Madde 375 — Elektrikle çalışan kaldırma makinalarında, belirtilen
üst ve alt noktalar geçildiğinde, elektrik akımını otomatik olarak kesecek ve tamburun hareketini otomatik şekilde frenleyecek bi r tertibat
bulunacaktır.
Madde 376 — Kaldırma makinaları, kabul edilen en ağır yükün en
az 1,5 katını, etkili ve güvenli bir şekilde kaldıracak ve askıda tutabilecek güçte olacak ve bunların bu yüke dayanıklı ve yeterli yük frenleri
bulunacaktır.
Madde 377 — Elektrik veya basınçlı hava ile çalışan ve yerden kumanda edilen kaldırma makinalarınm manevra halatlarında, dolaşmaları önleyecek gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 378 — Kaldırma makinaları ve araçları her çalışmaya başlamadan önce, operatörleri tarafından kontrol edilecek ve çelik halatlar, zincirler, kancalar, sapanlar, kasnaklar, frenler ve otomatik durdu
— 27 –
rucular, yetkili teknik bi r eleman tarafından üç ayda bi r bütünüyle kontrol edilecek ve bi r kontrol belgesi düzenlenerek işyerindeki özel dosyasında saklanacaktır.
Madde 379 — Kaldırma makinalarında yüklerin kaldırılmaları, indirilmeler i veya taşınmaları, yetiştirilmiş manevracılar tarafından verilecek el ve ko l işaretlerine göre yapılacaktır.
Madde 380 — Bi r kaldırma makinasmda birden çok işçi görevli
bulunduğu hallerde, kaldırma makinası operatörü, bağlayıcı, sapancı veya diğer görevlilerden yalnız birinden işaret alacak ve işaretçi, operatör
tarafından kolayca görülebilecek yerlerde duracaktır.
Operatör, her ki m tarafından verilirse verilsin, her dur işaretini daima yerine getirecektir.
Madde 381 — Yükler dik olarak kaldırılacaktır. Bunların eğik olarak
kaldırılması zorunlu olduğu hallerde manevralar, sorumlu bi r elemanın
gözetiminde yapılacak ve yük sallanmalarına ve yükün kötü durumuna,
karşı, gerekli tedbirler alınacaktır.
Madde 382 — Kaldırma makinalarmm operatörleri, özellikle eritilmiş maden potaları veya elektrikli mıknatıslarla taşınan parçaları ve
benzeri tehlikeli yükleri, çalışanlar üzerinden geçilmeyeceklerdir. B u gib i yükler taşınmadan önce, operatör tarafından sesli bi r sinyal verilecek
ve işçiler tehlikeli bölgeden ayrılıncaya kadar, kaldırma ve taşıma işleri
durdurulacaktır.
Madde 383 — İndirilen bi r yükün altından sapan halatının çekilmesi için kumanda vermeden önce işaretçi, işçilerin günvenliğini sağlayacaktır.
Madde 384 — Kaldırma makinalarmın yüksüz hareket ettirilmeleri
gerektiğinde, istifçi veya sapancılar, işaretçiye hakeret işaretini vermeden önce, denk veya sapan halatlarını kancalara uygun bi r şekilde takacaklar ve operatörler de kancaları, yeter bi r yükseklikte tutacaklardır.
Madde 385 — Operatörler, kaldırma makinalarında bi r yük asılı
bulunduğu sürece makinalarmın başından ayrılmayacaklardır.
Madde 386 — Elektrikl i mıknatıslı vinç, dinlenme halinde iken,
mıknatıslar vinç üzerinde asılı olarak yüksekte bırakılmayacak, bunlar
ya doğrudan doğruya yere değdirilecek veya bu iş için yapılmış platformlar üzerine indirilecektir.
Mıknatıslar kullanılmadıklarında, vinç üzerinden çıkarılacaktır.
Madde 387 — Açık havada çalışan vinçlerin kabinleri kapalı olacak
ve bunların operatöre en geniş görüş alanını sağlayacak şekilde yukarı
kaldırılabilen sürgülü pencereleri bulunacak ve soğuk havalarda, uygun
şekilde ısıtılacaktır.
Madde 388 — Hareket halindeki vinç kabinler i içinde veya vinç
arabaları üzerinde, yalnız görevli kimseler bulunacak ve vinç operatörleri, hiç bi r kimsenin yük üzerine binmesine veya boş halat veya kancalara asılmasına izin vermeyecektir.
Madde 389 — Kaldırma araçlarının kancalarının güvenlik kat sayısı (taşıma gücü), taşıyacakları yükün en az; el ile çalıştırılanlarda 3
katma, mekanik olarak çalışanlarda 4 katma ve erimiş maden veya yakıcı veya aşındırıcı (korozif) maddeler gibi tehlikeli yükleri taşıyanlarda
ise, 5 katma eşit olacaktır.
Madde 390 — Açık havada ray üstünde çalışan vinçlerde, rüzgârın
etkisi hesaplanacak ve bunlarda takozlama, bağlama yapılacak ve sürgü güvenlikli fren tertibatı bulunacaktır.
Madde 391 — Tek raylı askılı vinçlerde askı milinin kopması halinde, yükü askıya alabilecek bi r veya birkaç güvenlik bağlantısı bulunacaktır.
Madde 392 — Ray üstünde çalışan vinçlerde, vincin ve vinç arabasının üzerinde gidip geldikleri rayların her ik i başında ve en az tekerleklerin yarı çapı yüksekliğinde takozlar bulunacak, köprülü ve asma
vinçlerin, köprü ve vinç arabası tekerleklerinde, uygun el, ko l ve ayak
koruyucuları bulunacaktır.
Madde 393 — Tek raylı vinçlerin geçtikleri yollar, serbest tutulacak ve bu yollar, çizgilerle açıkça belirtilecektir.
Madde 394 — Ray üstünde çalışan vinçlerde, vinç kabinine ve vinç
köprü geçitlerine çıkmayı sağlayan sabit merdivenlerle vinç köprülerin
her ik i tarafında ve köprü boyunca en az 45 santimetre genişliğinde geçit veya sahanlıklar bulunacaktır.
Vinç kabin geçitlerinin köprü üzerinde güvenle geçmeleri sağlanamadığı hallerde, vinç köprüsünün her ik i başına ve köprü geçitlerine dikey vaziyette en az 40 santimetre genişliğinde sağlam yapılı, uygun şekilde korunmuş geçit veya sahanlıklar yapılacaktır.
Madde 395 — Vinç arabalarının geçit ve sahanlıkları ile bunların
altına ve üstüne rastlayacak sabit tesisler arasında 180 santimetreden az
açıklık bırakılmayacaktır.
Madde 396 — Köprü ayaklı gezer vinçlerin geçtiği yol boyu ve rayların her ik i tarafı sürekli olarak serbest tutulacak ve buralar en az 75
santimetre eninde olacaktır.
Madde 397 — Raylı vinçlerde kumanda tertibatının ve operatörlerin bulunduğu kabinler, yanmaz malzemeden ve açık havada çalışanlarmk i de ayrıca dış etkilere dayanıklı malzemeden yapılmış olacaktır.
Kabinler, operatörün bütün manevra alanını kolaylıkla görmesini
sağlayacak ve manevra için tehlikesizce dışarıya sarkabileceği şekilde yapılmış olacaktır.
Kabinlerde, operatörleri yakıcı ve korozif maddelerin sıçramasına
karşı koruyacak tedbirler alınacak ve bunlar, zararlı uçucu maddelerle,
zehirli duman, gaz ve buharlardan en uygun ve etkili şekilde korunacaktır.
Kabinler, titreşimleri önlemek için, iy i ve sağlam bi r şekilde tespit
edilmiş olacaktır.
Arıza halinde vinç operatörünün, kabini güvenlikle terk edebilmesi
için; kabinde lüzumlu halat, ip merdiven veya diğer uygun bi r inme aracı bulundurulacaktır.
Madde 398 — Raylı vinçlerin kabin kapılarının sahanlık veya geçit
seviyesinden 30 santimetreden daha yüksekte bulunduğu hallerde, bu kapıların önüne uygun basamaklar yapılacak ve kabinlerde, kum dolu bi r
kova veya elektrik akımı iletmeyen madde ile doldurulmuş bi r yangın
söndürme aleti bulundurulacaktır.
Madde 399 — Raylı vinç kabinler i içinde bulunan ana şalterden başka, kabin damı üzerine ve geçitten kolay erişilir bi r yere veya işyeri tabanının uygun bi r yerine, yalnız vinci durduran ikinc i bi r ana şalter
konulacaktır.
Madde 400 — Raylı vinçlerin yükseltmeyi sınırlayıcı tertibatı, doğrudan doğruya vincin kasnağı veya kancası tarafından harekete geçirilecek uygun akım kesme tertibatlı ve yükün, beklenmedik bi r anda inmesini önleyebilecek şekilde yapılmış olacaktır. B u tertibat, vincin, fren
tesisatına bağlı olarak çalışacak ve raylı vinç operatörlerin çalışmaya
başlamadan önce ve çalışmanın bitiminde, bu tertibatı çalıştırarak kontr o l edeceklerdir.
Madde 401 — 5 ton veya daha fazla yük kaldıran raylı vinçlerde,
2 elektrikli fren veya bi r elektrikli ve bi r mekanik fren bulundurulacaktır.
Madde 402 — Açık havada çalışan raylı vinçlerde, yük kancasını
sürekli olarak aydınlatabilecek ve vinç üzerine bağlanmış lambalar bulunacaktır.
Madde 403 — Vinç köprülerinin hareketlerini kontrol için, bu köprülerde kollu el frenleri veya pedallı ayak frenleri bulunacaktır.
Madde 404 — Asma vinç kaidelerinin tekerleklerinden, tekerlek
koruyucuları ve bunların yanında vinci tespit için uygun tertibat bulunacaktır.
Madde 405 — Vincin veya kaldırılan yükün hareketi esnasında çalışanları uyarmak için operatör, sesi açıkça işitilebilen zil, çan ve benzerleriyle işaret verecek ve bunlar hareket halinde devamlı olarak çalacaktır.
Madde 406 — Raylı vinçlerde ana şalterleri açmadan önce operatörler, bütün kumanda ko l ve düğmelerinin stop durumunda olduğunu
kontrol edecekler ve elektrik akımının kesildiği hallerde, bütün kumanda sistemini stop durumuna getirecekler ve bu durumu, akım tekrar verilinceye kadar değiştirmeyeceklerdir.
Kabinler i terk etmeden önce, raylı vinç operatörleri, bütün kumanda tertibatını stop durumuna ve ana şalterleri de açık duruma getireceklerdir.
Madde 407 — Aynı yükü kaldırmak için, ik i raylı vincin birlikte çalıştırılması halinde, her ik i vinç operatörüne, yalnız bi r işaretçi tarafından kumanda verilecek ve vinçlerin hareketlerinde ahengi sağlayacak
özel tedbirler alınacaktır.
Madde 408 — Yüklerin, vinçlerle asılı olarak taşınmasında görevlendirilen işaretçi veya işçiler, yüklerinin önünde gidecek, ray makaslarını kontrol edecek ve yüklerin bi r kimseye veya herhangi bi r engele
çarpmayacak bi r yükseklikte taşınmasını sağlayacaklardır.
Madde 409 — Raylı vinçlerin onarımında, bu vinçlerin altma döşemeli bi r iskele kurulacak veya bi r ağ çekilecek ve tekerlekleri içten ve
dıştan uygun şekilde takozlanacaktır.
Madde 410 — Vince ait ağır parçaların indirilip kaldırılması için
vinç üzerinde ceraskal veya makaralarm takılabileceği çelik kollar, halkalar veya benzerleri bulunacaktır.
Madde 411 — Raylı vinçler üzerinde herhangi bi r onarıma başlamadan önce, bütün kumanda tertibatı, stop durumuna getirilecek, ik i
ana şalter açılacak ve bunlardan biri, sıkıca bağlanacaktır.
Vinç üzerine ve uygun yerlere, onarım yapıldığına dair uyarma levhaları konulacaktır.
— 28 —
Aynı ray şebekesi üzerinde başka vinçler çalıştığında, bunları uygun uzaklıkta durduracak takozlar konulacak veya aynı işi görecek başka tedbirler alınacaktır.
Madde 412 — Halat tamburlarının ve millerinin veya motor bobinlerinin sökülmesinden evvel kaldırma halatları, tamburlar üzerinden çıkarılacaktır. Ancak, bunun sağlanamadığı hallerde, tamburun ani olarak
dönmesi önlenecektir.
Madde 413 — Raylı vinçlerde yapılan onarımın bitiminde, bütün
koruyucuları yerlerine takılacak ve vinç harekete geçirilmeden önce, onarımda kullanılan bütün araç, gereç ve malzeme kaldırılmış olacaktır.
Madde 414 — Motorlu seyyar vinçlerin kaldıracakları en ağır yükler, kabinlerin içinde veya dışında yazılı olarak belirtilecek ve kollu vinçlerde ayrıca yatıklık ve ok mesafelerine göre kaldırılmasına izin verilen
en ağır yükler, aynı şekilde gösterilecek ve bunlardan en ağır yükten
fazlası kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve ışıklı otomatik bi r uyarma
tertibatı bulundurulacaktır.
Madde 415 — Vinç operatörlerinin kaymasını önlemek için, motorlu seyyar vinçlerin platformları, tahtadan veya damarlı metal plakadan
yapılmış olacak ve buharla çalışan motorlu seyyar vinç kabinlerinin içinde, bi r yandan diğerine rahatça gitmeyi sağlayacak bi r geçit bulunacaktır.
Madde 416 — Motorlu vinçlerle yük kaldırılırken veya vinç yer
değiştirirken sesli ve ışıklı uyarma yapılacak ve bunların gece çalışmalarında farları ve arkalarında stop lambaları yakılacak ve kabinler uygun şekilde aydınlatılacaktır.
Madde 417 — Motorlu vinçler ray üzerinde hareket ettiklerinde,
makaslar görevliler tarafından idare edilecek ve operatörler, vinç şasesini veya vinç okunu herhangi bi r yere değmeyecek şekilde ayarlayacak, çalışmaların bitiminde veya geçici duraklamalarda vinci frenleyecek, okları uygun mesnetler üzerine yatıracak ve makinaları durduracaklardır.
Madde 418 — Oklu vinçlerde okların yatıklıklarma ve vinç arabasının durumuna göre, taşınabilecek en ağır yükler, vinç arabasının veya
okun uygun bi r yerinde gösterilecek ve bunlarda en ağır yükten fazlası
kaldırıldığında, durumu bildiren sesli ve otomatik bi r uyarma tertibatı
bulundurulacaktır.
Madde 419 — Seyyar vinçlerin, platformlu kaldırıcı arabaların ve
benzerlerinin tekerlekleri korunacak, bunlarda el ile çalışan sesli uyarma tertibatı bulunacak ve bunların elektrikle çalışanları, uygun ve yeterli şekilde topraklanacaktır.
Madde 420 — Geçme (teleskopik) platform tipli kaldırıcı arabalarda, yükselen üst kısmm birdenbire inmesini engelleyecek otomatik sürgülü veya benzeri uygun tertibat bulunacak ve bunlar elektrikle çalıştıklarında, platformun yükselmesini ve inmesini sınırlayacak bi r tertibat
yüklerin indirilmesini ayarlayan elektrikli veya mekanik bi r fren bulunacaktır.
Bunlar yüklü olarak yer değiştirdiklerinde, devrilmelerini önlemek
için, platformlar yere yakm tutulacaktır.
Madde 421 — Kaldırma araç ve makinalarında meydana gelen
herhangi bi r aksaklık halinde, yükleri bulundukları durumda tutabilecek
güçte frenler bulunacaktır.
Madde 422 — Macuna tamburlarının boy ve çapları, yük halatını tek kat halinde sarabilecek durumda olacak ve macunların kumanda
kolları, uygun kavrama tertibatlı bulunacaktır.
Madde 423 — Buharla çalışan maçunalarda, işçiler sıcak su veya
buharla yanmaya karşı korunacak ve eksoz borularından çıkan buharlar, operatörlerin görüşünü azaltmayacaktır.
Madde 424 — Elektrikl i macunların durması halinde, yükü askıda
tutabilecek frenleri olacak ve bunların kumanda kol başlıkları, elektrik
akımı geçirmeyen maddelerden yapılmış bulunacaktır.
Madde 425 — (Pnömatik) basınçlı hava ile çalışan macunların kumanda kutusu kolları, bırakıldığında otomatik olarak kendiliğinden ölü
noktaya gelecek tertibatlı olacaktır.
Madde 426 — E l macunları, kaldırılacak en ağır yüke göre, kaldıraç kolu veya kolları üzerinde yapılacak baskı, adam başına 10 kilogramı geçmeyecek şekilde yapılmış olacak, bunlarda kaldıraç kolu bırakıldığında, yükü askıda tutabilmek için, tambur mil i üzerine güvenlik mandalının oturacağı dişli bi r kasnak veya aynı işi görebilecek otomatik sonsuz bi r vida konulacak ve yüklerinin indirilmesini ayar ve kontrol etmek için, bi r fren tertibatı bulundurulacaktır.
Madde 427 — E n ağır yük için, kaldırma ve bağlama (sapan) zincirlerinin ve kancalarının güvenlik kat sayısı en az 5 olacaktır.
Zincirler bu özelliklerini yitirdiklerinde ve boyları % 5 den fazla
uzadıklarında ve bakla veya halka kalmaklarının dörtte birini geçen bi r
aşınma meydana geldiğinde, bunlar kullanılmayacaklardır.
Madde 428 — Tamburlara sarılan veya kasnaklar üzerinden geçen
zincirler, belirli devrelerde yağlanacaktır. Ancak, dökümhanelerde veya
yağ ve greslerin kuru veya benzeri maddeleri zincirler üzerinde toplanabileceği yerlerde, kullanılan zincirler ve sapan zincirler i yağlanmayacaktır.
Madde 429 — Yüklerin kaldırılmasında kullanılan zincirlerde, düğüm ve büküm olmayacak, sert ve kesici köşeli yükler kaldırılırken, köşelerle zincirler arası, uygun yastıklarla beslenecek ve kırılan bi r kaldırma veya bağlama zinciri, telle bağlanmayacak veya civatalarla tutturul –
mayacaktır.
Madde 430 — Kaldırma ve bağlama zincirleri, kullanılmadıkları
zaman, uygun kancalara asılacak ve bunların paslanması önlenecek, ezilmelere ve korozif maddelerin etkilerine karşı korunacaktır.
Madde 431 — Çelik halatların güvenlik kat sayısı 6 dan aşağı olmayacak ve halatların ek yerleri, halkaları, başlık ve bağlantıları halatların kaldıracağı en ağır yüke dayanıklı olacaktır.
Madde 432 — 6 bükümlü çelik halatların 50 santimetre veya özel
çelik halatların 1 metre boyunca dayanımlarım, aşağıda gösterilen miktarlarda kaybetmiş olanları kulanılmayacaktır.
7 telli çelik halatlarda % 12,
19 telli çelik halatlarda % 20,
37 telli çelik halatlarda % 25,
61 telli çelik halatlarda % 25,
Seal özel çelik halatlarda % 12,
Üçgen bükümlü özel çelik halatlarda % 15,
Nuflese özel çelik halatlarda % 20.
Madde 433 — Çelik halatların bağlantı kısımlarında tellerin aşınması, kopması ve bağlantının gevşemesi gibi hallerde, halatın 1 – 3
metresi, uygun şekilde kesilecek ve halatın başları, yeniden uygun şekilde bağlanacaktır.
Madde 434 — Kaldırma veya çekme işlerinde kullanılan ip halatlar, iy i cins kenevirden veya benzeri elyaftan yapılacak ve bunların kopmaya karşı, güvenlik kat sayıları en az 3 olacaktır.
İp halatlar, asitlerin veya bunların buharlarının yahut yıpratıcı
diğer kimyasal maddelerin bulunduğu yerlerde kullanılmayacak ve saklanmayacaktır.
İp halatlar, ıslak olduklarında kurutulacak, kirl i olduklarında yıkanacak ve kuru olarak saklanacaktır.
Madde 435 — Kaldırma araç ve makinalarınm alt kısmında bulunan makaraların uygun koruyucuları olacak ve bu makaralarm kaymaları önlenecektir.
Madde 436 — Kaldırma araç ve makinalarınm yük kancaları; demir , dövme, çelik veya benzeri uygun malzemeden yapılmış olacak, yüklerin kurtulup düşmelerini önlemek için, bunlardan güvenlik mandalı
veya uygun güvenlik tertibatı bulunacaktır.
Madde 437 — Eşit kollu sapanlarla uygun şekilde taşınamayacak
yükler için, kolları eşit boyda olmayan sapanlar kullanılacaktır.
Birden fazla kollu sapanlar kullanıldığında, sapan kollarının başları, aynı halkaya bağlanacak ve sapan kolları uygun açıklıkta olacaktır.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Taşıyıcılarda (Transportar) Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 438 — Merdaneli, ağırlıklı zincirli ve havaî zincirli transportörierle tomruk transportörü, sonsuz vidalı, pnömatik ve bantlı transportörler ve benzeri taşıyıcıların üzerinden geçmek zorunluluğu bulunan
hallerde, güvenliği sağlayan geçitler yapılacak ve hareket halindeki transportörlerin üstüne çıkmalar önlenecektir.
Madde 439 — Transportörlerin çukurda veya yer seviyesinde bulunduğu hallerde, bunlar ve boşluklar, uygun korkuluk ve eteklerle korunacaktır.
Madde 440 — Çalışanların üstünden geçen transportörlerin altlarına saç levha veya tel kafesten koruyucular konulacaktır.
Madde 441 — Transportörlerin yükleme ve boşaltma yerleriyle hareket ve germe tertibatının bulunduğu uygun yerlere durdurucu tertibat konulacaktır.
Madde 442 — Yükleri eğik olarak yükselten transportörlerde hareketin durması halinde, yüklerin kaymasını ve transportörün geriye doğru boşa çalışmasını önleyecek mekanik bi r tertibat bulundurulacaktır.
Madde 443 — Transportörlerin eriştikleri yerler, operatörün kumanda görüş sahası dışında bulunduğu hallerde, transportör boyunca
tehlikeli noktalarda bulunabilecek işçilere, operatörün, transportörün
harekete geçeceğini bildirmesini sağlıyacak sesli veya ışıklı bi r tertibat
kurulacaktır.
Madde 444 — Merdaneli, ağırlıklı transportörlerin dirsekli kısımları ile yerden 150 santimetreden fazla yüksekte bulunan taşıma yollarının
yanları, parça düşmelerine karşı uygun şekilde korunacaktır.
— 29 —
Madde 445 — Bantlı transportörlerden bantların kopmalarına
karşı, uygun koruyucular yapılacak ve bunlar, silindirin ik i başından en
az 1 metre uzatılacaktır.
Madde 446 — Bantlı transportörler ile taşman malzeme, bi r boşaltma tertibatı ile alınarak yer altında olan ve ağızları, geçilen yerlerde bulunan silolara boşaltıldığı hallerde, bu silo ağızlarına malzemeyi geçirecek aralıklı ızgaralar konacak veya uygun korkuruk ve eteklikler yapılacaktır.
Madde 447 — Bantlı transportörlerin baştaki silindi r veya tamburlarına yapışan maddeler el ile temizlenmeyecek, bunlar uygun bıçaklar
veya döner fırçalarla temizlenecektir.
Madde 448 — Şişe, kavanoz ve benzerlerinin devrilme veya düşmelerini önlemek için, tablalı transportörlerin taşıma yüzeylerinin her ik i
tarafına, uygun yükseklikte koruyucular yapılacaktır.
Madde 449 — Kovalı yatık transportörlerin en az 215 santimetre
yüksekliğinde ve transportörü tamamen kapatabilen ve kontrolü, temizlenmesi ve onarımı için, üzerinde kırılmaz camlı pencereleri veya takma
kapakları bulunan ve bina içinde geçtikleri her katta, kovaların boşalmasını sağlayan koruyucuları bulunacak ve tesisatın kumanda kolları, güvenli ve kolay erişilir bi r yerde bulunacaktır.
Madde 450 — Merdaneli transportörlerin merdaneleri arasında 15
santimetreden fazla bi r açıklık bulunduğunda, bunlar metal, ağaç veya
diğer bi r maddeden yapılmış uygun ve dayanıklı kaplarla kapatılacak
ve miller ve dirsek dişlileri, uygun şekilde korunacaktır.
Madde 451 — Seyyar transportörlerin eğimleri, kriko, sonsuz vida
gibi mekanik veya otomatik bi r tertibatla ayar edilecek ve seyyar transportörlere elektrik akımı, uygun kablolarla verilecek, gerilim altındaki
bütün kısımlar izole edilecek ve metal kısımlar topraklanacaktır.
Madde 452 — Sonsuz vidalı transportörler, çelik veya levhalarla
döşenmiş oluklar içine konulacak, bu oluklar en az 3 milimetre kalınlığında ve kaldırılıp açılabilen aynı malzemeden yapılmış kapaklarla kapatılacaktır. B u kapakların altma metal ızgaralar yerleştirilecektir.
Kapaklar açılınca transportör otomatik olarak duracaktır. Bunun
sağlanamadığı hallerde, transportör durdurulmadan ve kumanda tertibatı kilitlenmeden, tıkanıklıklar gidirilmeyecek veya onarım yapılmayacak ve bunların motorları, fazla yüklemede otomatik olarak duracaktır.
Madde 453 — Pnömatik transportörlerin verici veya emici ağızları,
sağlam kafeslerde korunacak ve vantilatörlerinin yatakları, tozlara karşı
tecrit edilmiş olacak ve bunların otomatik yağlama tertibatı, uygun yerlere konmuş bulunacaktır.
Madde 454 — Pnömatik transportörlerin kanalları, bu kanalların
çapma uygun kalınlıkta çelik veya aynı dayanıklılıkta saçtan yapılacaktır.
B u kanalların temizlenmesine yarayan menfezlerde, menteşeli veya
kızaklı ve sağlam sürgülü kapaklar bulunacak, buralarda statik elektriğe
karşı, topraklama yapılacak veya benzeri tedbirler alınacaktır.
Madde 455 — Pnömatik transportörlere, taşıyacakları, malzemeler
el ile verildiği ve besleme ağzının çapı 30 santimetre veya daha büyük olduğu hallerde, bu ağızlara, kanallardan en az 1 metre uzakta uygun huniler yapılacaktır.
DOKUZUNC U BÖLÜM
Motorlu Arabalarda Alınacak Güvenlik Tedbirleri :
Madde 456 — Motorlu arabaların gündüz çok loş ve karanlık yerlerde veya gece kullanıldığında, ön ve arka ışıkları yakılacaktır.
Motorlu arabaların operatör platformlarının üstleri ve kenarları,
demir veya çelikten yapılmış sağlam boru korkuluklarla korunacaktır.
Madde 457 — Motorlu arabaların güçlü frenleri olacak ve dikiz
aynaları bulunacaktır. Tekerlekleri veya tırtılları, şase dışında ise bunlar uygun şekilde korunacaklardır.
Madde 458 — Benzin, mazot ve benzeri yakıtla çalışan motorlu
arabalar, patlayıcı maddelerin, tozların ve parlayıcı buharların bulunduğu yerlerin yakınında, binaların içlerinde, vasıtaların akaryakıt depolarının doldurulduğu kapalı yerlerde kullanılmayacaktır.
Madde 459 —> Motorlu arabaların klakson, çan veya zil sesleri, işyerindeki diğer sinyal seslerinden farklı, diğer makinaların meydana getirdiği gürültüleri bastıracak kadar kuvvetli ve titiz olacak ve aynı işyerinde çalışan çeşitli motorlu arabalar için aynı ses tonu kullanılacaktır.
Madde 460 — Görevli olmayanların motorlu arabalar ve römorklar
üzerine çıkmaları, operatörler tarafından önlenecek ve bunlar, üzerinde
açıkça gösterilmiş bulunan en ağır yükten fazla yüklenmeyecek ve yükler, arabanın gabarisi dışına taşırılmayacak ve sağlam bi r şekilde bağlanacaktır.
Madde 461 — İşyerlerindeki demiryolları şebeke ve tesislerinin inşa,
tertip, tanzim, yükleme, boşaltma, işletme, bakım ve onarım işleri T.C.
Devlet Demiryolları mevzuatına göre yapılacaktır.
Madde 462 — İşyerlerindeki tren personeli ve görevlilerinden başkaları, hareket halinde olan vagon ve lokomotifler üzerinde bulunmayacaklardır.
Madde 463 — İşyerlerindeki demiryollarınm, binalara yakın olarak
geçmeleri zorunlu olan hallerde, bu binalara demiryolunun bulunduğu taraftan kapı açılmayacak ve buralarda işçiler durmayacak^ eşya ve malzeme bırakılmayacak ve bunları yasaklayan uyrama levhaları bulundurulacaktır.
Madde 464 — İşyerlerinde, demiryolları seviyesinde bütün geçitler
kapatılacak ve bunların yerine, yayalar ve araçların geçmesine özgü üst
veya alt geçitler yapılacaktır. Bunların sağlanamadığı hallerde, geçitlerde
gerekli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
Madde 465 — Akaryakıtla çalışan lokomotiflerin yakıt depolarının
doldurulmasına yarayan ağızlar, doldurma dışında kapalı tutulacak ve
doldurma sırasında motorlar durdurulacaktır.
Madde 466 — Elektrikl i lokomotif makinistleri, kumanda kol veya
kollarını çıkarıp almadan veya bunları kilitlemeden yerlerini terk etmeyeceklerdir.
Madde 467 —• işyerlerindeki lokomotiflerin makinistleri, lokomotifler harekete geçmeden önce veya yol geçitlerine yaklaşırken veya binalara girerken veya diğer tehlikeli yerlerde sesli ve ışıklı uyarma yapacaklardır.
Madde 468 — işyerlerinde, lokomotife bağlı olmadan bi r vagona
veya bi r katara yer değiştirildiğinde, o vagon veya katarı, el freni ile
kontrol altında tutmak için, bi r işçi görevlendirilecektir.
Yer i değiştirilecek vagonlar hareket ettirilmeden önce, vagonlar arasında veya altında veya ray üzerinde hiç bi r işçinin kalmadığı kontrol edilecektir.
Madde 469 — Lokomotifler veya vagonlar bi r binadan çıkarken
veya bi r binaya girerken tren personelinden bi r görevli, uygun aralıkla
vagonların önünde ilerleyecek ve gerekli uyarmaları yapacaktır.
Madde 470 — İşyerlerindeki bakım ve onarım hatlarının makaslarıyla, parlayıcı, patlayıcı, korozif veya tehlikeli maddeler taşıyan sarnıçlı
vagonların bulunduğu hatların makasları kilitlenecek ve parlayıcı sıvılar
taşıyan sarnıçlı vagonların boşaltıldığı hatlar, yalnız bu işte kullanılacaktır.
Madde 471 — Parlayıcı sıvıların veya gazların yüklü bulunduğu vagonlar, boşaltma veya doldurma rampalarında bulunduklarında, bunlar
ve bağlantı boruları topraklanacaktır.
Madde 472 — Vagonların yükleme veya boşaltılmasında çalışan işçiler, vagonlara bi r kalas üzerinden geçmek zorunluluğunda kaldıkları
hallerde, bu kalaslara uygun basamak çıtaları çakılacak ve kalasın her ik i
başı sağlamca bağlanacak ve bu işçilere, uygun emniyet kemerleri verilecek ve vagonların yanında yardımcı bi r işçi görevlendirilecektir.
Madde 473 — Kenarları açık vagonlardan mekanik kepçelerle döküm halindeki maddeler veya mıknatıslı vinçlerle metal parçalar boşaltılırken, işçiler vagon İçinde bulundurulmayacaktır.
Madde 474 — Kenarları açık vagonların veya cevher vagonlarının
dip kapaklarının açılmasında, sap kısmında bi r koruyucu bulunan emniyet anahtarları kullanılacaktır.
Madde 475 — Yük vagonlarından yere boşaltılan malzeme, hat gabarisi dışında bulundurulacak ve hatlara doğru kaymayacak veya yıkılmayacak şekilde istif edilmiş olacaktır.
Madde 476 — Sıvı, kıvamlı veya yarı katı korozif maddelerle parlayıcı veya zehirli maddeler ve basınçlı gazların taşınmasında kullanılan
sarnıçlı vagonlar, doldurulma ve boşaltılmalarında sürekli bi r gözetim
altında bulundurulacak ve bu işlerin bitiminde, kullanılan boru ve rekorlar ortadan kaldırılacaktır. Doldurma ve boşaltma işlerinin durdurul ­
ması gerektiği hallerde, kullanılmakta olan boru ve rekorlar, yerinden
çıkarılacaktır.
ONUNC U BÖLÜM
Boru Tesisatında Alınacak Güvenlik Tedbirleri:
Madde 477 — Sarnıçlı vagonların doldurulmasında veya boşaltılmasında kullanılan boru, vana, supap ve bunlarla ilgili parçalar, taşıyacakları maddelerin kimyasal etkilerine ve en yüksek basınç ve sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılacak ve boru tesisatı, sifon yapmayacak şekilde
kaplara bağlanmış olacaktır.
Madde 478 — Boruların uzayıp kısalabilmeleri için, uygun yerlerinde genişleme dirsek veya bağlantıları bulunacak ve bunların başları sağ-
— 30 —
lam bi r şekilde tespit edilecek ve borular, ayarlanabilen ve düzgün şekilde yerleştirilmiş dayanaklar üzerine konulacaktır.
Boru şebekesinin en alçak noktasında, kontrol ve boşaltma ağızları
bulunacaktır.
Madde 479 — Yakıcı derecede sıcak maddeler taşıyan borular, bi ­
naların duvar, bölme, döşeme veya diğer kısımları içinden geçtiklerinde, bunların etrafında en az 6 milimetrelik bi r boşluk bırakılacak 100 °C
den üstün bi r sıcaklıkta su buharı, gaz veya sıvıların taşındığı borular,
ısı geçirmeyecek uygun malzeme ile kaplanacaktır.
Madde 480 — Parlayıcı sıvıların taşındığı borular, buhar kazanlarının, motorların, elektrik akımı kesicilerinin ve çıplak ateş veya alevin
bulunduğu yerlerden geçirilmeyecektir.
Madde 481 — Binaların dışında veya yer altında bulunan borular,
dona karşı uygun şekilde korunacaktır.
Madde 482 — Boru tesisatındaki borular, vanalar, supaplar ve bunlarla ilgili parçalar, taşındıkları maddelere göre ayrı renklerde boyanacak ve kolay görülebilen yerlere belirti işaretler konulacak ve kollu veya saplı vana ve muslukların üzerinde, bunların açık veya kapalı olduklarını gösteren işaret veya tertibat bulunacaktır.
Otomatik vanaların üzerlerinde, bunları gerektiğinde el ile çalışır
duruma getirecek bi r tertibat bulundurulacaktır.
Madde 483 — Asitlerin veya basınçlı sıvıların taşındıkları boruların vanalarının ko l ve kapakları, uygun şekilde korunacaktır.
Madde 484 — Borularm herhangi bi r kısmında yoğunlaşan sıvıların
veya biriken yağlarm boşaltılması için, bunların gerekli yerlerine seperatör veya kondansatörler konulacak ve bunlarda en az bi r boşaltma vanası bulunacaktır.
Madde 485 — İşyerlerinde boru tesisatı, periyodik olarak kontrol
edilecek ve kusurlu bulunan vanalar, kaçak yapan bağlantılar ve aşınmış
olan borular değiştirilecektir.
ONBİRNCİ BÖLÜM
Malzemenin Kaldırılma, Taşınma, İstiflenme ve Depolanmasında
Alınacak Güvenlik Tedbirleri
Madde 486 — Malzemenin kaldırılması, taşınması, istiflenmesi ve
depolanmasında genellikle mekanik araçlar kullanılması esastır.
Ağır parçaların ekip halinde kaldırıldığı veya taşındığı hallerde, önceden belirtilen kumanda hareket ve işaretleri kullanılacaktır.
Madde 487 — Fıçı, varil ve benzeri büyük yuvarlak kaplar, eğik
düzlemlerden indirilirken takozlar, kaldıraçlar, halat ve ipler kullanılacak
ve işçiler, eğik düzlemin alt başında ve indirilen kapların önünde durmayacaklardır.
Madde 488 — Ağır parçaların boru veya çubuk ve benzeri yuvarlak parçalar üzerinde yürütülerek taşındığı hallerde, bunlar el ile itilmeyecek, kaldıraçlarla veya benzerleri ile hareket ettirilecektir.
Madde 489 — İşyerlerinde malzemeler, aydınlatmayı engellemeyecek, makina ve tesisatın çalışmasını güçleştirmeyecek, geçitlerde gidiş
ve gelişi aksatmayacak ve yangın söndürme tesisatının kullanılma ve çalışmasını engellemeyecek ve devrilmeyecek şekilde ve ağırlıklarına dayanacak taban üzerine ve ancak 3 metre yükseklikte istiflenecektir.
Madde 490 — Ağır çuval ve torbalar, dört köşesi çaprazlama olarak
ve en çok 5 sırada bir , 1 torba eksik konularak istif edilecektir.
Madde 491 — Kızışmayı önlemek ve dengeyi sağlamak için, kesilmiş keresteler, yerden yüksekte yapılan raflar üzerine yatay olarak veya
az eğik sıralar halinde istiflenecek ve her sıra arasına, uçları geçitleri
kapamayan latalar atılacaktır.
Madde 492 — Çubuk ve borular, uygun raf veya sehpalar üzerine
veya bunların sağlanamadığı hallerde, kalaslardan yapılacak bi r taban
üzerine istiflenecek ve İstifin her ik i tarafı, dayanıklı kazıklarla desteklenecektir.
Madde 493 — Kur u maddelerin döküm halinde bulunduğu ve alttak i boşaltma ağzından, bu maddelerin mekanik vasıtalar veya el ile alındığı üstü açık siloların üst ağızları, uygun ızgaralarla kapatılacaktır.
Madde 494 — Kur u maddelerin döküm halinde bulunduğu silolara
işçilerin girmesi gerektiğinde, her işçiye, ucu sağlam bi r yere bağlanmış
uygun emniyet kemeri verilecek ve silo ağzında sürekli olarak görevli bi r
işçi bulundurulacaktır.
Madde 495 — Döküm halinde kuru maddelerin depolandığı siloların sahanlık ve sabit dik veya yatık merdivenleri bulunacak ve bunlar
uygun korkuluklarla korunacaktır.
Madde 496 — Yanabilen kuru maddelerin döküm halinde depolandığı silolar, ateşe dayanıklı maddelerden yapılmış olacak ve bunlarda
uygun havalandırma tertibatı bulunacaktır.
Madde 497 — Kur u maddelerin yığın halinde depolandığı ve bunların el aletleri ile alındığı hallerde, yığınların dip tarafında, bunların dengesini bozabilecek nitelikte boşluklar meydana getirilmeyecektir.
Madde 498 — Depoların kuru maddeler, patlayıcı veya zehirleyici
karışımlar meydana getirebilecek nitelikte olduğu hallerde, yükleme,
boşaltma ve depolama işlerinde ayrıca gerekli özel tedbirler alınacaktır.
ONİKİNCİ BÖLÜM
Bakım ve onarım işlerinde alınacak güvenlik tedbirleri
Madde 499 — İşyerinde çalışanlar; bina veya bina kısmında, inşaatta, makinada, tesisatta, alette ve edevatta göreceği noksan veya tehlikeli
durumu, amirine veya bakım ve onarım işleriyle görevli olanlara hemen
bildirecek ve işveren de bu kusurları en kısa zamanda ve uygun şekilde
giderecektir.
Madde 500 — Bakım ve onarım işlerinin yapılabilmesi için, koruyucu tertibatın kaldırılması gerektiği hallerde, bunlar makina durdurul ­
duktan ve onarım işlerinden sorumlu olanlardan izin alındıktan sonra
kaldırılacak ve onarım işlerinden sorumlu kişi, onarılan makina, cihaz
veya tesisatın çalışmasına izin vermeden önce, koruyucu tertibatın uygun şekilde tekrar yerlerine konulup konulmadığını kontrol edecektir.
Madde 501 — Bakım ve onarım işlerinde, uygun ve yeterli bi r aydınlatma sağlanacak ve gerektiğinde özel aydınlatma yapılacak, bakım ve
onarım işleriyle görevli işçilere, alev geçirmez el lambaları verilecektir.
Madde 502 — Bakım ve onarım işleri ile görevlendirilenlere, yapılacak işlerin gerektiği bütün aletleri alabilecek büyüklükte ve işyerindeki
platform veya diğer yüksek yerlere tehlikesizce çekebilecek takım çantaları veya kutuları verilecek, bakım ve onarım işlerinde kullanılan büyük aletlerin taşınması için, özel el arabaları bulundurulacaktır.
Madde 503 — Bina ve tesisatta yapılacak bakım ve onarım işlerinde, geçici olarak uygun ve güvenli sabit merdivenle platformlar, geçit
veya iskeleler yapılacaktır.
Madde 504 — İşyerlerinde bakım ve onarım işleri, bu yerlerdeki
çalışmalar durdurulmadan yapıldığı hallerde, gerekli güvenlik tedbirleri
alınacaktır.
Madde 505 — Kuy u veya diğer yeraltı tesislerinde yapılacak bakım
ve onarım işlerinde; zararlı, zehirleyici, boğucu veya parlayıcı gaz veya
sıvıların tehlikeli bi r şekilde toplanacakları gözönünde bulundurularak
gerekli ve yeterli güvenlik tedbirleri alınacaktır.
B u gibi yerlerde, tecrübeli ve usta işçiler çalıştırılacak, bunlara uygun kişisel koruma teçhizatı verilecek ve tecrübeli bi r veya birden fazla
gözlemci görevlendirilecektir.
Madde 506 — Hendek, çukur ve diğer kazı işlerinin yapıldığı yerlere, uygun şekilde payandalar ve korkuluklar yapılacak ve buralara, geceleri ışıklı uyarma levhaları konulacaktır.
Madde 507 — Sürekli olarak transmisyonla çalışılan işyerlerinde,
bakım ve onarım sırasında boşa alınan kayışlar, sabit kancalara veya uygun diğer tertibata takılacaktır.
Madde 508 — Basınçlı kazanlar ve kaplar, basınç altında iken onarılmayacaktır.
Madde 509 — Betondan yapılmış depolar içinde bakım ve onarım
için çalışılması ve Özellikle betonun kırılması gereken hallerde, beton
tarafından emilmiş bulunan maddelerin meydana getirebilecekleri tehlikelere karşı, gerekli özel koruma tedbirleri alınacaktır.
Madde 510 — Tehlikeli gaz, buhar veya sislerin meydana gelebileceği tank veya depolar içinde yapılacak bakım ve onarım işlerinde; işçilere maskeler, solunum cihazları ile emniyet kemerleri gibi uygun kişisel
korunma araçları verilecek ve iş süresince tank veya depo ağızlarında bi r
gözlemci bulundurulacaktır.
Madde 511 — Onarılacak depo veya tanklar, başka depo veya tanklarla bağlantılı bulunduklarında, bağlantı borularının vanaları, güvenli
bi r şekilde kapatılacak veya bu borular sökülerek bağlantı ağızları, kör
tapa veya kapaklarla kapanacaktır.
Madde 512 — Onarılacak tank veya depoların içinde mekanik karıştırma tertibatı bulunduğu hallerde, bakım ve onanma başlanmadan önce,
karıştırıcı tertibatın güç kaynağı ile bağlantısı kesilecek ve karıştırıcılar,
uygun şekilde takozlanacak, desteklenecek veya bağlanacaktır.
Madde 513 — Tehlikeli sıvıların bulunduğu tank ve depolar, en geç
yılda bi r defa kontrol edilecek ve onarımda bunlar tamamen boşaltılacak,
bağlantı boruları sökülecek veya uygun kör tapalarla tıkanacak veya
vanaları kapatılacaktır.
Birikinti ve çamurlar, depo dışında duracak işçiler tarafından gelberi
veya diğer uygun aletlerle dışarı çıkarılacak ve depo ağzından içeri uza-
— 31 —
tılacak spralli borular veya hortumlarla ve basınçlı su ile yıkanacak ve
gerektiğinde uzun saplı araçlarla kazınarak raspalanacak ve kıvılcım ve
darbe etkisiyle patlama veya parlama tehlikelerine karşı, özel koruma
tedbirleri alınacaktır.
Dışarıdan temizlenemeyen büyük depolara işçilerin girmesi gerektiği hallerde, bu işçilere; çizme, eldiven, gözlük, elbise veya temiz hava
maskesi gibi uygun kişisel korunma araçları verilecek ve depo ağzında,
İşin süresince bi r gözlemci bulundurulacaktır.
İşyerinde buhar bulunduğu ve temizleme işlerinde kullanıldığı hallerde, deponun hava ağzı ile buhar verilen ağızdan başkaları kapatılacak
ve depo içine, basınçlı buhar verilecek ve depodaki sıvının özelliğine göre,
buhar verme süresinin bitiminden önce, deponun diğer ağızları açılacaktır.
İşyerinde buhar bulunmadığı hallerde depo, su ile tamamen doldurulacak ve en az 24 saat kadar su verilmek suretiyle sürekli olarak karıştırılacaktır.
Buhar veya akarsu verildikten sonra, dipte toplanabilecek birikinti ­
ler, uygun şekilde temizlenecek ve depo, en az 2 saat hava basma veya
emme suretiyle havalandırılacaktır.
Havalandırmanın bitiminde deponun içi, ilgililerce kontrol edilecek,
yapılan kontrol ve analizler sonucu, deponun uygun şekilde temizlenmediği anlaşılırsa, su veya buharla temizleme ve havalandırma tekrarlanacaktır.
Madde 514 — İçinde işçilerin çalışmakta olduğu küçük depo veya
kapalı yerlere, gerektiğinde sürekli olarak ve uygun şekilde temiz hava
verilecektir.
Madde 515 — Korozif, parlayıcı, patlayıcı veya zehirli maddelerin
taşındığı boru veya kanalların onarım işlerine başlanmadan önce, vanalar iyice kapatılıp kilitlenecek veya uygun sürgü tertibatı ile bağlanacak,
boru ve kanallar tamamen boşaltılacak ve bu arada çıkacak gaz veya
buhar, dağılıp kayboluncaya kadar beklenecektir.
Oksijenle kaynak veya kesme işleri yapıldığı hallerde, borular yıkanacak ve gerektiğinde kaynar su veya buhar geçirilecektir.
Madde 516 — Tehlikeli maddelerin taşındığı boruların manşon ve
flanşlarmın sökülmesi gerektiğinde, manşon ve flanşlarm etrafı kurşun
b i r levha ile korunacak ve önce flanşlarm a’t kısımlarındaki somunlar,
sızıntı başlayıncaya kadar gevşetilecek, sızıntı kesildikten sonra flanşlar
tamamen açılacaktır.
Birbirine yapışmış veya kaynamış olduğu görülen flanşlar, uygun bi r
kalem veya başka uygun bi r aletle açılacaktır.
Madde 517 — Tehlikeli maddelerin taşındığı boru ve kanalların
onarım işleriyle görevlendirilen işçilere, taşman maddelerin özelliklerine
uygun kişisel korunma araçları verilecek ve işçiler bunları çalışırken kul ­
lanacaklardır.
Madde 518 — Kaynak işleri yapılan işyerlerindeki gaz tüpleri, borular, elektrik kabloları ve benzeri malzeme; ezilmeyecek, devrilmeyecek
veya düşmeleri veya çarpmaları önlenecek şekilde yerleştirilmiş olacak
ve elektrik kaynağı yapılan yerlerde, uygun paravana veya bölmeler bulundurulacaktır.
Madde 519 — Parlayıcı veya patlayıcı maddeler taşınmış olan kaplara, üzerinde kaynak veya oksijenle kesme işi yapılmadan önce, bunlar
buharla veya diğer bi r usul ile temizlenecek, zararlı veya tehlikeli gazların, kap içinde kalıp kalmadığı kontrol edilecek ve kaplar, karbondioksit
veya azot veya asal gazlar veya benzerleri ile doldurulacak, oksijenle kesme işleri yapıldığı sürece bu gazlardan biri, yavaş yavaş verilecektir.
Madde 520 — Gömlekli veya çift cidarlı veya kapalı kaplarda ısı
veya kaynak işleri yapılmadan önce, bunlar iyice havalandırılacak ve kaynak işlerinin yapıldığı sürece hiç bir şekilde oksijen verilmeyecektir.
Madde 521 — Korkuluklu platformlarla çalışılması imkânı sağlanamayan ve 4 metreden fazla yüksekliği bulunan binaların dış kısımlarında,
çatılarında ve benzeri yüksek yerlerde, bakım veya onarım işleriyle her
türlü bina sökme ve yıkma işlerinde gerekli güvenlik tedbirleri alınacak
ve çalışan işçilere, uygun baret, emniyet kemerleri ve bağlama ipler i gibi
kişisel korunma araçları verilecek ve işçiler bunları kullanacaklardır.
ALTINC I KISI M
Kişisel Korunma Araçları
Madde 522 — B u kısımda sözü geçen:
1) Baret; içinde bi r ayar kayışı, file veya bantlar bulunan ve başı,
ve darbelere karşı koruyan sert bir başlık,
2) Koruyucu gözlük; kullanan kimsenin her durumda ve işin özelliğine göre gözlerini korumak üzere yapılmış değişik tipteki gözlükler,
3) Yüz siperi; ayarlı bi r bantla başa tespit edilebilen, mafsallı şekilde indirilip kaldırılabilen ve yüzü, kısmen veya tamamen dış etkilere
karşı koruyan saydam yüz siperi,
4) Başlık; işçilerin başlarma giydikleri ve gözlerini, yüzlerini boyunlarım koruyan araç,
5) Siper, el ile tutulan veya işçinin müdahalesi olmadan lüzumlu
bi r yere tespit edilerek gözleri ve yüzü koruyan saydam siper,
6) Filtreli toz maskesi; yüze takılan ve kullanan kimseye, çevresindeki tozlu havayı, bi r filtreden geçirerek veren maske,
7) Süzgeçli gaz maskesi; havanın ihtiva ettiği zararlı gas ve buharları süzmek üzere kimyasal maddeler ihtiva eden bi r süzgeci bulunan
maske,
8) Basınçlı temiz hava maskesi; kullanan kimsenin başına ta’ulan
spiralli bi r hortumla uygun bi r sistemden alınan basınçlı temiz havayı
veren maske,
9) Hortumlu temiz hava maskesi; kullananın yüzüne takılan ve
ucundaki hortum vasıtası ile normal atmosfer basıncmdaki temiz havanın
solunmasını sağlayan maske,
10) Basınçlı oksijen solunum cihazı; yüze takılan bi r maskeye
bağlı, oynak bi r hortum vasıtasıyla oksijen ihtiva eden uygun bi r sistemle bağlantılı cihaz,
11) Basmçlı hava solunum cihazı; yüze takılan bi r maske ile oynak
bi r hortum vasıtasıyla basınçlı hava ihtiva eden tüple bağlantılı cüıaz,
12) Oksijen üretimli solunum cihazı; yüze takılan bi r maske ile
kimyasal bi r yolla üretilen oksijenin solunumunu sağlayan cihaz,
anlamındadır.
Madde 523 — Başlarına bi r cismin düşmesi, çarpması veya vurul ­
ması tehlikesi olan işlerde çalışan işçilere, başın korunması için başa iy i
oturan ve yanmaz veya ağır yanar malzemeden ve elektrik tehlikesi olan
yerler için, iletken olmayan malzemeden yapılmış uygun baretler verilecektir.
Kullanılmış baretler, dezenfekte edilmeden başka işçilere verilmeyecektir.
Makinalarm yanındaki işçilerin saçları, bütünüyle uygun keplerle
veya benzeri bi r örtü ile korunacaktır. Kadınların saçlarının korunmasında, önden bağlanan başörtüleri kullanılmayacaktır.
Madde 524 — Gözler için tehlikeli olan işlerde çalışan her işçiye,
gözün korunması için işe en uygun gözlükler verilecek ve işçiler bu gözlükleri kullanacaklardır.
Normal görmeleri için sıhhî gözlük kullanmak zorunda bulunan işçilerin, koruyucu gözlük takmaları gerektiği hallerde, koruyucu gözlüklerin camları, sıhhî gözlükteki camların numaralarına uyacak veya koruyucu gözlüklerin, sıhhî gözlükler üzerine takılması sağlanacaktır.
Koruyucu gözlükte veya yüz siperinde veya çeşitli maskelerde kul ­
lanılan cam veya saydam plastik malzeme, işe uygun ve dayanıklı olacak
ve normal görmeyi bozacak duruma gelen gözlük veya siperler kuilandırılmayacaktır.
Kesme, zımba, perçin, kalafat, raspa ve kuru taşlama gibi işlerde çalışan işçilere, parça veya çapak sıçramalarına karşı, kırılmaz saydam plastikten veya tel kafesten yapılmış gözlük verilecektir.
Erimiş maden işlerinde çalışan işçilere, ışınlara karşı, uygun renkli
ve ısıya ve sıçrayacak parçalara karşı dayanıklı ve gerektiğinde mafsallı
uygun koruyucu gözlükler ve siperler verilecektir.
Asitlerle veya kostik maddelerle çalışan işçilere, cam etrafındaki çerçeveleri yüze kolayca uyacak ve havalandırma delikleri, sıçrayacak sıvının girmesini engelleyecek şekilde yapılmış gözlükler verilecektir.
Gözleri rahatsız eden, gaz, duman veya buğuların bulunduğu yerlerde
çalışan işçilere, havalandırma delikleri bulunmayan, gözleri sıkıca çevreleyen ve bu maddelere karşı dayanıklı malzemeden ve buğulanmayı önleyecek şekilde yapılmış koruyucu gözlükler verilecektir.
Oksijen kaynağı, elektrik kaynağı, kesme ve ocak işleri veya benzeri
fazla ışıklı işlerde çalışan işçilere, meydana gelen ışınlardan gözleri koruyacak nitelikte renkli malzemeden yapılmış uygun koruyucu gözlükler
verilecektir.
Kullanılmayan yüz siperleri ve koruyucu gözlükler, özel yerlerde
saklanacaktır.
Madde 525 — Gürültülü yerlerde çalışan işçilere, kulakların korunması için uygun kulak tıkaçları verilecek ve bu tıkaçlar her gün temizlenecek ve sterilize edilmeden diğer bi r işçiye verilmeyecektir.
İşin özelliğine göre işçilere; kulakları, alnı, yanakları ve yü?ü kıvılcıma, erimiş metale, fırlayan parçalara ve kıymıklara ve benzerlerine
karşı koruyan uygun başlıklar verilecektir.
Kullanılmayan koruyucu başlıklar, uygun şekilde saklanacaktır.
Madde 526 — İşçilerin kendi elbiselerine zarar verecek veya bunları
sokakta giyilmez bi r halde kirletecek işlerde çalışan işçilere, işin gerek-
— 32 —
tirdiği şekil ve nitelikte koruyucu giyim eşyası olarak birer iş elb^e a
veya iş gömleği giydirilecektir.
Madde 527 — Koruyucu elbiseler; vücuda uygun, çalışmada hareketi engellemeyecek nitelikte olacak ve bunların cep kapakları, saçak
gibi sarkmtılı kısımları bulunmayacak ve cepleri az ve küçük olacaktır.
Yanıcı, patlayıcı, parlayıcı ve zehirli tozlarla çalışan işçilerin giydiği
iş elbiselerinde kol kapakları, pantolon paçalarında dubleler ve cep gibi,
tozun birikebileceği kısımlar bulunmayacaktır.
İşbaşında yırtık, sökük, sarkmtılı elbiseler giyilmeyecek, coııer veya
diğer hareketli makinalardaki çalışmalarda, boyunbağı, anahtarlık, saat
zincir i ve başörtüsü gibi sarkan ve yüzük, bilezik ve kol saati gibi metal
eşya kullanılmayacaktır.
Parlama veya yanma tehlikesi bulunan yerlerde; çalışma sırasında
kolalı gömlek, parlayıcı selüloz türevinden yapılmış siper, kasket ve gözlük çerçevesi gibi kolay yanabilecek eşya kullanılmayacaktır.
İşbaşında sıvalı kollu gömlek yerine, kısa kollu gömlek giyilmektir.
Keskin veya sivr i uçlu eşya ile patlayıcı, parlayıcı maddeler ve yanıcı sıvılar, cepte taşmmayacaktır.
Çalışma sırasında kullanılacak ayakkabılar, postallar, çizmeler veya
her çeşit ayak kılıflar, işe uygun ve yeterlikte olacak ve ayakkabı bağları,
kısa olacak ve her zaman ayakkabı kenarına sokulacaktır.
Madde 528 — Döner veya hareket halinde bulunan makinalar yanında veya yakınında çalışırken, önlük takılmayacaktır. Ancak, işin gereği
olarak önlük giyilmesi zorunlu olan hallerde, bunların göğüs kısmı, belden ayrı olacak ve her ik i kısım da işçinin vücuduna gayet ince bağlarla
tutturulmuş bulunacaktır.
Açık ateş karşısında, ocak önünde, kızgın veya erimiş madenle
çalışan işçilerin kullanacağı önlükler, yanmaz veya deri gibi güç yanan
maddeden yapılmış olacak ve ayrıca göğüslük kısımları da bulunacaktır.
Asitler veya kestiklerle çalışan işçilerin kullanacağı önlükler, kauçuktan veya bu maddelerin etkisine dayanıklı diğer malzemeden yapılmış olacak ve ayrıca göğüslük kısımları da bulunacaktır.
Radyoaktif maddelere maruz bulunan işçilerin kullanacağı önlükler
kauçuk veya başka su geçirmez malzemeden yapılmış olacak ve ayrıca
göğüslükleri de bulunacaktır.
Röntgen (x) ışınlarından korunmak için kullanılacak kurşun önlükler, göğüs kemiği ve köprücük kemiklerini ve onde göğsün tümünü
örtecek ve belden en az 40 santimetre sarkacak şekilde yapılacak ve bunların sağlayacağı güvenlik en az 1- milimetre kalınlığında bir kurşun levhanın sağlayacağı güvenliğe eşit olacaktır.
Madde 529 — Emniyet kemerleri, kromlu kaim kösele kayışlarından veya keten, pamuk dokuma veya uygun diğer bi r malzemeden yapılmış olacaktır.
Emniyet kemerleri, en az 12 santimetre genişliğinde ve 6 milimetre
kalınlığında uygun malzemeden yapılacak ve tasıma yükü, en az 1150 ki ­
logram olacaktır.
Emniyet kemerlerinin ve teçhizatının, kesik veya kusurlu bulunup
bulunmadıkları, perçin veya dikişlerinin sağlam olup olmadıkları, periyodik olarak kontrol edilecek ve arızalar giderilmeden ve kusurlar düzeltilmeden kemerler kullanılmayacaktır.
Emniyet kemerlerinin bütün teçhizatı, kemerin dayanması gereken
1150 kilogram yüke dayanacaktır.
Madde 530 — E l ve kolların korunması için kullanılacak eldivenler,
işçinin ellerine ve yapacakları işe uygun seçilmiş olacaktır.
Matkap, pres ve benzeri diğer tezgâhlarda çalışan işçiler eldiven kul ­
lanmayacaklardır. Kesici veya aşındırıcı maddelerle çalışan işçilere verilecek eldivenler,
ellik veya el kılıfları, işe dayanıklı malzemeden yapılmış olacaktır.
Aşındırıcı, yıpratıcı, zehirli maddelerle veya sürekli olarak su içinde
el ile yapılan çahşmalarda, işçilere lastik veya benzeri malzemeden yapılmış uygun eldivenler verilecektir.
Madde 531 — Elektrik veya telgraf direkler i ile ağaçlara ve benzeri
yerlere tırmanması gereken işçilere, ayak ve bacaklarının korunması için
uygun koruyucu tozluklar verilecek ve bunlar kolayca çıkarılabilecek şekilde yapılmış olacaktır.
Erimiş madenle çalışan işçilere, asbest veya başka yanmaz malzemeden yapılmış, diz kapağını örten koruyucu tozluklar verilecektir.
Batla, orak veya buna benzer kesici aletlerle çalışan işçilere, sağlam ve işe dayanıklı bilek tozlukları verilecektir.
Madde 532 — Ağır veya yuvarlanabilen malzemenin kaldırılıp taşındığı işlerde, işçilerin pabuçlarının üzerine metal bi r koruyucu takılacak
veya işçilere, çelik maskaratalı emniyet ayakkabısı verilecektir.
Asit veya kostiklerle çalışan işçilere, lastik veya benzeri malzemeden
yapılmış ve bu maddelere dayanıklı, çizme veya ayakkabılar verilecektir.
Erimiş maden veya sıcak veya yıpratıcı, aşındırıcı ve kemirici ve
benzeri maddelerle çalışan işçilere, tahta tabanlı uygun ayakkabılar verilecektir.
Emniyet ayakkabılarının burunlarındaki metal bombeler, 100 santimetreden düşecek 20 kilogram ağırlığa dayanacak şekilde, çelik veya
başka bi r maddeden yapılmış olacaktır.
Elektrik işlerinde çalışan işçilere, çivili veya kabaralı ayakkabılar
giydirilmeyecek, topukları ve tabanı tahta kavilyalı veya dikişli veya lastik ayakkabılar verilecektir.
Kıvılcımı tehlikeli olduğu, işlerde çalışan işçilerin ayakkabılarında,
çelik veya demir çivi, kabara, burun demiri, nalça gibi metal kısımlar
bulunmayacaktır.
Su veya çamur içinde veya havuzlarda çalışan işçilere, uygun boyda
vo nitelikte çizmeler verilecektir.
Madde 533 — İşçilerin kullanacağı maske ve solunum cihazları, işçilerin yüz boyutlarına ve yapacakları işe uygun seçilmiş olacak ve bunların basınç ayar valfları bulunacaktır.
Solunumu güçleştiren veya depolama ve kullanma süresi biten filtre
veya süzgeçler derhal değiştirilecek ve maskeler, filtreler, süzgeçler ve
tipler , periyodik olarak kontrol edilecektir.
Süzgeçli maskeler, kapalı veya oksijenin kıt bulunduğu yerlerde
kullanılmayacaktır.
Basınçlı temiz hava maskeli ve hortumlu maskeler, ivedili işlerde
veya süzgeçli maskelerin kullanılmadığı yerlerde kullanılacaktır.
Maske veya solunum cihazına gelen havanın veya oksijenin basıncı
her zaman kullanan işçiyi rahatsız etmeyecek şekilde ayarlanabilecektir.
Kompresörlerle veya vantilatörlerle verilecek basınçlı hava, süzgeçten geçirilmeden, maske veya solunum cihazına verilmeyecektir.
Basınçlı temiz hava maskeleri ile basınçlı havanın sağlandığı kaynak
arasındaki uzaklık 45 metreyi, hortumlu temiz hava maskelerinin hortumunun boyu da 15 metreyi geçmeyecektir.
Hortumlu temiz hava maskeleri için kullanılan hortumların iç çapı
en az 2,5 santimetre olacak ve hortum, ezilmeyecek malzemeden yapılacak
vo havanın girdiği ucunda, bi r süzgeci ve bağlantı çengeli veya çubuğu
bulunacaktır.
Temiz hava kaynağmdan 45 metre uzaklıkta ve solunuma zararlı
şartlar altında çalışmak zorunda kalan işçilere, basınçlı oksijen veya basmçlı hava solunum cihazları verilecektir, Ancak, çıplak ateşle çalışılan
yangın veya yangın tehlikesi bulunan yerlerde, basınçlı oksijen solunum
cihazı kullanılmayacaktır.
Basınçlı oksijen veya basınçlı hava ve benzeri solunum cihazları,
eğitilmiş personel tarafından kullanılacaktır.
Oksijen tüpleri, 150 atmosferlik basıncı aşmayacak şekilde doldurulacak ve kullanılırken, bunların görülebilen bi r yerine manometre takılacaktır.
Sırtta taşman solunum cihazlarında, fosforesans manometreleri ile
birlikte hava basıncını, belirli bi r hadde düştüğünde, harekete geçen sesli
bir uyarma tertibatı bulunacaktır.
Basınçlı oksijen cihazında, basınç düşürme regülatörü bulunacak ve
regülatör, dakikada 2 litreden eksik olmayacak şekilde oksijen vermek
üzere ayar edilebilecektir.
Solunum cihazlarının ve maskelerin emniyet supapları, regülatörleri, bağlantıları ve oksijen sarfiyeti, en geç ayda bi r ve cihazın tümü ile
manometreler, en geç 6 ayda bir , yetkili bi r eleman tarafından kontrol
edilecektir.
Arızalı solunum cihazları, bu arızalar giderilmeden ve gerekli kontrolları yapılmadan kullanılmayacaktır. He r kontrolden sonra, kontrolü
yapan yetkili eleman tarafından bi r rapor düzenlenecek ve bu rapor, dosyasında saklanacaktır.
Solunum cihazları ve maskeler, her kullanılıştan sonra dezenfekte
edilecek ve kullanılmadıkları zaman, temiz, serin, kuru ve kolayca erişilebili r bi r yerde düzgün bi r şekilde saklanacaktır.
Madde 534 — Sosyal yardım amacıyla verilen giyim eşyası dışında,
işçilere verilen koruyucu giyim ve kişisel korunma teçhizatı, işverenin
malıdır. Bunlar yalnız işyerinde ve işbaşında kullanılacak, bakım ve temizliği sağlanacaktır.
YEDİNCİ KISI M
Son Hükümler
Madde 535 — B u Tüzükte yazılı işçi sağlığını koruma ve işyerlerinin sağlık ve güvenlik şartlarını tamamlamak için, İş Kanununun uygu-
— 33 —
lamasını sağlamakla görevli mahallî makamca istenildiğinde; illerdeki
sağlık ve bayındırlık teşkilâtıyla belediye, sağlık ve fen memurları veya
Devlet, i l veya belediyelerle ilgili müesseselerde görevli teknik yetkisi bulunanlar, bağlı bulundukları makamların izni ile bu Tüzük hükümlerine
uygunluk bakımından kendilerine verilecek konuları inceleyerek sonucunu, anılan makama yazı ile bildirirler ve gerektiğinde Tüzük uygulamasının sağlanmasına ilişkin çalışmalara katılırlar.
Geçici Madde 1 — İşçilerin sağlığı ve iş güvenliği bakımından özel
şart ve tedbirleri gerektiren nitelikteki işyerleri için ayrıca özel hükümler
getiren tüzükler çıkarılıncaya kadar bu çeşit işyerlerinde bu Tüzüğün uygulama kabiliyeti olan hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 2 — 22 Aralık 1969 günlü ve 6/12782 sayılı Kararname
ile yürürlüğe giren İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün ^515 – 520 nci
maddelerini kapsayan işyerlerinin kurulmasına ve işletilmesine ilişkin hükümleri, 1475 sayılı Iş Kanununun ikinci fıkrasına göre, «İşyerlerinin Ku ­
rulmasına ve İşletilmesine İlişkin Tüzük» çıkarılıncaya kadar yürürlüktedir.
Geçici Madde 3 — B u Tüzüğün yürürlüğe girmesinden önce yapılmış
olan işyerleri için Tüzüğün 11 inci maddesinin ikinc i fıkrası hükümleri
uygulanmaz.
Ancak, makina, motor, aparat ve tezgâhların yerinin değiştirilmesini
gerektiren esaslı onarım ve değişikliklerde bu fıkra hükmüne uyulması
zorunludur.
Madde 536 — 25 Ağustos 1971 günlü ve 1475 sayılı İş Kanununun
74 üncü maddesinin birinc i fıkrasına dayanılarak düzenlenen ve Danıştayca incelenen bu Tüzük hükümleri, Resmî Gazete ile yayımı gününde
yürürlüğe girer.
Madde 537 — B u Tüzük hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
Karar Sayısı : 7/7625
Prag Büyükelçimiz Halûk Kura’nm Merkeze atanması; Dışişleri
Bakanlığının 10/12/1973 tarihli ve PİGİM/PIPD : 100004 -13455 -1871 sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulunca 12/12/1973 tarihinde kararlaştırılmıştır.
CUMHURBAŞKAN I
FAHRÎ S- KORUTÜRK
Devlet Bakanı
Başbakan Başbakan Yardımcısı
N. TALÜ N. ERKMEN
Devlet Bakanı
Başbakan Yardımcısı
K. SATİR
Devlet Bakanı
İ. H. TEKINEL
Devlet Bakanı
Prof. İ. ÖZTRAK
Adalet Bakanı
H. MUMCUOĞLU
Millî Savunma Bakanı
İ. SANCAR
Devlet Bakanı
Başbakan Başbakan Yardımcısı
N. TALÜ N. ERKMEN
Devlet Bakanı
Başbakan Yardımcısı
K. SATİR
Karar Sayısı: 7/7602
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (BMKP ) çerçevesinde sağlanan 293.000 Dolar yardımla yürütülmesi öngörülen, Demiryolları Özel
Etüdü ile İlgili ve 30 Temmuz 1973 tarihinde Ankara’da Hükümetimizle
BMK P Ankara Temsilciliği ve Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası
arasında imzalanan anlaşma mahiyetindeki ilişik proje belgesinin onaylanması; Dışişleri Bakanlığının 23/11/1973 tarihli ve ESG M (ESUD )
733-235-024-73-4/1762 sayılı yazısı üzerine, 31/5/1963 tarihli ve 244
sayılı Kanunun 3 ve 5 inci maddelerine göre, Bakanlar Kurulunca
4/12/1973 tarihinde kararlaştırılmıştır.
CUMHURBAŞKANI
FAHRİ S- KORUTÜRK
Devlet Bakanı
İ. H. TEKINEL
İçişleri Bakanı Dışişleri Bakanı Maliye Bakanı
M. ÖZTEKİN Ü- H. BAYÜLKEN S- T. MÜFTÜOĞLU
Millî Eğitim Bakanı Bayındırlık Bakanı Ticaret Bakanı
O. DENGİZ N. OK A. TÜRKEL
Sağ. ve Sos- Y . Bakanı Güm. ve Tekel Bakanı Tarım Bakanı
Dr. V. TANIR F. ÇELİKBAS A. N. TUNA
Ulaştırma Bakanı Çalışma Bakanı Sanayi ve Tek. Bakanı
Prof- S- ÖZBEK A. N. ERDEM Dr. N. BAYAR
E n . ve Tab Kay. Bakanı Turizm ve Tan. Bakanı İmar ve İskân Bakanı
Dr. K- DEMİR D r . A. t. KIRIMLI M. N. OKTAY
Köy İşleri Bakanı Orman Bakanı Genç. ve Spor Bakanı
O. KÜRÜMOĞLU İ. BİNGÖL C. COŞKUN
Devlet Bakanı Adalet Bakanı Millî Savunma Bakanı
Prof. İ. ÖZTRAK H. MUMCUOĞLU İ. SANCAR
İçişleri Balkanı Dışişleri Bakanı Maliye Bakanı
M. ÖZTEKİN Ü- H. BAYÜLKEN S. T. MÜFTÜOĞLU
Millî Eğitim Bakanı Bayındırlık Bakanı Ticaret Bakanı
O. DENGİZ N. OK A. TÜRKEL
Sağ. ve Sos. Y . Bakanı Güm. ve Tekel Bakanı Tarım Bakanı
Dr. V. TANİR F. ÇELİKBAS A. N- TUNA
Ulaştırma Bakanı Çalışma Bakanı Sanayi ve Tek. Bakanı
Prof. S. ÖZBEK A. N. ERDEM D r . N. BAYAR
E n. ve Tab- Kay. Bakanı Turizmi ve Tan. Bakanı İmar ve İskân Bakanı
Dr. K. DEMİR Dr. A- İ. KIRIMLI M. N. OKTAY
Köy İşleri Bakanı Onman Bakanı Genç. ve Spor Bakanı
O. KURÜMOĞLU 1. BİNGÖL C. COŞKUN
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı
Türkiye Hükümeti Projesi
Başlığı : Özel Demiryolu Etütleri
Numarası : TUR/72/024
Sektör : Ulaştırma
Tali sektör : Demiryolları
Süresi : 8 ay
Hükümetin işbirliği yapan organları:
T. C. Devlet Demiryolları (TCDD)
Devlet Planlama Teşkilâtı (DPT)
T. C. Bayındırlık Bakanlığı
T. C. Ulaştırma Bakanlığı
Tevdi tarihi :
icra organı:
Milletlerarası İmar ve Kalkınma
Bankası
Başlangıç tarihi : 1973 Ocak
Hükümetin Katkısı : TL. 1.144.000 UND P Katkısı : US $ 293.000
Uygundur :
Oğuz Gökmen
Hükümet adına
(İmza)
Dieter Hartıoich
İcra Orgam adına
(İmza)
Sizten Heppling
UND P adına
(İmza)
Tarih : 30/7/1973
Tarih : 3/6/1973
Tarih : 30/7/1973
Title
Number
Sector
Subsector
United Nations Development Programme
Project of the Government of
Turkey
Special Railway Studies Duration : 8 months
TUR/72/024
Transport
Railways
Government Cooperating Agencies :
Turkish State Railways (TCDD)
State Planning Organization (SPO)
Ministry of Public Works (MPW)
Ministry of Transport and Communications
Date of Submission :
Government Contribution :
T L 1,144,000
Approved : /sf O. Gokmen
O n behalf of the Government
(signature)
Is/ Dieter Hartwch
On behalf of Executing Agency
(signature)
Is/ Sixten Heppling
On behalf of UND P
(signature)
Executing Agency :
International Bank for Reconstruction and Development (the
Bank)
Starting Date : January 1973
UND P Contribution :
US $ 293,000
Date July 30, 1973
Date : June 3, 1973
Date : July 30, 1973
— 34 —
PROJ E BELGESİ
1. Evveliyatı ve Destekleyici Bilgiler :
A, Projenin Gerekçesi:
1. Demiryolları dahil, ulaştırma alt yapısının geliştirilmesi, 1970
yılları için planlandığı üzere, Türkiye’nin kalkınması için ana unsurlardan bir i olarak görülmektedir. İktisadî gelişmenin süratlendirilmesi millî
bi r hedef olarak görülmekte ye Devlet bunun bi r cüz’ü olarak halkın ve
eşyanın müessir bi r şekilde taşınmasının sağlanmasını istemektedir. B u
sonucu desteklemek üzere hâlen Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı, gerek T. C. Devlet Demiryollarının reorganizasyonu ve gerek bi r
Devlet ulaştırma koordinasyonu idaresinin tesisi için Türk Hükümetine
teknik müşavirlik sağlamış bulunmaktadır.
2. 1969 yılında Türkiye Hükümeti Birleşmiş Milletler Kalkınma
Programı yardımlarıyla TCD D nin idarî ve işletme gelişmeleri ve yatırımları için uzun vadeli bi r program hazırlanması görüşüyle koşulların
bi r etüdünü yaptırmış bulunmaktadır. B u etüd ITALCONSULT adında
bi r firma tarafından yapılmıştır.
3. Demiryolları etüdünün yaptırıldığı aynı zamana müsadif olarak
ulaştırma koordinasyonuna olan ihtiyaçlar hakkında araştırmalar yaptırılmış ve bi r ulaştırma koordinasyon idaresinin kurulması ve bunun
i lk çalışmalara başlaması için Hükümete yardımcı olunulmuştur. Mil ­
letlerarası İmar ve Kalkınma Bankası bu etüd ve yardım süreleri içinde
Birleşmiş Milletler Kalkınma Programının icra organı olarak hareket
etmiştir.
4. TCD D 1959 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti Hazinesine
ağır bi r külfet olarak artan malî açıklar vermekte idi. B u zararlar başta
düzensiz karayolu taşıma rekabeti, lokomotif, vagon ve diğer teçhizatın
sayı ve durumları itibariyle yetersiz olmaları, hatların fiziksel ve geometrik standartlarının zayıf olması, personel çokluğu, bazı sosyal sorumlulukların bulunması ve iktisadî olmayan hat, hizmet ve istasyonların
çalıştırılmasından ileriye gelmektedir.
?. Genel bi r ulaştırma politikası ile muhtelif ulaştırma nevileri
arasında koordinasyon tesis edilmesi ve bu amaçlarla kanun tasarılarının hazırlanması için çalışmalar sürdürülmektedir.
6. 1972 -1982 yıllarına ait on yıllık bi r yatırım programının ana
hatları ile müşavir firmanın yapmış olduğu demiryolu etüdü ve Hükümetin bunun neticesi olarak almış olduğu kararlara dayanan 1972 – 1977
süresi için altı yıllık bir yatırım planı detaylı olarak hazırlanmıştır.
1972- 1977 yılları yatırım planında teklif edilen harcama toplamı yaklaşık olarak 7,5 milyar TL. (535 milyon Dolar) dır. B u meblâğ, hat yenilemeleri ve geliştirmeleri (155 milyon AB D milyon Doları), sinyalizasyon ve telekomünikasyon teçhizatı (31 milyon AB D Doları), dizelizasyon
ve vagon tedariki (176 milyon AB D Doları), çeken ve çekilen araçların
bakım, tamir ve imalât tesislerinin modernleştirilmesi (25 milyon AB D
Doları), bi r demiryolu eğitim okulunun inşaası ve bunun teçhizatı, eğit i m temini ve yatırım programının uygulanması için müşavirlik hizmetler i (1,9 milyon AB D Doları), önceki yıllardan devreden işlere ait müteferrik yatırımlar, bilgi işlem merkezinin genişletilmesi, depoların tesisleri, v. s. (22 milyon AB D Doları) ve melhuz fiyat artışları (126 milyon
A B D Doları) nı kapsar. Yukarıda sözü geçen 1972 – 1977 planı uygulanmaktadır.
7. TCD D tarafından personel sayısının azaltılması ve işletme masraflarının istenilen bi r düzeye düşürülmesi için bazı tedbirler alınmıştır.
Bununla beraber, genel kanaat şudur ki , bu konularda daha öte özellikle yapılacak olan etüdîer birbirine daha uygun ve somut neticeler
hasıl edecek ve dolayısiyle tutarlı ve müphem olmayan bi r politikanın tesisini mümkün kılacaktır.
8. B u projenin amacı, bundan önceki UND P ulaştırma koordinasyon ve demiryolları etüdlerini izlemek ve TCD D için teklif edilen rehabilitasyon ve yatırım programının uygulanması için detaylı olarak gerekli reorganizasyon, rasyonelizasyon ve fizibilite etüdlerinin yapılmasına
girişilmektir. Projenin bi r tarifi, 14. paragrafta yapılmaktadır.
B. Kurumsal Çalışmaların Ana Hatları :
9. TCD D ve Ulaştırma Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilâtı ve Bayındırlık Bakanlığı personeli ile işbirliği yaparak müşavirler tarafından
yapılacak olan etüdlere nezaret edeceklerdir. TCD D personelinden bazıları Projede çalışmak üzere görevlendirilecek ve etüalerin yapılması sırasında eğitim göreceklerdir. Bundan başka, gelecekte bunlara benzer
etüdleri yapacak ve sorunlarla meşgul olacak sayıda personel için dış
ülkelerde pratik mahiyette eğitim görmek üzere bi r burs programı yapılacaktır.
PROJEC T DOCUMEN T
/. Background and Supporting Information
A. Justification of the Project
1. The improvement of the transport infrastructure including rail ­
ways, is seen as one of the key components of the development of Turkey as projected for the 1970’s. The acceleration of economic growth is
sought as a national objective and the Government wishes to ensure as
part of this the efficient movement of people and supplies. To support
this end UND P has already provided technical advice to the Turkish
Government both on reorganization of the Turkish State Railways
(TCDD), and on the establishment of a Governmental transport co-or ­
dination agency.
2. In 1969, the Government of Turkey undertook, with the aid of
the United Nations Development Program, a study of the condition of
TCD D with a view to preparing a long-term program of administrative
and operational improvements and investments. This study was carried
out by a firm of consultants called ITALCONSULT.
3. Concurrently with the railway study, investigations on the requirements of transport coordination were undertaken, and assistance
rendered to Government in the establishment and initial operation of a
transport coordination agency. The International Bank for Reconstruction
and Development acted as executing agency for the United Nations Development Program during the study and assistance periods.
4. TCD D has been incurring increasing financial deficits since 1959
which impose a heavy burden on the Turkish Treasury. These losses are
originating primarily from unregulated competition from road transport,
inadequate quantity and condition of locomotives, rolling stock and other
equipment, poor physical and geometric standards of track, redundant
personnel, some social obligations and the operation of uneconomic lines,
services and stations.
5. Studies are being carried out for the establishment of a general transport policy and coordination among various modes of transport
and preparation of draft laws to that effect.
6. A ten-year investment program (1972- 1982) has been prepared
in outline, and a six-year investment plan (1972- 1977) in detail on the
basis of the consultant’s railway study and the Government’s consequent
decisions. The total expenditure proposed in the investment plan (1972-
1977) is about TL . 7.5 billion (US$535 million). It covers renewal and
improvement of track, procurement of machinery for track work (USS155
million), signalling and telecommunications equipment (US$31 million),
dieselization and procurement of rolling stock (US$176 million), modernization of maintenance, repair and production facilities for motive power and rolling stock (US$25 million), construction of and equipment
for railway tranining school, tranining and consultants’ services for the implementation of the investment program (US$1.9 million), miscellaneous
investments such as completion of works carried over from previous
years, expansion of the computer center, storage facilities, etc. (US$22
million), and price contingencies (US$126 milion). The implementation
of the aforementioned 1972 – 1977 plan is underway.
7. Some measures have been taken by TCD D in order to reduce the
number of personnel and cut down the operating expenses to a desirable
level. However, the general belief is that further specific studies in these
fields will yield more consistent and concrete results and make possible
the establishment of a coherent and unambiguous policy.
8. The purpose of this Project is to follow up on the previous UND P
transport coordination and railway studies and to undertake the detailed
reorganization, rationalization and feasibility studies necessary for the
implementation of the proposed TCD D rehabilitation and investment
program. A description of the Project is given in paragraph 14.
B. Institutional Framework
9. In cooperation with the staff of the SPO and the Ministry of
Public works, TCD D and the Ministry of Communications wil l supervise
studies to be undertaken by consultants. Some of the staff of TCD D wil l
be assigned to work on the Project and will receive training during conduct of the studies. Moreover, a fellowship program wil l be established in
the nature of practical training abroad for a number of staff who wil l be
dealing with studies and problems of similar nature in the future.
C. Provision for Government Follow – Up
10. On completion of the studies, the findings and recommendations
of the consultants are intended to be used by Government and TCD D to
— 35 —
C. Hükümetin Devam Ettireceği Çalışmalar:
10. Etüdler bittikten sonra, müşavirlerin bulgu ve tavsiyeleri TCD D
organizasyonu ve işletmesinin düzeltilmesi, işletme masraflarının azaltılması ve müşavirler tarafından tavsiye edilen yatırımların sürdürülmesi
için Hükümet ve TCD D tarafından kullanılmaya matuf olacaktır.
D. Diğer İlgili Faaliyet:
11. Yoktur .
E. Müteakip UNDP Yardımı
12. Gerekli değildir.
II. PROJENİN GAYELERİ
A. Uzun Vadeli Hedefler:
13. Proje, (i) daha önce yapılmış olan ulaştırma koordinasyon ve
demiryolu etüdlerinde tavsiye edilen yatırımlardan bazılarının icrası,
(ii) TCD D teşkilâtının şümullü bi r reformu ve (iii) TCD D hizmetleri ve
şebekesinin rasyonalizasyonuna bi r temel sağlamak gayesine matuftur.
B u etüdler keza, tehcir etmiş herhangi bi r dış yardım almaksızın ilerde
bunlara müşabih projelerin yurtiçi personeli tarafından yapılmasını sağlamak üzere Türkiye’de bir ihtisas yaratacaktır.
B. Yakın Hedefler:
14. Proje :
(a) TCDD’nin gerek merkez, gerekse taşra teşkillerinde mevcut
organizasyonunun geliştirilmesi ile uygun sayıda, sorumlulukta ve niteliklerde kilit personelin teminini hedef alan bi r idare etüdü.
(b) E K 1 de yer alan gayri iktisadî hatların, hizmetlerin ve istasyonların terk edilmesi veya rasyonelizasyon için fizibilite etüdleri.
B i r hattın tamamen kapatılması yeterli ulaştırma hizmetleri ile birlikte
alternatif olarak etüd edilecektir.
(c) Tecer-Kangal hattı ile Ereğli Demi r ve Çelik Fabrikalarının
Zonguldak’a bağlantı hattı olarak, ik i hattın inşa edilmesine dair fizibilite etüdleri.
(d) Ankara – Sivas – Divriği; Irmak – Zonguldak; Basmane – Çiğli;
ve Adana – Çetinkaya (Toprakkale – Narlı kesimi dahil) hatlar üzerinde
optimum bi r sinyalizasyon yatırımı için teknik ve ekonomik etüdleri
ihtiva etmektedir.
15. Hükümet bu etüdleri TCD D için hayatî ehemmiyeti haiz olarak
nazarı itibara almaktadır. Bunlar ITALCONSULTi n demiryolu etüdüne
ait nihaî raporunda da tavsiye edilmiş ve T. C. Devlet Demiryolları İşletmesine müteallik bir İcra Planı hakkındaki 28 Nisan 1972 tarihli Anlayış
Muhtırasında belirtildiği üzere Hükümet tarafmdan da kabul edilmiş
bulunmaktadır. B u etüdler TCDD’nin rehabilitasyonu ve yatırım Programının yerine getirilmesi için Banka tarafından kati ehemmiyeti haiz
olarak nazarı itibara alınmakta ve Banka bunların uzun – vadeli olarak
finansmanına niyetli bulunmaktadır. Yatırım Planının 1973/1974 süresine
ait ilk demiryolu kredisi üzerinde Hükümet ve TCD D ile müzakereler
yapılmıştır. Demiryolu rahabilitasyon programının finansmanına Bankanın katılması Demiryollarının tedricen şayanı kabul bi r duruma kavuşturulması ve o suretle İktisadi Devlet Kuruluşları arasında en büyük
bütçe açığına tıkaç vurmak, sektör çapında ulaştırma planlaması ve
iktisadi yatırım kararlarının alınmasını terviç ve binnetice lTALCONSUL T
etüdlerindeki başlıca tavsiyelerin benimsenmesini sağlamaktır. Modernizasyon, tarım ve bilhassa ağır sanayinin ihtiyaç duyduğu müessir
uzun mesafe taşımalarında, demiryollarını, istenen yüksek işletme düzeyine çıkaracaktır.
III. İŞ PLAN I
Başlangıç
A. Proje çalışmalarının başlığı Yer i Süresi tarihi
(i) Reorganizasyon Etüdü TCD D Mer- 14 adam/ay Ocak 1973
i k i menajman uzmanı, aşağı- kez ve taşra
daki hususlarda TCD D reorga-Müdürlükleri
nizasyon komitesine tavsiyelerde bulunmak üzere :
Merkez ve İşletme Teşkilâtı
Müdürlüklerinde bulunan şubelerin reorganizasyon ve rasyonehzasyonu;
Yeni teşkilâta göre teklif edilen personel adedi, iş tarifleri,
sorumluluklar ve kilit personelin vasıfları, maaş baremlerinin tespiti ve yıllık harcamalar ve mevcut durumla mukayesesi,
streamline TCDD’s organization and operations, reduce operating costs
proceed with the investments recommended by the consultants.
D. Other Related Acticities
11. None
E . Further UND P Assistance
12. Not required
II. OBJECTIVES OF THE PROJECT
A. Long – Range Objectives
13. The project is intended to provide a basis for (i) execution of
some of the investments recommended by the previous UND P transport
coordination and railway studies, (ii) a comprehensive reform of the
TCD D organization and (iii) rationalization of TCDD’s services and network. The studies will also create expertise in Turkey enabling indigenous staff to carry out similar project in the future without expatriate
assistance.
B. Immediate Objectives
14. The Project consists oí :
(a) A management study aimed at improvements in the present
organization of TCD D at both the headquarters and the regional offices,
and at an appropriate specification of the number, responsibilities and
qualifications of key personnel.
(b) Feasibility studies of the abandonment or rationalization of
uneconomic lines, services and stations (Annex 1). The total closing of a
line is to be studied together with alternative, adequate transport services.
(c) Feasibility studies on the construction of two new lines : namely
Tecer to Kangal and the connection of the Ergeli steel mil l with Zonguldak.
(d) Technical and economic studies of the optimum signalling
investment on the lines Ankara – Sivas – Divriği, Irmak – Zonguldak, Basmane – Çiğli, and Adana – Çetinkaya including the section Toprakkale –
Narli.
15. The Government considers these studies to be of vital importance
to TCDD . They., were also recommended in the ITALCONSULT final report on the railway study and accepted by the Government, as stated i n a
Memorandum of Understanding on a Plan of Action for the Turkish Rail ­
way System dated April 28, 1972. The studies are considered by the Bank
to be of crucial importance for the execution of TCDD’s rehabilitation
and investment program and the Bank intends a long – term participation
i n the financing thereof. Negotiations with Government and TCD D on a
first railway loan for the 1973/74 period of the investment plan have
been conducted. The Bank’s participation in financing the railway rehabilitation program seeks to restore the railways gradually to an acceptable financial position and thereby plug the greatest budgetary drain
among the State Economic Enterprises, promote sector – wide transport
planning and economic investment decisions, and thus adopts the principal recommendations of the ITALCONSUL T studies. The modernization
will bring the railways up to the level of operating performance needed
to sustain agriculture and particularly heavy industry with efficient long –
haul transport.
III. WOR K PLA N
Starting
A. Description of Project Activities Location Duration Date
TCD D head- 14 m/m January 1973
Two management experts to quarters and
advise the TCD D reorganiza regional direction committee on the torates
— Reorganization and rationalization of the divisions at
headquarters and at the regional offices;
— Proposed number of peronnel
according to the new set-up,
jop descriptions, responsibilities and qualifications of key
personnel, determination of
pay scales and annual expenditure, and comparison with
existing situation;
— 36 —
Başlangıç
A. Proje çalışmalarının adı Yer i Süresi tarihi
— Tavsiye edilen değişikliklerin
uygulanması için teklif edilen
zaman çizelgesi.
(ii) Gayr i iktisadî hat, istasyon ve İlişik hari- (ii) ve (iii) Ocak 1973
hizmetlerin terki veya rasyo- taya bakınız, birlikte
nalizasyon konusundaki etüd- 29 adam/ay
ler
– Etüd edilecek hatlar ITALCONSUL T raporunda ayrıca detaylı
incelmelerin yapılması tavsiye
edilen hatlardır (E K l’e bakınız).
Müşavirlerin yapacakları görevler şunlardır.
— Bugünki ve ilerdeki trafik
akışlarının detaylı analizi;
— Müşavirlerin yapacakları tavsiyelerin ekonomik gerekçeleri, terk edilmesi teklif edilen
hatların yaratacağı sosyal neticelerin analizi, TCD D için hasıl olacak malî ve işletme sonuçlarının analizi, terk edilmesi teklif edilen hatlar için
zaman bakımından tavsiyeler;
— Kapatılması tavsiye edilenlerin
dışında kalan hat, istasyon ve
hizmetlerin rasyonalizasyonu
üzerinde tavsiyeler;
— Devlet tarafından gayri ikti ­
sadî hat, istasyon veya hizmetlerin devamına karar verilmesi
halinde TCDD’ye ödenecek sübvansiyonları tespit etmek üzere TCD D ve Devlet tarafından
takip edilecek detaylı bi r idarî
prosedürün tavsiyesi.
(iii) Yeni hat inşası hakkında fizi- Tecer-Kangal (ii) ve (iii) Ocak 1973
bilite etüdleri ve Zonguldak- birlikte
Ereğli 29 adam/ay
— Optimum ekonomik bi r sonucu
saptamak üzere mümkün olan
alternatiflerin etüdleri dahil,
müşavirler gerekli bütün teknik, ekonomik ve malî etüdler i yapacaklardır. Projenin
optimum zaman programının
tespiti de keza incelenecektir.
— Yukarıda (ii) ve (iii) fıkraları
altında belirtilen etüdlerin yapüması için takriben beş ilâ
altı müşavir, mühendis ve
malî analize ihtiyaç olacağı
tahmin edilmektedir.
(iv) TCD D için optimum sinyali- TCD D şebe- 8 adam/ay Ocak 1973
zasyon yatırımlarının saptan- kesinin kımasma müteallik etüdleri sıraları
ITALCONSUL T tarafından yapılan tavsiyeleri takip etmek
ve yukarı da (ii) ve (iii) fıkralarında belirtilen etütleri
nazarı itibara almak suretiyle
Ankara – Sivas – Divriği, IrmakZonguldak, Basmane – Çiğli,
Toprakkale – Narlı kesimi dah i l olmak üzere Adana Çetinkaya hatları üzerinde optimum
sinyalizasyon yatırımlarının şümullü bi r işletme, teknik ve
ekonomik analize istinaden
saptanması için takriben ik i
müşavire ihtiyaç olacaktır.
Starting
A. Description of Project Activities Location Duration Date
— Proposed time schedule of
implementation of the recommended changes.
(ii) Studies of abandonment or rati-See attached (ii) and (iii) January 1973
onalization of uneconomic li-map together
nes, stations and services 29 m/m
— The lines to be studied are
those which the ITALCONSULT report recommended for
further detailed investigation
(see Annex 1).
. The consultants wil l perform
the following tasks :
— detailed analysis of present
and future traffic flows;
— Economic justification of the
consultants’ recommendations,
analysis of social consequences of proposed abandonment
of lines, analysis of the financial and operational consequences for TCDD, recommendations of the timing of proposed
abandonment of lines;
— Recommendations on rationalization of lines, stations and
services other than those recommended for closure;
— Recommendation of a detailed
administrative procedure to
be followed by TCD D and
Government to determine the
subsidies to be paid to TCD D
in case of the Government’s
decision to continue uneconomic lines, stations or services.
(iii) Feasibility Studies on new line Tecer-Kan- (ii) and (iii) January 1973
construction gal and Zon- together
guldakErgeli 29 m/m
— The consultants wil l make all
technical, economic and financial studies necessary including the study of feasible alternatives, to determine… the
optimum economic solution.
The optimum timing of the
project implementation will
also be analysed.
— It is estimated that about five
to six consultants, engineers,
economists and financial analysts are required for the execution of the studies mentioned under items (ii) and (iii)
above.
(iv) Studies to determine the opti-Parts of TCD D 8 m/m January 1973
m u m signalling investments network
for TCD D
About two consultants wil l be
required to follow up on ITALCONSULT’ s recommendations
and to determine on the basis
of comprehensive operational,
technical and economic analysis, taking into account the
studies mentioned in items
(ii) and (iü) above, the optimum signalling investments
on the lines Ankara-Sivas-Div –
riği, Irmak – Zonguldak, Basmane-Çiğli, and Ankara-Çetinkaya including the section
Toprakkale – Narli.
— 37 —
B . UND P Girdilerinin Tarifi
15. Milletlerarası Personel Tayini – Kabil i tatbik değildir.
16. Tali Mukaveledeki Hizmetlere ait Hüküm – Türkiye’ye müşabih memleketlerde teknik, ekonomik ve menajman etütleri yapmakta
tecrübeli bi r veya ik i müşavirlik firmasından personel temin edilecektir . Müşavirlik firmalarının tekliflerinin alınması üzerine İcra Organı
müşavirlerin ihtisaslarını ve bu firmaların teklif ettikleri personeli değerlendirecektir. Müşavirlik firması ile müzakerede bulunduktan sonra personele ait detaylar mektupla UNDP’ye bildirilecektir. Etüdün sekiz aylık bi r süreye varacağı tahmin edilmekte ve müşavirlik firması personeli
Ankara’da üslenecektir.
17. Eğitimle İlgili Hükümler – Takriben on Türk kontrpartinin
iş-yeri eğitimi altı aylık bi r denizaşırı eğitimi ile itman edilecektir. Eğitim, İngiltere, Fransa, Almanya ve mümkünse Amerika Birleşik Devletlerinde gerek Üniversitelerde, gerekse demiryolları idarelerinde yer
alacaktır. Eğitim ulaştırma planlaması, ulaştırma proje değerlendirmesi,
ulaştırma politikası, ve ulaştırma iktisadı, konularmı ihtiva edecektir.
Projenin başlamasından sonra, tali müteahhit, İcra Orgam ve Devletle
işbirliği yaparak, namzetleri seçecek ve uygun kursları bildirecektir. Bunun üzerine derhal UNDP’ye bilgi verilecektir. Her ne zaman mümkün
olursa Birleşmiş Milletler burs ücret nisbetleri uygulanacaktır.
18. UND P tarafından temin edilen malzeme ve teçhizat kabili tatbik değildir.
C. Hükümet tarafından temin edilen Girdilerin Tarifi
19. Önceden gerekli çalışmalar:
(a) Tecer-Kangal kestirme yolu ve Zonguldak – Ereğli Demir Çelik Fabrikalarmm bağlantısı için Bayındırlık Bakanlığmca ilk hazırlık
mühendislik işleri.
(b) Rasyonelizasyon veya terk edilmek üzere etüt edilecek hat kesimlerine ait TCD D tarafından çıkış ve varış arasmdaki trafiğe ait bil ­
gilerle maliyet bilgilerinin toplanması.
20. Millî Personelin Görevlendirilmesi:
(a) TCD D Planlama, Araştırma ve Koordinasyon Dairesi Müdürü
ve Ulaştırma Bakanlığı Bütçe ve Planlama Müdürü etütleri yapacak olan
Proje Müdürünün (veya Müdürlerinin) kontrpartları olarak hizmet edeceklerdir. TCDD’nin muhtelif dairelerindeki personel kontrpart olarak
etütlere tamamen iştirak edeceklerdir.
(b) Gerekli sekreterlik, kâtiplik ve sair hizmetler, yeteri kadar
otomobil ve şoförler dahil olmak üzere, etütlerin başlangıç zamanında
mevcut kılınacaktır.
IV. PROJENİN BÜTÇESİ
UNDP Katkısını kapsar Proje Bütçesi
(ABD Dolarına eşit olarak)
Memleket : Türkiye
Proje Numarası: TUR/72/024/A/01/42
Adı : Özel Demiryolu Etütleri
Toplam 1973
Adam/ay $ Adam/ay $
10. PROJ E PERSONE L FASL I
11. Uzmanlar
19. Fasıl Toplamı
20. TALİ – MUKAVEL E FASL I
21. Tali – Mukaveleler
21.01 Fizibilite Etütleri 244,000 244,000
29. Fasü Toplamı 244,000 244,000
30. EĞİTİM FASL I
39. Fasıl Toplamı 49,000 49,000
40. TEÇHİZAT FASL I
42. Kabil i sarf olmayan teçhizat — —
49. Fasıl Toplamı
50. ÖTEBERİ PASL I
59. Fasıl Toplamı — —
GENE L TOPLA M 293,000 293,000
B . Description of UND P inputs
15. Assignment of International Staff-Not applicable.
16. Provision of subcontracted services – Staff wil l be provided by
one or two consultanting firms experienced in undertaking technical,
economic and management studies in countries similar to Turkey. The
Executing Agency wil l evaluate the competence of the consultants and
their proposed staff on receipt of the consultants’ proposals. Details of
staffing wil l be sent to UND P by letter, following negotiations with the
consulting firms. The study is expected to last eight months and staff of
the consultants wil l be based i n Ankara.
17. Training provisions – On-the-jo b training wil l be supplemented by six months of training overseas of about ten Turkish counterparts.
The training wil l take place both in universities and railway administrations in the U.K., France, Germany and, possibly the United States.
The training will encompass transport planning, transport project evaluation, transport policy and transport economics. After the commencement
of the project the subcontractor, i n cooperation with the Executing Agency
and the Government wil l select candidates and advise on suitable courses.
UND P will be informed immediately thereafter. United Nations fellowship
rates wil l be applied whenever possible.
18. UND P – provided supplies and equipment – Not applicable.
C. Description of Government Inputs
19. Prerequisite Activities:
(a) Preliminary engineering by Ministry of Public Works of TecerKangal shortcut and connection of Zonguldak to Eregeli steel mill .
(b) Collection by TCD D of origin/destination traffic data and cost
data on line segment to be studied for rationalization or abandonment.
20. Assignment of national staff:
(a) The Director of TCDD’s Planning, Research and Coordination
Department and the Director of Budget and Planning of the Ministry of
Transport and Communications wil l serve as the counterparts to the
studies’ Project Manager (s). Staff from various TCD D departments wil l
be fully associated with the studies as counterparts.
(b) The necessary secretarial, clerical and other services, including
an adequate number of vehicles and drivers, wil l be made available at
the time of commencement of the studies.
Title : Special Railway Studies
IV. PROJEC T BUDGE T
Project Budget covering UNDP Contribution
(in US$ equivalent)
County : Turkey
Project Number : TUR/72/024
Title : Special Railway Studies
Total 1973
M / M $ M/ M S
10. PROIEC T PERSONNE L COMPONEN T
11. Experts
19. Component Total
20. SU M – CONTRACT COMPONEN T
21. Sub – Contracts
21.01 Feasibility Studies 244,000 244,000
29. Component Total 244,000 244,000
30. TRAININ G COMPONEN T
39. Component Total 49,000 49,000
40. EQUIPMEN T COMPONEN T
42. Non – expendable equipment — —
49. Component Total
50. MISCELLANEOU S COMPONEN T
59. Component Total — —
GRAN D TOTAL 293,000 293,000
— 38 —
Aynı Devlet Kontrpart Kalkışım kapsar Proje Bütçesi
(Türk Lirası olarak)
Memleket : Türkiye
Proje Numarası: TUR/72/024/A/01/42
Adı : Özel Demiryolu Etütleri
10. PROJ E PERSONE L FASL I
Kontrpar t
Büro Personeli
19. Fasıl Toplamı
30. EĞİTİM FASL I
31. Denizaşırı Eğitimi
39. .Fasıl Toplamı
40. TEÇHİZAT FASL I
41. Büro Teçhizatı
42. Bina
49. Fasıl Toplamı
50. ÖTEBERİ FASL I
51. Raporlar
52. Müteferrik
53. Müşavirler için iaşe – ibate
59. Fasıl Toplamı
99. GENE L TOPLA M
Toplam 1973
Adam/ay TL.
28 156,800;
50 105,200;
Adam/ay TL.
28 156,800
50 105,200
78 262,000; 78 262,000
105,000
105,000
105,000
105,000
51
210,000
140,000
175,000
357,000; 51
210,000
140,000
175,000
375,000
672,000
1,144,000
672,000
1,144,000
V. PROJENİN ORGANİZASYONU
Genel Sorumluluklar:
1. Hükümet, UND P ve İcra Organı, Proje Belgesinin 11. Kısmında
belirtilen hedeflerin gerçekleştirilmesine matuf bi r görüşle Projenin uygulanmasında işbirliği yapacaklardır.
2. Hükümet, Projeye lüzumlu olan millî personeli, eğitim kolaylıkları, arazi, bina ve diğer hizmetleri, teçhizat ve tesisleri temin edecektir. Hükümet, Proje Belgesinin kapak sahifesi adı belirtilen tarafı,
Proje Belgesinde Hükümetin vecibelerini doğrudan doğruya ifa etmek
üzere sorumlu olarak Hükümetin işbirliği temsilcisini (bundan sonra kısaca «İşbirliği Temsilcisi» olarak adlandırılacaktır) burada tayin eder.
3. UNDP, Hükümetin iştirakini itmam ve tamamlamayı taahhüt
eder ve İcra Organı vasıtasiyle Proje için temin edilmiş fonlar dahilinde
gerekli uzman hizmetlerini, eğitim, tecnizat ve sair hizmetleri temin edecektir.
4. İcra Orgam, İşbirliği Temsilciliği ile istişarede bulunmak suretiyle Proje Belgesinin hükümlerine göre kendisine ait vecibeleri yerine
getirecektir.
5. Hükümetin iştirakinin, UNDP’ye bi r nakit katkısında bulunmasını ihtiva etmesi halinde, UND P böyle bi r katkıyı, bu katkıyla ilişkin
hizmetler, teçhizat ve kolaylıklar için uygulanmak üzere İcra Organının
emrine verecektir. İcra Organı 15. paragraf hükümlerine göre bu nakit
katkının hesabını UNDP’ye verecek ve buna karşılık UND P de bunun hesabım yıllık olarak Hükümete verecektir.
Hükümetin İştiraki :
6. Hükümet, İş Planında belirtilen miktarlarda ve zamanlarda
hizmetleri, teçhizatı ve kolaylıkları Projeye temin edecek ve 8. paragrafa
tabi olan Proje Bütçesinde derpiş edilen kontrpart katkısını -aynı veya
nakdî- olarak yapacaktır.
7. İşbirliği Temsilcisi, İcra Organı ile müşavere ederek tam bi r
mesai esasına müsteniden Projeye bi r müdür tayin edecektir. Müdür, İşbirliği Temsilcisinin İcra Organı ile istişarede bulunarak kendisine verilen görevlere göre Hükümetin Projeye katkısı bakımından uygulama
yönünden sorumluluklarım ifa edecektir.
8. Proje Bütçesinde detaylandırıldığı üzere, Hükümet katkısına dah i l edilen kalemlerin tahmini bedeli Proje Belgesi tarihinden hemen evvelinde temin edilen en iy i malûmata müstenit bulunmaktadır. Projenin
icrası zarfında vuku bulan fiyat dalgalanmalarının sözü geçen katkının
para şartlarına göre ayarlanmasını gerektirebileceği anlaşılmaktadır. Buna
göre. Projenin iy i bi r tarzda icrası için gerekli hizmetlerin, teçhizatın ve
kolaylıkların fiilî maliyet bedeliyle bu gibi katkılar daima tespit edilmiş
olacaktır.
Project Budget covering Goverment Counterpart
Kind (in TL)
Country . Turkey
Project Number : TUR/72/024/A/01/42
Title : Special Railway Studies Total
Contribution in
1973
10.
19.
30.
31.
39.
40.
41.
42.
49.
50.
51.
52.
53.
59.
M / M T L
PROJEC T PERSONNE L COMPONEN T
Counterparts 28 156,800
Office Personnel 50 105,200
M / M
28
28
T L
156,800
156,800
Component Total
TRAININ G COMPONEN T
Oversea* Training
Component Total
EQUIPMEN T COMPONEN T
Office Equipment
Premises
Component Total
MISCELLANEOU S COMPONEN T
Reports
Sundry
Subsistence for Consultants 51
Component Total
GRAN D TOTAL
78 262,000 78 262,000
105,000
105,000
105,000
105,000
210,000
140,000
175,000
357,000 51
210,000
140,000
175,000
357,000
672,000
1,144,000
672,000
1,144,000
V. ORGANIZATIO N O F TH E PROJEC T
General Responsibilities
1. The Government, the UND P and the Executing Agency shall
cooperate in the execution of the Project with a view to the realization
of the objectives described in Part II of the Project Document.
2. The Government shall provide to the Project the required national personnel, training facilities, land, buildings and other services, equipment and facilities. It hereby designates the party named on the party
named on the cover page of the Project Document as the Government
cooperating agency (herein referred to as «Cooperating Agency») which
will de directly responsible for the carrying out of the obligations of the
Government provided for in the Project Document.
3. The UND P undertakes to complement and supplement the Government participation and wil l provide through the Executing Agency
the required expert services, training, equipment and other services
training, equipment and other services within the funds available to the
Project.
4. The Executing Agency shall carry out its obligations in accordance with the provisions of the Project Document in consultation with
the Cooperating Agency.
5. In the event that the Government’s participation includes a cash
contribution to the UNDP, the UND P shall make such contribution availabe to the Executing Agency to be applied by it in respect of the services,
equipment or facilities to which such contribution relates. The Executing
Agency shall account to the UND P in respect of such cash contribution in
accordance with the provisions of paragraph 15 hereof and in turn the
UND P wil l account anually in respect thereof to the Government.
Participation of the Government
6. The Government shall provide to the Project the services, equipment and facilities in the quantities and at the times specified in the
Work Plan and shall make the counterpart contribution – either in kind
or in cash – provided for in the Project Budget subject to paragraph 8
hereof.
7. The Cooperating Agency shall in consultation with the Executing
Agency assign a director for the Project on a full-time basis. He shall
carry out such responsibilities in respect of the implementation of the
Government contribution to the Project as are assigned to him by the Cooperating Agency in consultation with the Executing Agency.
The estimated cost of the items included in the Government contribution, as detailed in the Project Budget, is based on the best information available immediately prior to the date of the Project Document. It
is understood that price fluctuations during the period of execution of
the Projecty may necessitate an adjustment of said contribution in monetary terms. Such contribution shall accordingly at all times be determined by the actual cost of the services, equipment and facilities required
for the proper execution of the Project.
— 39 —
9. iş Planında belirtilen personel hizmetleri toplam adam/ay miktarı dahilinde kalınarak Hükümet tarafından temin edilen personelin
münferit görevlerinde Hükümet İcra Organı ile istişarede bulunarak şayet
Projenin en iyi şekilde menfaatine ise küçük çapta bazı ayarlamalar yapabilir.
10. Hükümet, millî personelin UND P bursu dolayısiyle Projeden
gaybubetleri olursa, bu süre zarfında kendilerine yerli maaş ve münasip
istihkaklarını ödemeye devam edecektir.
11. Hükümet, memleket dahilinde proje teçhizatının gümrük vergiler i ve bunların gümrüklerden çekilmesi ile ilgili diğer masrafların, nakliye, maniplasyon, ardiye ve ilgili masrafları olursa, bunları ödeyecektir.
B u teçhizatın emniyetle yeddinde muhafazası, bunların yerlerine konması ve bakımı, sigortası ve proje sahasına teslimlerinden sonra gerekirse yenilenmesinden sorumlu olacaktır.
12. Proje Belgesi tarihinde yürürlükte olan bütün emniyet hükümlerine tabi olmak kaydiyle Hükümet:
(a) İcra Organına veya diğer suretle Proje maksatları için mezkûr
Projenin uygulanmasına gerekli yayımlanmış veya yayımlanmamış rapor, harita, kayıt ve sair malumat ve esas bilgiler i temin edecek; ve
(b) UND P yetkili temsilcilerinin İcra Organı ve İcra Organının müşavirlerinin Proje maksatları için topraklarının herhangi bi r yerini ziyaret etmelerini ve buna müteallik kayıt ve belgeleri incelemelerini temin
edecektir.
13. Hükümet, Projede görevlendirilen bütün ulusal olmayan personele münasip olan barınma olanaklarını makul kiralarla bulunmasında
yardım edecektir.
14. Hükümet tarafından, şayet varsa, nakdî olarak ödenecek herhangi bi r kontrpart katkısı, burada derpiş edildiği üzere, UNDP’ye Proje
Bütçesine ithal edilmiş olan Ödemeler Çizelgesine göre iç para ile tediye
edilecektir. Hükümet tarafından sözü geçen Ödemeler Çizelgesinde belirtilen tarihlerde veya bu tarihlerden önce bu katkının UNDP’ye ödenmesi
UND P ve İcra Organı tarafından Projeye başlanması veya devamları için
bi r ön şart oiup, ancak bu hiç bi r suretle tasrih edilen bi r tarihteki
UND P veya İcra Organının hak, vecibeler veya sorumluluklarına herhangi bi r halel teşkil edemez.
UNDP ve İcra Organının Katkıları
15. (a) UNDP, İcra Organının aracılığı ile İş Planında belirtilen
hizmetleri, teçhizat ve kolaylıkları Proje için temin edecek ve zaman zaman İcra Organı tarafından Projenin toplam fiilî maliyeti için kendisine
bildirilecek tebligatta belirtilecek para cinsleri üzerinden istenilecek miktarlardaki meblağları tebligatın alınması üzerine derhal İcra Organına
temin edecektir.
(b) İcra Organı:
(i) Burada, Proje Bütçe Bütçesinde belirtilen Proje fasıllarının fiilî
maliyetleri için yukarıda (a) tali – fıkrasına göre sadece İcra Organının
eline geçen fonların nispetine kadar ödemeleri yapacak:
(ii) B u fonların sevk ve idare edilmesinde ve bunlardan yapılacak olan ödemelerde kendi fonlarının sevk ve idaresinde car i olan aynı
itinayı gösterecek; bu Proje tahtında aldığı fonların ve bu fonlardan
yaptığı ödemelere ait kayıt ve hesapları tutacak; ve
(iii) UND P ile kesin hesap tasfiyesine kadar, UNDP’ye, mutabık
kalınacak bi r programa göre, UND P tarafından makul olarak istenebilecek detayla, üçer aylık Proje teslimat raporları ve yıl sonu itibariyle
malî raporlar verecektir.
(c) Projeye ait hesaplar, Projenin tamamlanmasından sonra mümkün olduğu kadar kısa bi r zamanda ve istisnaî durumlar için bunu takiben en geç 12 ayı geçmemek üzere hemen kapatılacaktır.
16. (a) Projenin bi r Proje Müdürü veya sair ulusal olmayan proje
personeli istihdamına dair bi r hüküm ihtiva etmesi halinde, İcra Organı
Hükümetle istişare suretiyle bu gibi personeli seçecek ve mukavele ile
tayin edecektir.
(b) İcra Organı, buna ilâveten, Hükümetle istişare suretiyle, burs
namzetlerini seçecek ve ulusal personelin eğitimi için standartları saptayacaktır.
(c) Proje Müdürü, şayet olursa, Proje Belgesinde İcra Organı için
derpiş edilen vecibeleri o ülkede ifa etmek ve Proje için UND P fonlarından temin edilen bütün teçhizatın yönetimini yapmakla yükümlü olacak ve Projeye tayin edilen ulusal olmayan personele ve ulusal personelin
iş başında eğitimine nezaret edecektir.
17. Burslar , İcra Organı tarafından zaman zaman bursiyerler için
ihdas edilen yönetmelikler gereğince yönetilecektir.
9. Within the aggregate number of man – months of personnel services provided for in the Work Plan, minor adjustments of individual
assignments of personnel provided by the Government may be made by
the Government in consultation with the Executing Agency, if such adjustment is in the best interests of the Project.
10. The Government shall continue to pay the local salaries and
appropriate allowances of national personnel during the period, if any,
of their absence from the Project while on UND P fellowships.
11. The Government shall defray any customs duties and other
charges related to the clearance of project equipment, its transportation,
handling, storage and related expenses within the country. It shall be
responsible for safe custody of the equiment, its installation and maintenance, insurance, and replacement if necessary, after delivery to the
project site.
12. Subject to any security provisions in force at the date of the
Project Document the Government shall :
(a) make available to the Executing Agency and otherwise for the
purposes of the Project any published and unpublished reports, maps,
records and other information and data which are necessary to the implementation of the Project : And
(b) enable authorized representatives of UNDP , the Executing
Agency and of its consultants to visit any part of its territories for the
purpose of the Project and to examine any records and documents relevant thereto.
13. The Government shall assist all the non-national personnel
assigned to the Project in finding suitable housing accommodation at
reasonable rents.
14. Payment of the counterpart contribution in cash, if any, to be
made by the Government as herein provided shall be made in local currency to the UND P in accordance with the Schedule of Payments included
in the Project Budget Payment of such contribution to the UND P on or
before the dates specified in the said Schedule of Payments by the Government is a prerequisite to commencement or continuation of the
Project by the UND P and the Executing Agency, but without prejudice to
any rights, obligations or liabilities of the UND P or the Executing Agency
as at any such specified date.
Participation of the UNDP and of the Executing Agency
15. (a) The UND P shall provide to the Project through the Executing Agency the services, equipment and facilities described in the Work
Plan and, for such purpose, shall from time to time, promptly upon receipt
of notice from the Executing Agency, make available to the Executing
Agency such amounts in such currencies as it shall specify in the said notice in respect of the total actual costs of the Project.
(b) The Executing Agency shall :
(i) make payments for the actual cost of the Project components
specified in the Project Budget hereto but only to the extent that funds
shall have been received by the Executing Agencii in accordance with
sub – paragraph (a) hereof;
(ii) exercise in the administration and disbursement of such funds
the same care it applies to the administration of its own funds; maintain
records and accounts of funds received and disbursed by it hereunder;
and
(iii) until final settlement with the UNDP , furnish to the UNDP,
in accordance with a schedule to be agreed, quarterly Project delivery
reports and year – end financial reports, in such detail as the UND P may
reasonably request.
(c) The accounts in respect of the Project shall be closed as soon
as practicable after the completion thereof and, save in exceptional circumstances, not more than 12 months thereafter.
16. (a) Where the Project includes provision for a Project Manager
or other non-national project personnel, the Executing Agency shall in
consultation with the Government, select and assign to the Project such
personnel under contract with the Executing Agency.
(b) The Executing Agency shall, in addition, select in consultation
with the Government, candidates for fellowships and determine standards
for the training of national personnel.
(c) The Project Manager, if any, shall be responsible in the country
for the carrying out of the obligations of the Executing Agency provided
for in the Project Document and for the management of all equipment
provided to the Project from UND P funds, and shall supervise the non –
national personnel assigned to the Project and the on – the – job training
of national personnel.
17. Fellowships shall be administered in accordance ‘with the fellowships regulations from time to time established by the Executing
Agency.
— 40 —
18. İcra Organı, Hükümet ve UND P ile mutabakata vararak, Projeyi
kısmen veya tamamen tali – mukavele ile icra edebilir.
19. UND P kaynaklarından satın alınan bütün malzeme, teçhizat ve
levazımat münhasıran Projenin icrası için kullanılacak ve bunların mülkiyeti UNDP’nin Projeye olan yardımı tamamlanıncaya kadar (İcra Organı tarafından adına muhafaza edilecek olan) UNDP’nin uhdesinde kalacaktır.
20. UNDP’nin Projeye olan yardımı tamamlanmadan önce, UND P
tarafından temin edilen bütün Proje teçhizatının devri hususu Hükümet UND P ve İcra Organı arasında istişare edilecektir. B u gibi malzemenin mülkiyeti normal olarak Hükümete veya gerektiği yerde Projenin
devamlı olarak icap ettirdiği faaliyetin icrası veya doğrudan doğruya
bundan hasıl olan işlerin ifası için Hükümetin tayin edeceği bi r kuruma
intikal eder. Bununla beraber, UND P kendi takdirinde olmak üzere bu
gibi teçhizatın mülkiyetini kısmen veya tamamen uhdesinde muhafaza
edebilir.
21. UNDP’nin Projeye yardımının tamamlanmasından sonra mutabık kalınacak bi r tarihte Hükümet ve UNDP, ve gerekirse İcra Organı,
neticeleri değerlendirmek görüşüyle Projeden doğan veya bunun neticesi
icabı olan işlerin devamı durumunu gözden geçireceklerdir.
Temel Anlaşma: Kolaylıklar, Ayrıcalıklar ve Dokunulmazlıklar
22. (a) Yardım temini hususunda UND P (Özel Fon) ile Hükümet
arasında yapılan Anlaşmaya (Temel Anlaşma) göre UNDP, İcra Organı
ve Projeyle münasebet tesisi etmiş olan Birleşmiş Milletler kurumları ve
sözü edilen bu kuruluşların personeline Temel Anlaşmada belirtilen kolaylık, ayrıcalık ve dokunulmazlıklar tanınmış olacaktır.
(b) Proje Belgesi, Temel Anlaşmanın I. maddesinin 2. paragrafında
belirtilen (ve orada kısaca bi r Operasyon Planı olarak anılan) belgedir.
Banka, kendisi tarafından Proje Belgesinin akdedilmesiyle Proje ile il ­
gili olarak Temel Anlaşmanın hükümlerini kabul eder (bundan böyle
burada zikredilen konudur) ve buna göre Hükümet, UND P ve Banka bu
hükümlerin aynî kuvvet ve geçerlilikle burada tamamen derpiş edilmişçesine, mamafih, aşağıda (c) tali paragrafındaki hükümlere tabi olarak,
Proje Belgesine dahil edilmiş ve bunun mütemmim bi r parçasını teşkil
edeceğinde mutabıktırlar.
(c) Proje Belgesi amaçlarıyla :
(i) Temel Anlaşmanın II nci maddesinin 2 nci paragrafı uygulanmıyacaktır;
(ii) İcra Organı tarafından Proje Belgesine göre Projeye alelade
nezaret sırasında idarî bi r mahiyetteki aranjmanlara Temel Anlaşmanın
II nci maddesinin 3 üncü paragrafı uygulanmıyacaktır;
(iii) Bi r İcra Organı veya onun personelini Temel Anlaşmanın
III üncü madde 6 nci paragrafında yapılan bütün atıflar (ancak bi r İcra
Organı namına hizmette bulunan diğer şahıslara olmamak üzere) ilga
edilmiş olarak nazarı itibare alınacak; ve
(iv) Temel Anlaşmanın her neresinde olursa olsun «Özel Fon» ve
«Operasyon Planı» terimler i zikredilen sıraya göre «UNDP» ve «Proje
Belgesi» olarak nazarı itibare alınacaktır.
23. (a) Hükümet, Projenin gerçekleştirilmesi için lüzumlu herhangi bi r teçhizat, malzeme ve levazımatm ve Projeye tayin edilmiş ulusal olmıyan şahısların zâti eşyalarının kendi gümrüklerinden çekilmesini kolaylaştıracaktır.
(b) Hükümet, Projeye tayin edilmiş bütün ulusal olmıyan personelin ve ailelerinin Projeyle ilgili olarak Hükümet topraklarında oturabilmeleri için gerekli olan giriş ve çıkış vizaları, ikamet müsaadeleri,
döviz müsaadeleri ve seyahat belgelerinin hemen temini için aranjmanları yapacaktır.
24. Hükümet, bu proje belgesiyle veya Projenin yürütülmesi ile
ilgili olarak İcra Organı maiyet üyelerinin fiiller i veya kasdi olmıyan imtinalarından hasıl olan herhangi bir mesuliyeti, kasdi suihal ve ihmal
hariç, İcra Organına ve onun üyelerine tekeffül edecektir.
25. Hükümet, İcra Organı tarafından alıkonulan bütün müşavirlerin
(Hükümet topraklarında ikamet edenler hariç) personelini, kendi kanunları veya yönetmelikleri tahtında kendi topraklarında yürürlükte olan
veya herhangi bi r kazai tali bölümü veya organı tarafından aşağıda belirtilen hususlar bakımından tarh edilen herhangi bi r vergi, resim veya
18. The Executing Agency may, in agreement with the Government
and UNDP, execute part or all of the Project by subcontract. The selection
and appointment of subcontractors shall be made, after consultation
with the Government, in accordance with the Executing Agency’s
procedures for UND P projects.
19. Al l material, equipment and supplies which are purchased from
UND P resources shall be used exclusively for the execution of the Project,
and shall remain the property of the UND P (in whose name it wil l be
held by the Executing Agency) until completion of UND P assistance to
the Project. Equipment supplied by the UND P shall be marked with the
insignia of the UND P and of the Executing Agency.
20. Prior to completion of UND P assistance to the Project, the
Government, the UND P and the Executing Agency shall consult as to the
disposition of all Project equiment provided by the UNDP. Title to such
equipment shall normally be transferred to the Government, or to an
entity nominated by the Government when it is required for continued
operation of the Project or for activities following directly therefrom.
The UND P may, however, at its discretion, retain title to part or all of
such equipment.
21. At an agreed time after the completion of UND P assistance to
the Project, the Government and the UNDP, and if necessary the Executing Agency, shall review the activities continuing from or consequent
the Project with a view to evaluating its results.
The Basic Agreement : Facilities, Privileges and Immunities
22. (a) In accordance with the Agreement concluded by UND P
(Special Fund) and the Government concerning the provision of assistance (the Basic Agreement), the UNDP, the Executing Agency and other
United Nations organizations associated with the Project, and their respective personnel, shall be accorded the facilities, privileges and immunities specified in the Basic Agreement.
(b) The Project Document is the document (therein referred to as
a Plan of Operation) provided for in paragraph 2 of Article I of the Basic
Agreement. The Bank, by its execution of the Project Document, accepts
in relation to the Project the provisions of the Basic Agreement (subject
as hereinafter mentioned) and accordingly the Goverment, the UND P
and the Bank agree that such provisions shall be incorporated in and
from part of the Project Document with the same force and effect as if it
were fully set forth herein, subjject, however, to the provisions of sub –
paragraph (c) hereof.
(c) For the purposes of the Project Document:
(i) paragraph 2 of Article II of the Basic Agreement shall not
apply;
(ii) paragraph 3 of Article II of the Basic Agreement shall not
apply to arrangements of an administrative nature made by the Executing Agency in the ordinary course of supervising the Project in accordance with the Project Document;
(iii) all references in paragraph 6 of Article VIII of the Basic
Agreement to an Executing Agency or its personnel (but not to other
persons performing services on behalf of an Executing Agency) shall be
deemed omitted; and
(iv) the terms «Special Fund» and «Plan of Operations wherever
they appear in the Basi c Agreement shall be deemed to read «UNDP»
and «Project Documents respectively.
23. (a) The Government shall facilitate clearance through its
customs of any equipment, materials and supplies required for the purpose of carrying out the Project, and of the personal effects of the non –
national personnel assigned to the Project.
(b) The Government shall make arrangements for all non-nati ­
onal personnel assigned to the Project and their families promptly to be
provided with any necessary entry and exit visas, residence permits,
exchange permits and travel documents required for their stay in the
territories of the Government in connection with the Project.
24. The Government shall indemnify the Executing Agency and
members of its staff for any liability arising out of acts or omissions of
such staff members in conneciton with this Project Document or the
execution of the Project, except where resulting from willful misconduct
or gross negligence. Such indemnification shall include, without limitation,
attorneys’ fees, court costs and other expenses incurred by the Executing
Agency or members of its staff in connection with the defense against,
or settlement of, claims on account of such liability.
25. The Government shall exempt all consultants retained by the
Executing Agency and the personnel (other than residents of the territories of the Government) of such consultants from, or bear the cost of,
any taxes, duties, fees or other levies imposed under laws and regulations
— 41 —
ücretlerden veya bunları ödemekten bu müşavirleri ve personelini muaf
tutacaktır. Sözkonusu hususlar şunlardır :
(i) Projenin icrasıyla ilgili olan müşavirlere veya personeline yapılan herhangi bi r ödeme;
(ii) Projenin icrası maksadı ile Hükümetin topraklarına getirilen
ve bilahare geri gönderilen herhangi bi r teçhizat, malzeme ve levazımat;
(iii) B u müşavirler ile personel tarafından topraklarına getirilen
ve sözü geçen müşavirler veya personeli tarafından bilahare geri gönderilen herhangi bi r zati eşya veya ev eşyası.
26. İcra Organı, Hükümete mahalli Temsilcisi vasıtasıyla yukarda
sayılan ayrıcalık ve dokunulmazlıkların kimlere uygulanacağına ait personelin listesini verecektir.
27. Proje Belgesi Hükümetin kanunları tahtında tarh edilen veya
Hükümetin topraklarında yürürlükte olan kanunlarla akdi, tevdii veya
tescili için tarh edilecek herhangi bi r vergiden muaf olacaktır.
İstişare
28. Hükümet, UND P ve İcra Organı karşılıklı olarak mutabık kalınacak zamanlarda Projenin gelişmesi ve maliyeti ve bundan elde edilen
faydalar dahil olmak üzere Proje üzerinde görüş teatilerinde bulunacak
ve hakkında makul olarak istenebilecek bilgiler i birbirlerine vereceklerdir.
Raporlar
29. UND P ile İcra Organı arasında mutabık kalınabilecek zamanlarda ve tarzda Projenin ilerlemesi bakımından İcra Organı UNDP’ye
muntazam fasılalarla rapor verecektir.
İhtilâfların halli
30. (a) Proje Belgesinden mütevellit veya Proje Belgesi ile ilgili
olarak bi r taraftan İcra Organı ve diğer taraftan Hükümet arasında müzakere yoluyla veya üzerinde mutabık kalınacak diğer bi r şekille halledilemeyen herhangi bi r ihtilâf, UND P ile Hükümet arasında bi r ihtilâf olarak muamele edilecek ve Temel Anlaşmanın IX . Maddesinde derpiş edildiği üzere ya İcra Organı veya Hükümetin isteğiyle tahkime havale edilecektir; ancak, bununla beraber, bu (a) paragrafının başında yer alan hükümler ihtilâfın İcra Organı üyelerinin veya maiyet üyelerinin kasdi
suihal veya ihmallerinden doğduğu hususunda UND P ile İcra Organı arasında mutabakata varılması halinde uygulanmıyacaktır.
(b) Bununla beraber, Proje Belgesinin burada 32. paragrafına tevfikan herhangi bi r şekilde sona erdirilmiş olmasına rağmen, bu paragraf
hükümleri sona erdirme keyfiyetinden önce veya sonra vuku bulan herhangi bi r ihtilâf bakımından tam anlamı ile yürürlükte kalmaya devam
edecek, ancak böyle bi r ihtilâf sona erdirme tarihinden itibaren altı ay
zarfında tahkime havale edilecektir.
Durdurma : Sona erdirme, Tebligat
31. (a) Projenin muvaffakiyetli bi r şekilde tamamlanmasına veya
amaçlarının başarıya ulaştırılmasına engel olacak veya engel olma tahdidinde bulunan herhangi bi r durumun zuhur etmesi halinde Proje Belgesine göre UNDP’nın kendisi tarafından temin edilen yardımı durdurmak
üzere Hükümete ve İcra Organma tebligatta bulunma hakkına sahip
olur.
(b) B u Bölümün (a) paragraf ma dayanarak yapılan herhangi bi r
durdurma, ÛNDP tarafından yardıma devam etme isteği hususunu Hükümete ve İcra Organına tebliğ edinceye kadar devam eder. 32. (a) Şayet, 31 (a) paragrafında ötıf yapılan herhangi bi r durum, UND P tarafından Hükümete ve İcra Organına bu hususta yapılan tebligattan itibaren
ondört günlük bi r süre ile devam ederse, bundan sonra mezkûr durumun devamı sırasında UNDP, Hükümete ve İcra Organına tebligatta bulunmak suretiyle bu Proje Belgesini sona erdirebilir; böyle bi r tebligatta
bulunmadan önce UNDP, Hükümet ve IBR D ile istişarede bulunacaktır.
(b) Hükümet, UND P veya İcra Organı, birbirlerine enaz atmış gün
önce tebligatta bulunmak suretiyle Proje Belgesini sona erdirebilirler;
UND P veya İcra Organı, duruma göre böyle bi r tebligatta bulunmadan
önce bi r diğeri ile istişare edecektir.
33. İşbu Proje Belgesi tahtında gereken veya cevaz verilen herhangi bi r tebligat veya talep yazılı olarak yapılacaktır. Aşağıda belirtilen
tarafın adresine veya tebligatta bulunulacak veya talebin yapılacağı tarafça bildirilecek herhangi bi r adrese elden, posta ile, telli veya telsiz
telgrafla yapılacak bi r tebligat veya talep, o tarafa şahsen yapılmış veya bildirilmiş addedilecektir.
in effect i n its territories or by any political sub – division or agency
therein on such consultants and personnel in respect of:
(i) any payment made to such consultants or personnel in connection with the execution of the Project;
(ii) any equipment, materials and supplies brought into the territories of the Government for the purpose of carrying out the Project
and subsequently withdrawn therefrom; and
(iii) any personal and household effects brought into the territories of the Government by such consultants and personnel and subsequently withdrawn therefrom upon departure of the said consultants and
personnel.
26. The Executing Agency shall provide the Government through
the Resident Representative with the list of personnel to whom the
privileges and immunities enumerated above shall apply.
27. The Project Document shall be free from any taxes imposed
under the laws of the Government or laws in effect in its territories on
or connection with the execution, delivery or registration thereof.
Consultation
28. The Government, UND P and the Executing Agency shall at
such times as shall be mutually agreed exchange views on the Project,
including the progress and costs thereof and the benefits derived therefrom qnd shall furnish to the other such information as shall reasonably be requested in respect thereof.
Reports
29. The Executing Agency shall furnish to the UND P periodical
reports on the carrying out of the Project at such times and in such from
as may be agreed between UND P and the Executing Agency.
Settlement of Disputes
30. (a) Any dispute between the Executing Agency on the one
hand, and the Government on the other, arising out of or relating to the
Project Document and which cannot be seetled by negotiation or other
agreed mode of settlement shall be treated as a dispute between the UND P
and the Government and shall be submitted to arbitration at the request
of either the Executing Agency or the Government i n the manner set
forth in Article I X of the Basic Agreement; provided, however, that the
foregoing provisions of this paragraph (a) shall not apply where the
UND P and the Executing Agency are agreed that the subject matter of
such dispute results from the willful misconduct or gross negligence of
members of the staff of the Executing Agency.
(b) Notwithstanding any termination of the Project Document
pursuant to paragraph 32 hereof, the provisions of this paragraph shall
continue in full force and effect in respect of any dispute arising either
before or after termination, provided such dispute shall be submitted to
arbitration within six months after the date of such termination.
Suspension; Termination; Notices
31. (a) UND P shall be entitled by notice to the Government and
the Executing Agency to suspend the assistance to be provided by it
in accordance with the Project Document if any condition arises which
interferes with or threatens to interfere with the successful completion
of the Project or the accomplishment of the purposes thereof. UND P
shall consult the Government and the Executing Agency before any such
suspension.
(b) Any suspension pursuant to paragraph (a) of this Section
shall continue until such time as UND P shall give notice to the Government and the Executing Agency that it is willing to resume such assistance.
32. t.a) If any condition referred to in paragraph 31 (a) hereof
shall continue for a period of fourteen days after notice thereof shall
have been given by UND P to the Government and the Executing Agency,
then at any time thereafter during the continuance of such condition,
UND P may by notice to the Government and the Executing Agency terminate this Project Document; UND P shall consult the Government and
IBR D before giving such notice.
(b) The Propect Document may be terminated by the Government, UND P or the Executing Agency by at least sixty days’ prior notice
to each of the others; UND P or the Executing Agency, as the case may
be, shall consult the other before giving such notice.
33. Any notice or request required or permitted to be given or made under the Pioject Document shall be i n writing. Such notice or request
shall be deemed to have been duly given or made when it shall have
been delivered by hand, mail, telegram or cable to the party to which
it is required to be given or made at such party’s address specified
below or at such other address as such party shall have designated by
notice to the party giving such notice or making such request.
-42 –
Ek : 1
Üzerinde Başka Hiçbir tş Yapılmaması Tavsiye Edilen Hatlar ve
ITALCONSULT tarafından kapatılması tavsiye edilen hatlar
Kategor i I : Üzerinde başka hiçbir iş yapılmaması tavsiye edi
hatlar :
Manisa – Afyon
Alayunt – Ulukışla
Kategor i II : Kapatılması tavsiye edilen hatlar :
Balıkesir – Bandırma
Karakuyu – Afyon
İzmir – Torbalı – Ödemiş
Torbalı – Ortaklar
Ortaklar – Söke
Ortaklar – Aydın – Goncah
Goncalı – Denizli
Goncah – Sütlaç – Çivril
Sütlaç – Karakuyu
Karakuyu – Gümüşgün
Gümüşgün • Eğridir
Gümüşgün – Burdur
Bozanönü
Çobanbey – Nusaybin
Narlı • Karkamış
Şenyurt – Mardin
Annex : 1
Lines on Yihich No Furter Works Were Recommended and
Lines Which ITALCONSULT Recommended for Closure
Uzunluk ded: Length_
356 k m Manisa – Afyon 356 k m
604 k m Alayunt – Ulukisla 604 km
Category II: Lines which were recommended for closure:
102 k m Balikesi r – Bandirma 102 km
114 k m Karakuyu – Afyon 114 km
112 k m izmi r – Torbali – Odemis 112 km
51 k m Torbali – Ortaklar 51 km
22 k m Ortaklar – Soke 22 km
152 km Ortaklar – Aydın – Goncali 152 k m
9 k m Goncali – Denizli 9 k m
136 k m Goncali – Sutlas – Çivril 136 km
34 k m Sutlas – Karakuyu 34 km
33 k m Karakuyu – Gumusgun 33 km
47 km Gumusgun – Eğridir 47 km
24 k m Gumusgun – Burdur 24 k m
13 k m Bozanonu • İsparta 13 km
382 k m Çobanbey – Nusaybin 382 k m
175 k m Narli • Karkamis 175 km
24 km Senyurt – Mardin 24 km
BULGARIA BLACK S £ A
\
of
rn
>
QAOA PAIAR)
> Aft/F/yt
X. U.S.S.R.
Tunç i, fek
ANKARA £ iRHAK
feteit,
c
\
s .
I RAN
aeCATXOfjrÓ WS**’
HALA TVA
HAR AŞ
TmFMA/en*taf
r,I> “”VV SYRIA
Ç* OHA Lif*
” V
MEDITERRANEAN SEA 4
M
I M
y IRAQ
TURKEY
RAIL WA y S y S TE Ai
LfNÍS FOH ^t//CH CIOTMV &HOÜLD
S t STUoıtff S» COMSuıTAMS
¡ff TÍRWA T/MAL CDtY/İ£Ç7f6/YS
– F£ftAy
— jNrfAAIATtOFML 36ü//0AA¥
® HATtCttAt CAP/TAL
JMMfT ttt/*AL
GENELGELE R
Ticaret Bakanlığından:
Dışticaret İşlerine Dair Sirküler
Anlaşmalar (74/2)
1973/74 dönemi Türkiye – Bulgaristan Ticaret Protokoluna ek «A»
Listesinin 132 sıra numarasında kayıtlı 84.48.91, 84.63 gümrük tarife ve
istatistik pozisyonlu «84.45 pozisyonundaki torna ve matkap tezgâhlarına
ait miller, dişliler, dişli kutuları ile sair parça ve teferruat (Gövde, şasi,
mengene hariç) (Müracaat ve inceleme makamı Sanayi ve Teknoloji
Bakanlığı) için $ 10.562,— lik ek kontenjan ayrılması uygun görülmüştür.
Dışticaret İşlerine Dair Sirküler
Anlaşmalar (74/3)
1973/74 dönemi Türkiye – Bulgaristan Ticaret Protokoluna ek «A»
Listesinin 36 sıra numarasında kayıtlı 29.27.00 gümrük tarife ve istatistik pozisyonlu «Nitril fonksiyonlu bileşikler» için $ 250.000,— lık ek kontenjan tefrik edilmiştir.
Dışticaret İşlerine Dair Sirküler
Anlaşmalar (74/4)
3/1/1974 tarih ve 14761 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İthalât
Rejimi Kararının 5 inci maddesinin 2 nc i paragrafının Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak 1974 yılı İthalât Rejimi çerçevesinde Mi caristan’dan serbest dövizle ithalât yapılması uygun görülmüştür.
Dışticaret İşlerine Dair Sirküler
Anlaşmalar (74/5)
6/6/1973 tarih ve 14556 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmı ; olan
1973/74 dönemi Türkiye – Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği 1 icaret
Protokoluna ek «A» Listesinin 42 sıra numarasında kayıtlı bulunar 73.11
gümrük tarife pozisyonlu «demir veya çelikten profiller» için S 1.200 000,—
lık ek kontenjan tefrik olunmuştur.
| DÜZELTM E
§ 31/12/1973 tarihli ve 14759 sayılı Resmî Gazete’nin yedinci sahifesinde yayımlanan Fiyat Kontrol Komitesine ait 7 sayılı Tel ligde
«ham madde veya yarı mamul olarak kullanan firma ve kuruluş arın»
cümlesindeki «KULLANAN» kelimesi «KULLANILAN» olarak düzel4 tilmiştir.
İLÂNLA R
Tarım Bakanlığı Merkez İkmal Müdürlüğü Döner Sermaye İşletmesi Satın Alma Komisyonu Başkanlığından:
1 — Aşağıda cinsi, miktarı, muhammen bedeli ve geçici teminat
miktarı yazılı malzemeler Tarım Bakanlığına bağlı 969 sayılı Kanunla
Kurulan Döner Sermayeli İşletmelerinin Muamele Yönetmeliğinin 33.
maddesi (c) fıkrası gereğince açık artırma usulü ile ayrı ayrı gruplar
halinde satılacaktır.
2 — Artırma, Tarım Bakanlığı Merkez Müdürlüğü İvedik Caddesi
No. : 55 Kız Lisesi Karşısında İdare Binasında toplanacak Komisyon
huzurunda yapılacaktır.
3 — Artırmaya ait şartnameler Müdürlüğümüz Döner Sermaye
İşletmesinden mesai saatleri dahilinde 5,— TL . mukabilinde almabilir.
4 — Talipliler satın almak istedikleri malzemelere ait yatıracakları geçici teminat makbuzları ve diğer belgelerle artırmaya katılabilirler.
5 — İhale 2490 sayılı Kanuna tabi değildir.
6 — İhaleler 14/1/1974 günü yapılacaktır.
Geçici
Miktarı M . bedeli teminatı İhale
Grup Malzemenin cinsi Kalem Lir a Kr . Lir a Kr . Saati
1 Hurda ve tamir i mümkün selektör motorları ve orijinal yedek
parçaları
2 İki adet hurda traktör ekipmanlarıy’a orijinal yedek parçaları
3 Hurd a elektrojen gurubu motor
ve Altenatörleri ile muhtelif hurda Enformasyon malzemeleri
4 Orijinal Ford yedek parçaları
131 77.350,— 5.801,25 10.00
197 6.550— 491,25 11.00
16 33.100,— 2.482,— 14.00
173 15.510,21 1.163,25 15.00
115 /2-2
Adıyaman Ağır Ceza Mahkemesi Başkanlığından :
1971/10-226
13/9/1966 tarihinde maktul Haci Taşkıran’ı öldürmek suçundan
sanık Darende Kazası Göğebakan Köyünden olup, halen Adıyaman
Cezaevinde mevkuf Cemal oğlu, 1933 doğumlu, Ali Bayır hakkında yapılan duruşma sonunda:
20/12/1972 gün ve 1972/226 sayılı ilâmı ile sanığın T. C. K. nun
450/4, 59, 31, 33, 40 ıncı maddeleri gereğince neticeten müebbet ağır
hapis cezasına mahkûm edildiği; davanın müdahili Hanım Taşkıran’ın
diğer varislerine tebligat yapıldığı ancak varis, Darende’nin Ayvaîı
Köyü 187 hanede kayıtlı Haci kızı, Hanım’dan doğma, 1945 doğumlu
Elif Taşkıran (Bulut) aramalara rağmen bulunup kendisine tebligat
yapılamadığından işbu hususun bu şekilde ilânen tebliğine ve ilândan itibaren 15 gün sonunda tebligat yapılmış sayılacağı ilân olunur.
‘ 58
Elazığ Birinc i Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
1973/328
Elazığ’da Hüseyin Alataş’ın karısı Nevin Alataş aleyhine açtığı boşanma davasının duruşmasında, davalının adresi meçhul olduğundan ve
davalı Nevin kocasına hakaret etmekte ve sebep yokken Ankara’ya ye sair
mahallere kaçmakta ve çocuklarını da terk ederek keyfi gibi yaşamakta
olduğundan bu sebeple boşanmalarına karar verilmesi dava edilmiştir.
Adresi meçhul olan davalının 29/1/1974 günü mahkemeye gelmesi
veya bi r vekil göndermesi aksi halde gıyap kararı çıkarılacağı davetiye
tebliği makamına kaim olmak üzere keyfiyet ilânen tebliğ olunur.
17898
Ankara 14. Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
1973/772
Davacı Ankara Belediyesi vekili Avukat Ahmet özyılmaz tarafından
Hali l Acıöz ve arkadaşları aleyhine ikame olunan tescil davasının yapılan duruşması sırasında, davalılardan 1 — Balgat Torunlar Mah. No. 131
de ikamet eden Müslüm Saraç, 2 — Balgat Barbaros Otobüs Durağı Yanı
No. 11 de ikamet eden Hali l Acıöz adlarma çıkarılan tebligatlar bilâ tebliğ
iade edilmesi üzerine Resmî Gazete’nin 6/12/1973 gün ve 14734 sayılı nüshası ile ilânen davetiye tebliğ edilmiş olup ilân üzerinden 15 gün geçmesine rağmen adı geçen davalılar duruşmaya gelmediklerinden bu defa
gıyap kararının da ilânen tebliğine karar verilmiş duruşma 18/2/1974 Pazartesi günü saat 9.20 ye bırakılmıştır. Tayin edilen gün ve saatte duruşmaya gelmedikleri veya bir vekil göndermedikleri takdirde Usul Kanununun 405. maddesi gereğince duruşmaya gıyaplarında devam olunacağı
1 gıyap kararı yerine kaim olmak üzere tebliğ ve ilân olunur. 21
— 43 —
— 44 —
Başbakanlık Basın – Yayın Genel Müdürlüğünden :
Genel Müdürlüğümüz Merkez Teşkilâtında istihdam edilmek üzere, sınavla 657 sayılı Kanunun 48 inci maddesindeki şartları taşıyan,
Genel îdare Hizmetler i sınıfı 15 inci veya 13 üncü derece elektrikçi
kadrosuna ortaokul veya lise mezunu, Genel idare Hizmetler i sınıfı
16 nci derece motosikletçi kadrosuna ilkokul mezunu triportör de
kullanabilen motosikletçi alınacaktır.
Sınav, 24/1/1974 Perşembe günü saat 10.00 da Genel Müdürlük
binasının basm merkezinde yapılacaktır.
İsteklilerin, ikişer adet vesikalık fotoğraf ve kısa biyografileriyle
birlikte 23/1/1974 Çarşamba günü saat 16.30 a kadar Genel Müdürlüğümüz İdarî İşler Dairesi Başkanlığına müracaat etmeleri gerekmek
tedir. 205 / 2-1
Denizcilik Bankası T . A. O. dan :
Aşağıda yazılı malzeme alınacaktır
1 — Testere laması: 10000 adet
Şerit testere: 100 mt. – E n geç teklif verme tarihi 16/1/1974 günü
mesai saati hitamına kadardır. Sip. No : 1973/1381
2 — Demi r testere tezgahı: 1 adet 500 mm . lik – E n geç teklif
verme tarihi 11/2/1974 günü mesai saati sonuna kadardır. Dos. No.
1973/1357
Şartnameleri Malzeme Müdürlüğü veznesinden temin edilebilir.
Teklifler Bahçekapı 27 Mayıs Ha n 3. kattaki Satın Alma Komisyonuna verilecektir. 206 /1-1
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığı Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünden :
Kızılırmak nehr i üzerinde, mevcut Kesikköprü barajı ile Yahşih an kesimi arasmdaki düşüden istifade ederek enerji üretmek ve Kırıkkale ovasını sulamak gayesi ile istikşaf kademesinde etüd edilmiş
bulunan sırası ile Köprüköy Hidroelektrik Santralı, Kapulukaya Baıajı ve Hidroelektrik Santralı ile Kırıkkale sulaması ve Yahşihan
Santralını ihtiva eden projenin fizibilite çalışmaları mühendislik hizmetlerinin yaptırılması için, bu işle ilgilenecek Türk Mühendislik firmaları arasında bi r ön seçim yapılacaktır.
B u çalışmalar için lüzumlu bilgiler Genel Müdürlüğümüzce tem in edilecektir.
Ön seçime katılmak isteyecek Mühendislik ve Müşavirlik firmalarının,
1 — Firmanın bu kabil işlerdeki tecrübesine,
2 — Kili t noktalardaki ve bu işte çalıştırmayı düşündüğü perso
nele,
3 — Halen elinde bulunan işlere
ait bilgileri, 18 Şubat 1974 Pazartesi saat 15.00 e kadar, aşağıda belirtilen adrese vermeler i gerekmektedir. İlave bilgi aynı adresten temin
edilebilir.
Genel Müdürlüğümüzce, yukarıda belirtilen Mühendislik hizmetlerini yapmak isteyen firmalar arasında yapılacak önseçimden sonra,
seçilmiş firmalardan teklif istenecektir.
Postada vaki gecikmeler kabul edilmiyecektir.
Adres : Devlet Su İşleri Etüd ve Plan Dairesi Başkanlığı Yücetepe, Ankara. 203 / 1-1
Kayser i Asliye 3 üncü Huku k Hâkimliğinden :
1973/233
Kayseri’nin Hacıkılıç Mahallesi Ören Sokak bilâ No. da muki m
Osman oğlu, Veysel Canik adına çıkarılan davetiye bilâ tebliğ iade
edilmiş ve adresinin tespiti için emniyete yazılan müzakereye tesp it edilemediği bildirilmiş olup, Sosyal Sigortalar Kurum u Genel Müdürlüğü tarafından ikame olunan 6.840 liranın istirdatı davasının duruşmanın ilânen tebliğine karar verilmiş olup, yukarıda adı geçen
davalının 29/1/1974 günü saat 9.30 da hazır bulunması veya kendisin
b i r vekille temsil ettirmesi, aks i takdirde gıyap kararı çıkarılacağı
ilânen tebliğ olunur. 186
•
Kili s Asliye Huku k Hâkimliğinden :
E . N o : 1973/492
Davacı Zahide Aruk ile davalı Adana Döşeme Mahallesi 167 Sokak 17 numarada Mehmet Aruk aralarında cereyan eden geçimsizlik
sebebiyle boşanma davasının yapılan duruşması sırasında :
Davalı Mehmet Aruk’un adresine çıkarılan davetiyenin adreste
bulunamadığından bilâ tebliğ iade edildiğinden davetiye Resmî Gazete ile ilân edilmiş gelmediğinden bu kerre ilânen gıyap kararı Resmî Gazete ile yapılmasına karar verilmiş olduğundan duruşmanın bırakıldığı 14/2/1974 günü saat 9.00 da mahkemede hazır olması mazeret bildirmesi veya kendisini bi r vekillede temsil ettirmesi aksi halde duruşmanın gıyabında görüleceği gıyap kararı yerine kaim olmak
üzere ilânen tebliğ olunur. 187
E . N o : 1972/477
Davacı Firdevs Kenanoğlu vekili Avukat Bülent Neci ile davalı
Kili s Şıhabdullah Mahallesinden Nahsen kızı Fatma Karadaş v. s. aralarında ceryan eden tapu iptali ve men’i müdahale davasının yapılan
duruşması sırasında:
Davalı Fatma Aslan adına çıkarılan davetiye usulüne uygun tebliğ edilmiş ahiren adresine çıkarılan gıyap kararı adreste bulunmadığından bilâ tebliğ iade edilmiş olduğundan davalı Fatma’nın duruşmanın atılı bulunduğu 25/2/1974 günü saat 9.00 da mahkemeye gel
mesi mazeret veya kenedisinide bi r vekille temsil ettirmediği takdirde duruşmanın gıyabında görüleceği gıyap kara n yerine kaim olmak
üzere ilânen tebliğ olunur . 188
e
Yozgat Asliye Huku k Hâkimliğinden :
Hazinenin, Mehmet Gürbüz, Osman Gürbüz ve Şakir Aydos aleyhine açtığı alacak davasında Mehmet Gürbüz’ün çıkarılan davetiyen in adresi malûm olmadığından bilâ tebliğ dönmüş ve Resmî Gazete
ile tebligat yapılmış bu defa mahkemece gıyap icrasına karar verildiğinden Mehmet Gürbüz’ün 18/2/1974 günü saat 9.05’e mahkemede hazır bulunması, gelmediği takdirde duruşmanın gıyabında ceryan edeceği ıgıyap yerine kaim olmak üzere ilânen duyrulur. 189
Turgutlu Asliye Huku k Hâkimliğinden :
Davacı Turgutlu’nun Akçapmar Köyünden Hasan Can ve Hatice
C an vekilleri tarafından Vehbi Zengin ve İzmir 4212. Sokak 20 No. da
muki m Osman Uyanık aleyhine ölüme sebebiyetten açılan 40.000 lira
maddî ve 20.000 lira manevî tazminat davasında Osman Uyanık bildirilen ikametgâhında zabıta tahkikatına rağmen bulunamamış semt i meçhulde olduğu anlaşılmakla Turgutlu Asliye Huku k Mahkemesin in 1970/833 esasında kayıtlı davalmm 28/9/1970 tarihli dava dilekçesi ve duruşma gününün ilânen Resmî Gazete’de yapılmasına karar
verildiğinden :
Turgutlu Asliye Huku k Mahkemesinde 22/1/1974 günü saat 9.00
da duruşmada bizzat veya temsilen vekil bulundurması 28/9/1970 tarihli arzuhal ve davetiye yerine kaim olmak üzere ilân olunur.
182
«
Orhangazi Asliye Huku k Hâkimliğinden :
(Şehir Kadastrosu Sıfatiyle)
1972/12
Bursa Kayan Alancık Cad. No. 3 de muki m Muteriz İbrahim Hakkı Çırağ tarafından davalı Orhangazi Tekke Mahallesinden Meryem
Ersöz aleyhine açtığı komisyon kararma itiraz davasının yapılan duruşması sonunda :
Orhangazi İlçesi Hürriyet Mahallesi Göl Yolu mevkiinde tarla
olup 5 pafta 183 ada ve 3 parsel numaralı gayrimenkulun tahdid ve tesp it veçhile davalı Cemal kızı Meryem Ersöz adına tahdid ve tespit
veçhile tesciline, muteriz davacının itirazının reddine 2613 sayılı Ka ­
n un gereğince harç tahmiline mahal bulunmadığına temyiz yolu açık
olmak üzere verilen 27/9/1973 tarih ve 1972/12 esas ve 1973/562 sayılı
karar ilânen tebliğ olunur. 184
Elâzığ 1 inci Asliye Huku k Hâkimliğinden :
1973/475
Millî Eğitim ve Bayındırlık Bakanlığının, Necmi Şahin ve adresi
meçhul Selim Baysal aleyhine Elâzığ Mimarlık ve Mühendislik Akademisine ait bina çatılarının inşa ve tamiratından dolayı yapılan hatadan mütevellit 157.404 lira 30 kuruşun faiz ücreti vekâlet masrafıla tahsili dava edilmiştir.
Adresi meçhul davalı Selim Baysal’m 1/2/1974 günü saat 9.00
da mahkemeye gelmesi veya bi r vekil göndermesi davetiyenin tebliği
makamına kaim olmak üzere ilân ve tebliğ olunur. 191,
— 45 —
Enerji ve Tabiî Kaynaklar Bakanlığından :
İli : K . Maraş, İlçesi : Afşin, Köyü veya mevkii : Hurman, Madenin
cinsi : Maden Kömürü, Ruhsatnamenin tarihi : 13/2/1969, Numarası :
AR. 8131
Hudutları :
Kuzeyi : 1238 Rakımlı nirengi noktasından – 1265 rakımlı nirengi
noktasına düz hat.
Doğusu ve Güneyi : 1265 Rakımlı nirengi noktasından – 1227 rakımlı
nirengi noktasına düz hat.
Batısı : 1227 Rakımlı nirengi noktasından – hudut başlangıcı 1238
rakımlı nirengi noktasına düz hat.
Yukarıda mevkii, cinsi ve hudutları yazılı bulunmuş Maden Kömürü
madeni için T. K. î. Kurum u Genel Müdürlüğü uhdesine 10 yıl müddetle
işletme ruhsatnamesi verilecektir.
İtiraz olanların b u ilânın gazete’de il k yayınlandığı tarihten itibaren
onbeş gün içinde bi r dilekçe ile Bakanlığımıza müracaat eylemeleri
lâzım geldiği bu müddetin hitamından sonra vukubulacak itirazların kab ul edilmiyeceği 6309 sayılı Maden Kanununun 55 inc i maddesi gereğince
ilân olunur. 125-1/1-1
İli : K. Maraş, İlçesi : Afşin, Köyü veya mevkii : Kuşkayası, Madenin cinsi : Maden Kömürü, Ruhsatnamenin Tarihi : 25/2/1969, Numarası:
AR. 8132
Hudutları :
Kuzeyi ve Doğusu : 1235 Rakımlı nirengi noktasından, 1152 rakımlı
nirengi noktasına doğru hat.
Güneyi : 1152 Rakımlı nirengi noktasından, 1171 rakımlı nirengi
noktasına doğru hat.
Batısı : 1171 Rakımlı nirengi noktasından, hudut başlangıcı 1235
rakımlı nirengi noktasına doğru hat.
Yukarıda mevkii, cinsi ve hudutları yazılı bulunmuş Maden Kömürü
madeni için T. K. İ. Kurum u Genel Müdürlüğü uhdesine 10 yıl müddetle
işletme ruhsatnamesi verilecektir.
İtiraz olanların bu ilânın gazete’de ilk yayınlandığı tarihten itibaren
onbeş gün içinde bi r dilekçe ile Bakanlığımıza müracaat eylemeleri
lâzım geldiği bu müddetin hitamından sonra vukubulacak itirazların kab ul edilmiyeceği 6309 sayılı Maden Kanununun 55 inci maddesi gereğince
ilân olunur. 125-2/1-1
İli : K . Maraş, İlçesi : Afşin, Köyü veya mevkii : Madenin cinsi :
Maden Kömürü, Ruhsatnamesinin Tarihi : 13/2/1969, Numarası : AR. 8149
Hudutları :
Kuzeyi : 1272 Rakımlı nirengi noktasından 1427 rakımlı Eki z tepesine çekilen doğru hat.
Doğusu : 1427 Rakımlı Eki z tepesinden 1384 rakımlı Bekçeğiz tepesine çekilen doğru hat.
Güneyi : 1384 Rakımlı Bekçeğiz tepesi.
Batısı : 1384 Rakımlı Bekçeğiz tepesinden 1272 rakımlı nirengi noktasına çekilen doğru hat.
Yukarıda mevkii, cinsi ve hudutları yazılı bulunmuş Maden Kömürü
madeni için T. K . 1. Kurum u Genel Müdürlüğü uhdesine 10 yıl müddetle
işletme ruhsatnamesi verilecektir.
İtiraz olanların bu ilânın gazete’de ilk yayınlandığı tarihten itibaren
onbeş gün içinde bi r dilekçe ile Bakanlığımıza müracaat eylemeleri
lâzım geldiği bu müddetin hitamından sonra vukubulacak itirazların kab ul edilmiyeceği 6309 sayılı Maden Kanununun 55 inc i maddesi gereğince
ilân olunur. 125-3/1-1
İli : K. Maraş, İlçesi : Afşin, Köyü veya mevkii : Sinekli, Madenin
cinsi : Maden Kömürü, Ruhsatnamenin Tarihi : 18/4/1969, Numarası :
AR. 8440
Hudutları :
Kuzeyi : 1185 Rakımlı nirengi noktası.
Kuzey doğusu : 1185 Rakımlı nirengi noktasından 1171 rakımlı ni ­
rengi noktasına çekilen doğru hat.
Güneyi : 1171 Rakımlı nirengi noktasından 1427 rakımlı nirengi noktasına çekilen doğru hat.
Batısı : 1427 Rakımlı Eki z tepesinden 1185 rakımlı nirengi noktasına çekilen doğru hat.
Yukarıda mevkii, cinsi ve hudutları yazılı bulunmuş Maden Kömürü
madeni için T. K . İ. Kurum u Genel Müdürlüğü uhdesine 10 yıl müddetle
işletme ruhsatnamesi verilecektir.
İtiraz olanların bu ilânın gazete’de Uk yayınlandığı tarihten itibaren
onbeş gün İçinde bi r dilekçe ile Bakanlığımıza müracaat eylemeleri
lâzım geldiği bu müddetin hitamından sonra vukubulacak itirazların kab ul edilmiyeceği 6309 sayılı Maden Kanununun 55 inci maddesi gereğince
ilân olunur. 125-4/1-1
İli : K . Maraş İlçesi : Elbistan, Köyü veya mevkii : Kışla, Madenin
cinsi : Maden Kömürü, Ruhsatnamenin tarihi : 25/2/1969, Numarası :
AR. 8194
Hudutları :
Kuzeyi : 1235 Rakımlı nirengi noktasından -1769,6 Rakımlı (Kızılsebi r tepe) nirengi noktasına düz hat.
Doğusu ve Güneyi : 1769,6 Rakımlı (Kızılsebir tepe) nirengi noktasından- 1152 rakımlı nirengi noktasına düz hat.
Batısı : 1152 Rakımlı nirengi noktasından – hudut başlangıcı 1235
rakımlı nirengi noktasına düz hat.
Yukarıda mevkii, cinsi ve hudutları yazılı bulunmuş Maden Kömürü
madeni için T. K. 1. Kurum u Genel Müdürlüğü uhdesine 10 yıl müddetle
işletme ruhsatnamesi verilecektir.
İtiraz olanların bu ilânın gazete’de il k yayınlandığı tarihten itibaren
onbeş gün içinde bi r dilekçe ile Bakanlığımıza müracaat eylemeleri
lâzım geldiği bu müddetin hitamından sonra vukubulacak itirazların kab ul edilmiyeceği 6309 sayılı Maden Kanununun 55 inc i maddesi gereğince
ilân olunur. 125-5/1-1
İli : K. Maraş, İlçesi : Afşin, Köyü veya mevkii : Alemdar, Madenin
cinsi : Maden Kömürü, Ruhsatnamenin tarihi : 18/4/1969, Numarası :
AR. 8450
Hudutları :
Kuzeyi : 1185 Rakımlı nirengi noktasından 1235 rakımlı nirengi
noktasına çekilen doğru hat.
Doğusu : 1235 Rakımlı nirengi noktasından 1171 rakımlı nirengi noktasına çekilen doğru hat.
Güneyi : 1171 Rakımlı nirengi noktası.
Batısı : 1171 Rakımlı nirengi noktasından 1185 rakımlı nirengi noktasına çekilen doğru hat.
Yukarıda mevkii, cinsi ve hudutları yazılı bulunmuş Maden Kömürü
madeni için T. K. i . Kurum u Genel Müdürlüğü uhdesine 10 yıl müddetle
işletme ruhsatnamesi verilecektir.
İtiraz olanların bu ilânın gazete’de il k yayınlandığı tarihten itibaren
onbeş gün içinde bi r düekçe ile Bakanlığımıza müracaat eylemeleri
lâzım geldiği bu müddetin hitamından sonra vukubulacak itirazların kabul edilmiyeceği 6309 sayılı Maden Kanununun 55 inci maddesi gereğince
ilân olunur. 125 – 6/1-1
Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğünden :
Aşağıda cins ve miktarı yazılı malzemeler teknik ve ticarî şartnamesine göre satın alınacaktır.
1 — İstekliler bu alıma ait teknik ve ticarî şartnameler ile sözleşme tasarılarını Ankara’da Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü Ticaret
Şubesinden veya istanbul ve İzmir Bölge Müdürlüklerinden temin edebilirler .
2 — Teklifler en geç 28/1/1974 Pazartesi günü saat 16.30 a kadar
Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü I numaralı Merkez Satın Alma
Komisyonu Başkanlığında bulundurulacaktır. B u tarihten sonra gönderilecek teklifler ve postada vaki gecikmeler nazarı itibare alınmaz.
3 — Ofis satm alma mevzuunu teşkil eden malzemeleri ihale edip
etmemekte veya kısmen ihale etmekte veya tercih ettiği talibe vermekte
serbesttir.
Malzemenin Cinsi Miktarı
Beyaz yuvarlak tebeşir 144 adetli
Renkli köşeli tebeşir 144 adetli
Tel raptiye makinesi (12-13 mm.)
Istampa mürekkebi siyah 50 gr.
» » siyah 1 litre
» » siyah 1/2 litre
» » kırmızı 50 gr.
» » kırmızı 1/2 litre
» » mav i 50 gr.
» » mo r 50 gr.
130.000 Kut u
25.000 »
25.000 Adet
85.000 Şişe
1.000 »
1.000
7.500
1.350
12.000
10.000
139/1-1
— 46 —
Çorum Asliye 1 inc i Hukuk Hâkimliğinden:
1973/845
1 — Selim Er . Nakliyeci 43 AD . 241 Plaka Nolu kamyon sahibi Al ­
tıntaş/Kütahya.
2 — Yaşar Özbudak, 43 AD 241 Plaka sayılı kamyon şoförü Altıntaş/
Kütahya
Davacı Zonguldak Soğuksu Camii Sokak No. 15 de mukim Cemal
Gemicioğlu vekili Avukat Bak i Akaydın tarafından aleyhinize açılan
17.150,— TL. sı zararın tazmini talebi davasında dava dilekçesiyle birlikte davetiye belli adresinize tebliğe verilmiş isede adresiniz meçhul olduğu için bilâ tebliğ iade edilmiş ve zabıtaca yapılan tahkikatta da tebligatın sarih adresiniz tespit edilememiş olduğundan ilânnen davetiye
tebliğine karar verilmiş olmakla duruşmanın talik edildiği 26/2/1974 Salı
günü saat 9.00 da mahkemede bizzat hazır bulunmadığınız veya bi r vek i l de tayin edip göndermediğiniz takdirde aynı şekilde gıyap kararı tebliğ edileceği ilân olunur. 106
PTT Genel Müdürlüğünden:
1 — 500 adet madenî posta kutusu kapalı yazılı teklif alma suretiyle satın alınacaktır.
2 — B u alıma ait şartname Ankara’da Genel Müdürlük Malzeme
Dairesi Başkanlığından veya istanbul’da Sirkeci Büyük Postane Karşısı
Valide Han kat 5 deki Tesellüm ve Depo Müdürlüğünden 70,— TL. mukabili temin edilebilir.
3 — Teklifler en geç 5/2/1974 günü saat 10.00 a kadar Genel Müdürlüğümüz Malzeme Dairesi Başkanlığına verilmiş olacaktır.
17817 / 2-1
1 — Teşekkülümüz ihtiyacı için 2.000 adet madenî Etiket Kutusu
kapalı yazılı teklif almak suretiyle satm alınacaktır.
2 — B u alıma ait şartname Ankara’da Genel Müdürlük Malzeme
Dairesi Başkanlığından veya istanbul’da Sirkeci Büyük Postane Karşısı
Valide Han kat 5 deki Tesellüm ve Depo Müdürlüğünden 55,— TL. mukabili temin edilebilir.
3 — Teklifler en geç 5/2/1974 günü saat 10.00 a kadar Genel Müdürlüğümüz Malzeme Dairesi Başkanlığına verilmiş olacaktır.
17818/2-1
1 — 50 adet madenî posta abone kutusu kapalı yazılı teklif alma
suretiyle satm almacaktır.
2 — 3 u alıma ait şartname Ankara’da Genel Müdürlük Malzeme
Dairesi Başkanlığından veya istanbul’da Sirkeci Büyük Postane Karşısı
Valide Han kat 5 deki Tesellüm ve Depo Müdürlüğünden 60,— TL. mukabili temin edilebilir.
3 — Teklifler en geç 5/2/1974 günü saat 10.00 a kadar Genel Müdürlüğümüz Malzeme Dairesi Başkanlığına verilmiş olacaktır.
17819 / 2-1
•
Karadeniz Ereğli Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
1972/1296
Davacı Hüseyin Dilaver tarafından davalı Fatma Dilaver aleyhine
açılan rucu suretiyle iptal davasının yapılan duruşması sırasında davalının adresi meçhul olduğundan ve adına çıkarılan dava dilekçesini havi
tebligatın bilâ tebliğ iade edilmiş olduğundan; davalının adresine Resmî
Gazete ile ilânen tebligat yapılmasına karar verilmiştir.
Duruşması 20/2/1974 Çarşamba günü saat 9.00 a bırakılmış olup
aynı gün duruşmaya gelmediği veya kendisini bi r vekille de temsil ettirmediği takdirde hakkında gıyap kararı çıkarılacağı davetiye yerine
kaim olmak üzere ilân olunur. 98
Eyüp Asliye 2 nc i Hukuk Hâkimliğinden:
1973/144
Davacı Fatma Varol vekili Av. Müzeyyen Aykut tarafından Vedat
Nurdan aleyhine açılan tazminat davasının yapılan duruşmasında:
Davalı Ayvansaray Ayvaz Efendi Çukur Sokak No. 24 de ikamet etmekte iken oradan ayrılıp gittiği davetiye meşruhatından ve zabıta tahkikatından anlaşıldığından adı geçene gıyap kararının ilânen tebliğine
karar verilmiştir.
Duruşma günü olarak tayin edilmiş bulunan 22/1/1974 günü saat
10.30 da bizzat mahkemeye gelmesi veya bi r vekille kendisini temsil ettirmesi gıyap kararı yerine kaim olmak üzere ilânen tebliğ olunur.
101
Denizcilik Bankası T.A.O. dan :
Aşağıda yazılı malzeme alınacaktır.
1 — Makine Telgrafı: Son teklif verme tarihi 4/2/1974 dür.
Dosya No.: 1973/3117
2 — Demi r Testere: Son teklif verme tarihi 11/2/1974 dür.
Dosya No.: 1973/3125
3 — Çinko Üstübeç : Son teklif verme tarihi 15/2/1974 dür.
Dosya No.: 1973/3129
4 — Projektör : Dosya No.: 1973/3115
5 — Baskı ve dizgi makinesi: Dosya No.: 1973/3131
Son teklif verme tarihi 19/2/1974 dür.
Şartnameleri Malzeme Müdürlüğünden temin edilebilir. Teklifler
Bahçekapı 27 Mayıs Han Ka t 3 de Satm Alma Komisyonu Başkanlığına
verilecektir. 120 /1-1
Kocaeli 2 nci Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
1973/329
Davacı Adnan Danyer tarafından davalı istanbul Sultanahmet Cankurtaran Ahırkapı Meydanı No. 12 de oturan Hüseyin Yıldırım’ın Mahkememizde yapılan duruşması sırasmda :
Posta ile davalı adresine tebligat yapılamamış ve zabıta ilede yapılan tahkikatta nerede olduğu bilinemediğinden Resmî Gazete ile ilânen davetiye tebliğine karar verildiğinden 6/2/1974 günü saat 10.00 da
davalının kendisinin veya vekilinin duruşmaya gelmesi davetiye yerine
geçmek üzere ilânen tebliğ olunur. 107
1973/500
Davacı Perihan Tatlı tarafından davalı ve halen İsmail Hakkı Tatlı
yanında Yazı Mahallesi Akşemsettin Sokak No. 16 Çorumda İkamet eden
Ahmet Hayrettin Tatlının Mahkememizde yapılmakta olan duruşması
sırasında:
Posta ile davalı adresine tebligat yapılamamış ve zabıta ilede yapılan tahkikatta nerede olduğu bilinemediğinden Resmî Gazete ile ilânen
davetiye tebliğine. Karar verildiğinden 28/1/1974 günü saat 9.00 da davalının kendisinin veya vekilinin duruşmaya gelmesi davetiye yerine geçmek üzere ilânen tebliğ olunur. 108
Gökçeada – Atatürk İlköğretmen Okulu Müdürlüğünden :
1 — Okulumuzun 55491 motor nolu 707 devir 135/PS SK L marka
dizel jeneratörü tamir işi 2490 sayılı Kanun hükümlerine göre kapalı
zarf usulü ile eksiltmeye çıkarılmıştır.
2 — İşin keşif bedeli 59050 — liradır.
3 — Eksiltmes i 28/1/1974 Pazartesi günü saat 15.00 de Okulumuzda
toplanacak Satm Alma Komisyonunca yapılacaktır.
4 — Eksiltme şartnamesi her gün mesai saatleri içinde görülebilir.
5 — Eksiltmeye girebilmek için isteklilerin;
a) 4.202,50 TL. lık geçici teminatı
b) 1973 yılma ait ticaret odası belgesi
c) Müracaat dilekçeleri ile birlikte verecekleri işin keşif bedeli kadar işi bitirdiklerine dair iş bitirme belgesini ibraz etmek suretiyle Gökçeada İnşaatları Kontro l Amirliği Belge Komisyonundan alacakları yeterlik
belgesini
Teklif mektupları ile birlikte zarfa koymaları lâzımdır.
6 — İstekliler teklif mektuplarını 28/1/1974 Pazartesi günü saat
14.00 e kadar makbuz mukabilinde İhale Komisyonu Başkanlığına vereceklerdir.
7 — Yeterlik belgesi almması için son müracaat tarihi 24/1/1974
Perşembe günü mesai saati sonuna kadardır.
Telgrafla müracaatlar ve postada vaki gecikmeler kabul edilmez.
Keyfiyet ilân olunur. 170 / 1-1
Bursa 5 inci Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
1973/622
Davacı Sevim Temelöz tarafından davalı eşi Bursa Ulu Cadde 91 /E
de mukim Yılmaz Temelöz aleyhine açtığı boşanma davasında:
Davalının adresi meçhulde kaldığından adına çıkarılan davetiye ve
dava dilekçesi tebliği edilmiş mezkûr günde de duruşmaya gelmediğinden
bu defa duruşmanın kaldığı 7/2/1974 gün ve saat 10.00 da mahkemede
hazır bulunmadığı takdirde duruşmanın gıyabında devam edeceği ilân
olunur. 105
— 47 —
Türk Standartları Enstitüsünden
1. Aşağıda adları verilen firmalar, Enstitümüzün uygulamakta olduğu ve örnekleri 27 Mar t 1973 tarih ve 14489 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmış olan «Türk Standartlarına Uygunluğu Belirten TS E Markası» m, mamuller i üzerinde koyma isteminde bulunmuşlar ve Enstitümüzce yapılan incelemeler sonucunda, söz konusu firmalarla TS E Markasını kullanmalarına izin veren sözleşmeler imzalanmıştır. B u markayı mamullerinde
uygulayan firmaların adları ile birlikte mamul markaları, üzerine TS E Markası konulan mamullerin çeşit ve tipleri, uygun bulundukları Türk
Standartları da ayrı ayrı belirtilmiştir.
Not : Daha önce TS E Markası sözleşmesi imzalanmış bulunan 45 firmanın adları ile mamul markaları, mamul çeşit ve tipler i ve hangi Türk
Standardına uygun bulundukları 27 Mar t 1973 tarih ve 14489 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır.
Sıra Mamulün Üzerine TS E Markası Konan Mamullerin Hangi Türk Standardına Uygun
No. Firmanın adı Markası Çeşit ve Tipler i Bulundukları
46 Bufer Elektrik Sanayii A.Ş.
İSTANBUL
«Aros» 220 V, 40 W’iık balastlar
250 V, 6 A’lik Sıva üstü Pri z
250 V, 10 A’lik sıva altı anahtarlar
TS
T S
58 «Floresan Lamba Balastları»
40 «Elektrik İç Tesisatında Kullanılan İki
Kutuplu Fiş ve Priz»
«Bufer» 250 V, 6 A’lik Sıva üstü anahtar
250 V, 10 Aii k Sıva altı Prizler
TS 41 «İç Tesisatta Kullanılan 250 Volt ve 10
Ampere Kadar Elektrik Anahtarları»
47 Yük. Müh. Nur i Akdemi r
İSTANBUL N ur
220 V, 40 + 40 W’lık «Rapid Start» ampuller
için floresan lamba balastları
TS 58 «Floresan Lamba Balastları»
48 Esem Elektrik Sayaçları ve
Elektrik Malzemeleri Ticaret ve Sanayii A. Ş.
İSTANBUL
Esem 220 V 50 Hz , 10 A tek fazlı birinc i sınıf T S
elektrik sayaçları
461 «Alternatif Akım Elektrik Sayaçları»
49 Elektromek Koli . Şti.
İSTANBUL
Elektromek 250 V, 6 A’lik sıva altı priz,
250 V, 10 Aii k sıva altı topraklı priz,
250 V, 10 A’lik sıva üstü topraklı priz,
250 V, 10 Aii k topraklı fiş,
250 V, 6 Aii k vaevien anahtar
250 V, 6 Aii k komutatör anahtar,
250 V, 6 Aii k anahtar,
2^0 V 6 Aii k light anahtar,
Kutuplu Fiş ve Priz»
TS 41 «İç Tesisatta Kullanılan 250 Volt ve 10
Ampere Kadar Elektrik Anahtarları»
5*0 Trakya Sanayi ve Ticaret
A.Ş. İSTANBUL
Olin Rafine Yemeklik Ayçiçeği Yağı T S 886 «Yemeklik Ayçiçeği Yağı»
51 Izocam Ticaret ve Sanayi Izocam
A.Ş. İSTANBUL
Teknikte kullanılan, rabits telli ve mukavvalı TS
camyünü ısı yalıtma şilteleri ve dökme camyünü ile yapıda kullanılan, yüklenemeyen, polietilen ve kraft kâğıtlı camyünü ısı yalıtma
şilteleri
901 «Lifli Isı ve Ses Yalıtma Malzemesi»
52 Ege Kimy a Sanayi ve Tica- Egelif
ret A.Ş. İSTANBUL
Teknikte kullanılan, rabits telli ve mukavvalı TS
camyünü ısı yalıtma şilteleri ve dökme camyünü ile yapıda kullanılan, yüklenemeyen,
polietilen ve kraft kâğıtlı camyünü ısı yalıtma
şilteleri
901 «Lifli Isı ve Ses Yalıtma Malzemesi»
53 Karbosan Zımpara Taşı Sa- Karbosan
nayii A.Ş. İSTANBUL
Seramik, mağnezit, sentetik reçine bağlamah, TS
silisyum karbürlü ve korundlu taşlama taşları.
291 «Taşlama Taşları»
54 Türk Philips Ticaret A.Ş.
(Philisan) İSTANBUL
Türk
Philips
220 V, 20 Wii k ve
220 V, 40 Wii k floresan lamba
balastları
TS 58 «Floresan Lamba Balastları»
55 Gücüm Cıvata Ticaret ve A G
Sanavii A. Ş.
İSTANBUL
Föy 32 kapsamına giren B12, B14, B16, B18
B20 ve B24 anma boyundaki yaylı halkalar
(rondelalar) ‘ TS
föy 4 kapsamma giren
A biçimi 5,6 m m anma çapındaki saç vidaları, TS
föy 10 kapsamına giren
Silindirik başlı, metrik vidalı, altı köşe oyuklu M6, M8, M10 ve M12 anma boyundaki civa- TS
talar,
föy 1 ve föy 2 kapsamına giren
altı köşe başlı, metrik vidalı M6, MIO, M12,
M16 anma boyundaki civatalar, TS
föy 1 kapsamına giren
Metrik vidalı M6. M8. MIO, M12, M16 ve M24
anma boyundaki somunlar TS 1026 «Somunlar – Metrik Vidalı»
79 «Rodelalar, Halkalar , ve Emniyet Saçları»
432 «Saç Vidalan»
1020 «Civatalar – Mercek Başlı, Silindirik
Başlı ve yuvarlak başlı, Metrik Vidalı»
1021 «Civatalar – Altı Köşe Başlı, Metrik Vi ­
dalı»
56 Ercür-Kablo ve Bakır Sa- Ergür Kablo
nayii A. Ş. DENİZLİ
N W , N V tipi,
FVV- n tipi elektrik kablolan
TS 833 «N-Kablolan»
TS 936 «F – Kabloları»
57 Ticino Elektrik
Sanayii A. Ş.
İSTANBUL
Malzemesi Ticino 250 V 10 A Pri z
250 V 10 A Vavien Anahtar
250 V 10 A Komutatör Anahtar
250 V 10 A Light Anahtar
250 V 10 A Anahtar
250 V 10 A Anahtar. + Pri z
TS 40 «Elektrik İç Tesisatında Kullanılan İki
Kutuplu Fiş ve Priz»
TS 41 «İç Tesisatta kullanılan 250 Volt ve 10
Ampere Kadar Elektrik Anahtarları
TS 40 ve TS 41
2. Aşağıda adlan verilen firmaların Enstitümüzle imzalamış bulundukları TS E Markasını kullanma sözleşmelerinin kapsamlan genişletilmiş
ve sözleşmeye eklenen mamullerin markaları ile çeşit ve tipler i ve hangi Türk Standardına uygun bulunduklan hizalarında belirtilmiştir.
Üzerine TS E Markası Konan Mamullerin
Firmanın adı Çeşit ve Tipler i
Mamulün
Markası
Hangi Türk Standardına Uygun
Bulundukları
Kavel Kablo ve Elektrik
mesi A. Ş. İSTANBUL
Malze- Kavel N A V Tipi Elektrik Kablolan TS 833 «N – Kablolan»
Keban Holding ve Ortakları Plas- Keban
tik Sanayii A. Ş. Plastik
ELAZIĞ
P V C 100’den mamul pis su borulan ve boru TS 275 «Sert PV C Plastik Pis Su Boruları ve
parçalarından bütün tipler. Boru Özel Parçaları»
Yılmaz Kablo Sanayii A.Ş.
İSTANBUL
İlgililere duyurulur.
Yılmaz
Kablo
0,6/1 kViu k YVOÇV ve
3,5/6 kViu k YVŞÇV tipi
elektrik kablolan
TS 212 «Termoplastik ve Lastik Yalıtkanlı Y –
Kabloları
204 /1-1
— 48 —
Başbakanlık Basımevi Döner Sermaye İşletmesi Müdürlüğünden:
«Gelir Vergisi Genel Tebliği Seri No : 87 ve Cetvelleri» Kitap halinde
basılmış olup, 5,— lir a bedelle satışa çıkarılmıştır.
Posta ile gönderilmesi istenildiği takdirde muhabere ve sevk masrafı
olarak 2,— liranın ilâvesiyle bedelinin T. C. Ziraat Bankasının Dışkapı –
Ankara Şubesindeki 640/37 sayılı hesabımıza gönderilerek durumun da bi r
yazı ile İşletmemize bildirilmesi gerekmektedir.
İlân olunur. •
Bayındırlık Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürlüğü 5 inci Bölge
Müdürlüğünden: ANKAR A
1 — Aşağıda isimler i bildirilen işlerin yaptırılması 2490 sayılı Kanunun 31 inci maddesi gereğince ayrı ayrı kapalı zarf usulü ile eksiltmeye çıkarılmıştır.
1. Keşif G. Tem. İHALENİ N Son
İşin Adı Lir a Lir a Tarihi Saati Mür. tarihi
A — Ankara İktisadi ve
Ticar i İlimler Akademis i tesisat onarım 261.600 14.214 15/1/1974 11.00 12/1/1974
Sal ı
B — Ankara Bayındırlık
Bakanlığı binası döşeme kaplamaları tadili ve onarım işi 200.000 11.250 15/1/1974 11.30 12/1/1974
Sal ı
? — Eksiltme Ankara’da Yapı İşleri 5 inci Bölge Müdürlüğü Eksiltme Komisyonunda yukarıda bildirilen gün ve saatlerde yapılacaktır.
3 — Eksiltme şartnamesi ve diğer evraklar 5 inci Bölge Müdürlüğü
Eksiltme Komisyonunda görülebilir.
4 — Eksiltmeye girebilmek için isteklilerin; her iş için ayrı ayrı olmak üzere :
A) Yukarıda bildirilen geçici teminatlarını,
B) 1973 yılına ait Ticaret Odası belgesini,
C) Müracaat dilekçeleriyle birlikte verecekleri (Eksiltme şartnamesinde belirtilen ve usulüne göre hazırlanmış olan)
a) Sermaye ve kredi imkânlarını bildiren mali durum bildirisi, ve
bunu belirten Banka Referansmı,
b) Teknik personel beyannamesini,
c) Taahhüt beyannamesini,
d) E n az bu işin keşif bedeli kadar buna benzer bi r İşi başarmış
ve kabulünü yaptırmış olduklarına dair belgelerini,
ibraz suretiyle 5 inci Bölge Müdürlüğü Belge Komisyonundan alacakları
yeterlik belgesini teklif mektupları ile birlikte zarfa koymaları lazımdır
5 — İstekliler teklif mektuplarını yukarıda bildirilen ihale tarih
ve saatinden bir saat evvel makbuz mukabilinde Eksiltme Kom.;yonu
Başkanlığına vereceklerdir.
6 — Yeterlik belgesi alınması için son müracaat yukarıda bildiri ­
len günlerin mesai saati sonuna kadardır.
7 — Telgrafla müracaatlar ve postada vaki gecikmeler kabul edil
mez.
Keyfiyet ilân olunur. 17744 / 4-4
Ankara Levazım Amirliği 4 No. lu Satm Alma Komisyona
Başkanlığından
Kapalı zarf usulü ile Batman lojman ve askerlik şubesi inşaatı işi
yaptırılacaktır. Keşif bedeli 799.995 lira olup, geçici teminatı 35.750 li ­
radır. İhalesi 18/1/1974 Cuma günü saat 11.00 de Komisyonda yapılacaktır. Keşif ve şartnamesi her gün Komisyonda ve istanbul Levazım Amirliğinde görülebilir. Taliplerin 2490 sayılı Kanun hükümleri dairesinde
hazırlayacakları teklif zarflarım en geç ihale saatinden bi r saat evveline
kadar makbuz mukabilinde Komisyon Başkanlığına vermeleri şarttır.
Postadaki gecikmeler kabul edilmez. Taliplerin en geç 14/1/1974 günü
saat 17.00 ye kadar Ankara’da M.S.B. İnş. Emi . Md . lüğune müracaat
ederek yeterlik belgesi almaları şarttır. 17743 / 4-4
•
Amasya Valiliğinden:
1. İlimiz Müzesi 1973- 1974 yılları geçici yüklenimli inşaatı işi 1973
yılı birim fiyatlarına % 10 ilâve yapılmak suretiyle 2490 sayılı Kanun
hükümleri dahilinde kapalı zarf usulü ile 31/12/1973 tarihinden itibaren
25 gün müddetle eksiltmeye konulmuştur.
2. İsin 1 inci kesif tutan % 10 zamlı olarak (1.980.000.— TL.)
1 — Döviz temini ve ithalâtı İdaremizce yapılmak üzere 48 adet
6 kişilik pikap dış memleketlerden teklif isteme suretiyle satm alınacaktır.
2 — B u ihaleye ait sipariş dosya numarası 73-1801-3
3 — Son teklif verme tarihi 29/1/1974 Salı günü saat 16.30 dur.
4 — İstekliler antetli kâğıda yazılmış bi r dilekçe ile birlikte Ulus
Anafartalar İşhanı Ka t 10 daki Satm Alma Komisyonu Başkanlığına
müracaat ederek şartname alabilirler. Dilekçelerinde şartname numarasını ve teklif getirtecekleri firmanın sarih adresini belirteceklerdir.
5 — Teklifler en geç üçüncü maddede yazılı gün ve saatte Satm
Alma Komisyonu Başkanlığına verilmiş veya intikal ettirilmiş olacaktır. B u saatten sonra verilenlerle postada vaki gecikmeler ve telgrafla
yapılan müracaatlar dikkate alınmayacaktır.
6 — Tekliflerin geçerli olabilmesi için şartnamelerin yukarıda
belirtilen esaslar dairesinde Satm Alm a Komisyonu Başkanlığından tem in edilmiş olması gereklidir.
7 — Teklif zarfları 30/1/1974 Çarşamba günü saat 15.00 de Satm
Alma Komisyonu huzurunda açılacaktır.
8 — Şartname bedeli 200,— TL. dır.
Duyurulur . 116 /2-2
Kadirl i Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
Kadirl i Ma l Müdürlüğü tarafından davalılar Sultan Tanırkan ve 23
arkadaşı aleyhine açmış olduğu tapu iptali tescil ve men’i müdahale davasının duruşmasında davalılardan Mustafa Koçaçiftçi, Zeliha özdemir,
Mehmet Koçaçiftçi, Meryem Koçaçiftçi, Zeliha Koçaçiftçi adlarına gıyap
kararı tebliğ edilememiş olduğundan Resmi Gazete ile ilân edilmesine
karar verilmiş olduğundan mezkûr karar gereğince dosya numarasının
1970/803 esas ve duruşmasının 10/4/1974 tarihinde olduğu bu ilâmn gıyap kararı yerine kaim olmak üzere ilân olunur. 85
•
Kuyucak Asliye Hukuk Hâkimliğinden:
1973/226
Davacı Mehmet Eğrioğlu vekili tarafından davalılar Kuyucak Nüfus Memurluğu Fatma Bölük (Eğrioğlu) aleyhlerine açılan kayıt iptali
davasının duruşmasında Davalılardan İzmir Oteli Kale içi Denizli adresine çıkarılan davetiyenin adresinde bulunmadığından bilâ tebliğ iade
edildiğinden ilânen tebliğine karar verilmiştir davalının duruşmanın muallâk olduğu 5/3/1974 günü saat 9.00 da duruşmada hazır bulunmadığı
veya vekil göndermediği taktirde gıyap kararının tebliğ edileceği ilânen
tebliğ olunur. 86
geçici teminatı (73.150,— TL.) dır.
3. İhale 25/1/1974 Cuma günü saat 15.00 de İlimiz Müzesi Müdürlüğü İhale Komisyonu tarafından yapılacaktır.
4. B u işe ait şartnameler sözleşme projesi ve ekleri İlimiz Müzesi
Müdürlüğü ile Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Esk i Eserler ve Müzeler
Genel Müdürlüğünde görülebilir.
5. İsteklilerin Resmî Gazete’nin 24/3/1972 gün ve 14138 sayılı nüshasında intişar etmiş olan Eksiltmelere İştirak Yönetmeliğinin 3 üncü
maddesinde belirtilen:
A – İnşaat belgesini (Aslı)
1. Asgarî (2.000.000,— TL.) tutarlı (B) grubu müteahhitlik karnesi
(Aslı)
B – Yapı araçları bildirisini (Örnek 1)
C – Sermaye ve kredi olanaklarını açıklayan malî durum bildirisini
(örnek 2 ve 2 a)
D – Teknik personel bildirisini (örnek 3)
E – Dilekçenin veriliş tarihinde elinde bulunan işleri bildiri r
taahhüt bildirisini (örnek 4) dilekçesine ekliyerek, resmî tatil günleri
ile ihale tarihi ve son müracaat günü hariç en geç altı gün evvel Başbakanlık Kültür Müsteşarlığı Esk i Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğüne
müracaat ederek yeterlik belgesi almaları şarttır.
Dilekçelere belgeler ve beyannameler eklenmesi mecburiyeti sebepleriyle telgrafla yeterlik belgesi talebi kabul edilmez.
6. İstekliler teklif mektuplarına yeterlik belgesi, ticaret odası vesikası ve teminat mektuplarını ekleyerek, eksiltme saatinden bi r saat evvel
İnşaat İhale Komisyonuna makbuz mukabilinde vermeleri lâzımdır. Postada vuku bulacak gecikmeler kabul edilmez.
17887 /4-2 •
Köy İşleri Bakanlığı YOL , S U ve Elektrik İşleri Genel Müdürlüğünden :
BAŞBAKANLIK BASIMEVİ
11 Ocak 1974 RESMİ GAZETE Sayı:14765
Kararname Sayfa
7/7674 «İthalât Rejimi Kararı» Nm Yürürlüğe Konulmasına Dair Kararname 1
Yönetmelikler
Ticaret Bakanlığınca İthalâtına Dair Yönetmelik 3
Genelgeler
Ticaret Bakanlığınca Dışticaret İşlerine Dair Sirkülerine Dair Genelgeler 43
Tebliğ
Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığınca İthalât Rejimi Kararının 18 inci
ve İthalât Yönetmeliğinin 41 inci Maddelerine Göre Ön Fiat Kontrolüne
Tâbi İlâç Ham Maddelerine Dair Tebliğ 47
Yüksek Seçim Kurulu Kararları
Yüksek Seçim Kurulu Kararları 55
İlanlar 57
ithalât işlerine dair Sirküler
İÇİNDEKİLER
Kararnameler Sayfa
7/7583 İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğünün Yürürlüğe Konulmasına Dair Kararname 1
7/7625 Prag Büyükelçimiz Halûk Kura’nın Merkeze Atanmasına Dair Kararname 33
7/7602 Hükümetimizle BMKP Ankara Temsilciliği ve Milletlerarası İmar ve Kalkınma Bankası
Arasında İmzalanan Anlaşma Mahiyetindeki Demiryolları Özel Etüdü ile İlgili Proje
Belgesinin Onaylanması Hakkında Kararname 33
Genelgeler
Dışticaret İşlerine Dair Sirkülerler 43
İlanlar 43